Η Ιταλίδα φυσικός Laura Bassi κατέχει μια ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στις γυναίκες της ιστορίας του δυτικού κόσμου και πιο συγκεκριμένα του επιστημονικού και ακαδημαϊκού κλάδου.

Έγινε η 1η γυναίκα καθηγήτρια Πανεπιστημίου της Ευρώπης σε μια εποχή που σχεδόν εξ’ολοκλήρου απέτρεπε στις γυναίκες να σπουδάσουν και μάλιστα να διεκδικήσουν θέσεις διανοούμενων.

Η Laura Maria Caterina Bassi γεννήθηκε την 31η Οκτωβρίου του 1711 στο Παπικό κράτος της Μπολόνια στην Ιταλία. Από μικρή ηλικία έδειξε την περιέργειά της για τη γνώση και την ιδιαίτερη ευφυΐα της.

Η οικογένειά της ήταν αρκετά εύπορη και ο δικηγόρος πατέρας της φρόντισε η μικρή Λάουρα να πάρει την καλύτερη μόρφωση αρχικά στο σπίτι.

Στα 13 της χρόνια, ο γιατρός της οικογένειας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Gaetano Tacconi, ανέλαβε την εκπαίδευσή της για επτά χρόνια. Με την άδεια των γονιών της την δίδαξε όσα μάθαιναν τα αγόρια της ηλικίας της στα κολέγια και τα Πανεπιστήμια, όπως μεταφυσική, φιλοσοφία, λογική, αρχαία ελληνικά.

Η κλίση της νεαρής Ιταλίδας στα γράμματα και πιο συγκεκριμένα στις φυσικές επιστήμες γινόταν όλο και πιο εμφανής.

Το 1731, εκτιμώντας αυτό το ταλέντο ο καθηγητής της κάλεσε κάποιους φιλοσόφους και πανεπιστημιακούς να αξιολογήσουν την πρόοδό της. Εκείνοι εντυπωσιάστηκαν από το επίπεδο γνώσεων και την εξυπνάδα της 20χρονης Λάουρας, γεγονός που οδήγησε την επόμενη χρονιά να γίνει η 2η γυναίκα στην ιστορία που πήρε διδακτορικό δίπλωμα από ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο (η 1η ήταν η επίσης Ιταλίδα Elena Cornaro Piscopia το 1678).

Προς τιμή και ανάμνηση της επιτυχίας της σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε μπρούτζινο μετάλλιο με τη μορφή της από τον χαράκτη Antonio Lazzari και τον ζωγράφο Domenico Maria Fratta.

Αμέσως μετά έγινε η 1η γυναίκα που διορίστηκε επίσημα καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, γεγονός ριζοσπαστικό για τα δεδομένα της εποχής. Εξελέγη επίσης επίτημο μέλος της Ακαδημίας Επιστημών του Ινστιτούτου της Μπολόνια, ούσα και πάλι η 1η γυναίκα που υπήρξε σε αυτή τη θέση. Έναν χρόνο αργότερα ανέλαβε και την έδρα της Φιλοσοφίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο.

Το πρωτοφανές για την εποχή γεγονός, μια γυναίκα να είναι διδάκτωρ Πανεπιστημίου και να διεκδικεί ισάξια μια θέση σε έναν απόλυτα τότε ανδροκρατούμενο χώρο, φυσικά δεν πέρασε απαρατήρητο.
Η Λάουρα έγινε μια από τις διασημότερες γυναίκες στη Μπολόνια, αλλά και μια από τις πιο αξιοσέβαστες γενικότερα στην Ευρώπη. Σε πολλά ποιήματα της Ιταλίας αναφερόταν το όνομά της και τα επιστημονικά της κατορθώματα επαινούνταν σε δημόσιες εκδηλώσεις.

Το 1738, η Λάουρα Μπάσσι, αγνοώντας τις πεποιθήσεις της εποχής ότι σπουδές και γάμος δεν μπορούν να συνδυαστούν, παντρεύτηκε τον φυσικό και συνάδελφό της Giuseppe Veratti. Μαζί του μάλιστα απέκτησε 12 παιδιά, εκ των οποίων μόνο τα 5 έζησαν και πέρασαν στην ενηλικίωση.

