Κάθε χρόνο στις 17 Ιανουαρίου γιορτάζεται διεθνώς η Ημέρα Ιταλικής Κουζίνας. Καθιερώθηκε με πρωτοβουλία Ιταλών σεφ και άλλων επαγγελματιών της κουζίνας, που εργάζονται στο εξωτερικό. Στόχος τους ήταν η ενημέρωση του παγκόσμιου κοινού για τα υλικά και τις συνταγές της αυθεντικής ιταλικής κουζίνας και η προστασία των πελατών από τα εστιατόρια που ονομάζονται “ιταλικά” χωρίς να προσφέρουν πράγματι ιταλικές συνταγές.
Η 17η Ιανουαρίου δεν προέκυψε τυχαία. Είναι η μέρα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου (Sant’Antonio d’Abate), ενός από τους δημοφιλέστερους αγίους στην Ιταλία και προστάτης των αλλαντοποιών και κρεοπωλών.
Οι γεύσεις και οι συνταγές της ιταλικής κουζίνας έχουν ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και είναι από τις πιο δημοφιλείς και αγαπημένες. Και αυτή ακριβώς την αγάπη προσπαθούν να διατηρήσουν οι Ιταλοί σεφ κάθε χρόνο τέτοια μέρα. Παρουσιάζουν παραδοσιακά και ενδιαφέροντα πιάτα της πατρίδας τους στα εκάστοτε μέρη που βρίσκονται.
Η ιταλική κουζίνα έχει τις ρίζες της γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. και διαμορφώθηκε μέσα από τις επιρροές της αρχαιοελληνικής και ρωμαϊκής κουζίνας, της βυζαντινής, της αραβικής και της νορμανδικής. Με την πάροδο των χρόνων και την εισαγωγή νέων συστατικών και ιδεών η ιταλική γαστρονομία απέκτησε χαρακτηριστική ταυτότητα, εδραιώθηκε και διατηρεί μεγάλους θαυμαστές σε όλο τον κόσμο.
Οι περισσότεροι γνωρίζουν την ιταλική κουζίνα από την πίτσα και τα μακαρόνια. Και δικαίως γενικά. Όμως η ποικιλία συνταγών και γεύσεων στην κουζίνα της γειτονικής μας χώρας είναι αρκετά μεγάλη και ενδιαφέρουσα.
Η πίτσα αποτελεί όντως το ιταλικής προέλευσης φαγητό με την μεγαλύτερη κατανάλωση παγκοσμίως. Στην Ιταλία συναντάται σε διάφορες μορφές και παραλλαγές, όπως φοκάτσια (focaccia), καλτσόνε (calzone) ή πιαντίνα (piadina) μεταξύ άλλων. Επίσης κάθε περιοχή της Ιταλίας έχει τις δικές της -εξίσου λαχταριστές- εκδοχές των βασικών συνταγών πίτσας.
Γενικά οι Ιταλοί τα καταφέρνουν πολύ καλά με τις ζύμες. Η κουζίνα τους διαθέτει μεγάλη γκάμα αρτοποιημάτων, γλυκών και αλμυρών. Και φυσικά διαθέτει μια ασυναγώνιστη ποικιλία ζυμαρικών, με πάνω από 100 διαφορετικούς τύπους, καθώς και δεκάδες συνταγές που αναδεικνύουν τον καθένα από αυτούς.
Το ψάρι, το αυγό, τα κρεατικά, το ρύζι και τα τυριά, βασικά στοιχεία της μεσογειακής διατροφής, έχουν περίοπτη θέση στην ιταλική κουζίνα, μέσα από διάφορες συνταγές ή εκδοχές παρασκευής. Βασικά και αγαπημένα συστατικά, που συνοδεύουν σχεδόν όλα τα πιάτα των Ιταλών, είναι η ντομάτα, το σκόρδο, το ελαιόλαδο, αρωματικά όπως η ρίγανη, ο βασιλικός και το δεντρολίβανο, επίσης τα μανιτάρια και το βαλσάμικο ξύδι.
Στην Ιταλία παρασκευάζεται μια σημαντική ποικιλία τυριών και γαλακτοκομικών προϊόντων. Συγκεκριμένα η χώρα παράγει 600 διαφορετικούς τύπους, από τους οποίους οι 490 έχουν Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (PGI) και πιστοποίηση Παραδοσιακού Προϊόντος Διατροφής (Prodotto agroalimentare tradizionale).
Το 2018 η Ιταλία ήταν πρώτη στην παραγωγή κρασιού από τις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης με 48,5 εκατομμύρια εκατόλιτρα. Την πρώτη τριάδα συμπλήρωσαν η Γαλλία και η Ισπανία και ακολούθησαν κατά σειρά η Γερμανία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ουγγαρία, η Αυστρία και η Ελλάδα στην 9η θέση.
Ξεχωριστή θέση στην ιταλική κουζίνα έχει επίσης και το κρασί, το οποίο δεν λείπει ποτέ από το μενού.
Η Ιταλία είναι πρωτοπόρος στον κόσμο στην παραγωγή κρασιού (με μόνιμο συναγωνιστή τη Γαλλία). Το έδαφος και το κλίμα της ευνοούν την καλλιέργεια