Μια επαναστατική και πρωτοποριακή καριέρα

Καθώς ήταν «απρεπές» για μια γυναίκα να εμφανίζεται και να διδάσκει σε μια αίθουσα γεμάτη άντρες, η Λάουρα έκανε διαλέξεις κυρίως στο σπίτι της. Αυτό ήταν και πιο βολικό για εκείνη, αφού πλέον ασχολούταν και με την οικογένειά της. Ζήτησε από το Πανεπιστήμιο αύξηση του μισθού της, ώστε να μπορέσει να αγοράσει δικό της εξοπλισμό.

Κάπως έτσι έφτασε να είναι το στέλεχος του Πανεπιστημίου της Μπολόνια με τον υψηλότερο μισθό, μαζί με τον επιστήμονα ανατομίας Ντομένικο Γκαλεάτσι.

Μεγαλύτερο επιστημονικό ενδιαφέρον της ήταν η Νευτώνεια φυσική και στόχος της ήταν να συστήσει στην Ιταλία και στην υπόλοιπη Ευρώπη την Φυσική Φιλοσοφία του Νεύτωνα.

Δίδασκε σχεδόν 30 χρόνια, κυρίως ηλεκτρισμό και κλασσική μηχανική, ενώ επίσης πραγματοποίησε πολλά δικά της πειράματα σε διάφορους τομείς της Φυσικής επιστήμης.

Συνολικά εκπόνησε 28 εργασίες, από τις οποίες δημοσίευσε μόνο τις 4. Κάποια χρόνια αργότερα, το 1749, παρουσίασε και μια διατριβή της για τη βαρύτητα.

Είναι ίσως αξιοπερίεργο το γεγονός ότι, παρά την τεράστια συμβολή της στον κλάδο των φυσικών επιστημών, δεν άφησε πίσω της ιδιαίτερο γραπτό έργο.

Τα περισσότερα στοιχεία του επιστημονικού της ρόλου αποδεικνύονται από την αλληλογραφία της με σπουδαίους άντρες της εποχής, όπως ο Βολταίρος, ο Lazaro Spallanzani, ο Jean-Antoine Nollet, ο Cesare Beccaria, ο Francesco Algarotti και ο Alessandro Volta.

Μεταξύ των επιφανών αντρών που την υποστήριζαν θερμά ήταν και ο Πάπας Βενέδικτος ΙΔ’, ο οποίος γενικότερα υποστήριζε την παρουσία των γυναικών στον χώρο της επιστήμης. Το 1745 συγκάλεσε μια επίλεκτη ομάδα 25 επιστημόνων να παρουσιάσουν τις έρευνές τους, τους γνωστούς ως «Βενεδικτίνους» (Benedettini), και με τη βοήθειά του η Λάουρα Μπάσσι ήταν η μοναδική γυναίκα που έγινε μέλος της.

Την δεκαετία του 1760 η Λάουρα άρχισε να μελετά μαζί με τον άντρα της πάνω σε πειράματα που αφορούσαν τις ιατρικές εφαρμογές του ηλεκτρισμού. Αυτό οδήγησε, το 1776, να αναλάβει την έδρα της Πειραματικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, με βοηθό διδασκαλίας τον σύζυγό της.

Η σημαντική Ιταλίδα επιστήμονας, που άνοιξε τον δρόμο για την είσοδο των γυναικών στους επιστημονικούς και ακαδημαϊκούς χώρους, πέθανε στις 20 Φεβρουαρίου του 1778.
Κοινοποιήστε
Άννα-Μαρία Κέκια
Πτυχιούχος Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου με έφεση στην έκφραση μέσω του γραπτού λόγου. Στον τομέα της αρθρογραφίας έχω ασχοληθεί τόσο με γενική ειδησεογραφία, πολιτικά και κοινωνικά θέματα, όσο και με φωτορεπορτάζ, στήλες πολιτισμού, κριτικές δίσκων, αφιερώματα και συνεντεύξεις. Λάτρης της ανεξάρτητης και ερευνητικής δημοσιογραφίας με έμφαση στην ιστορία, την ψυχολογία, την εγκληματολογία και την κοινωνιολογία. Παράλληλη και αγαπημένη απασχόληση η τέχνη της φωτογραφίας.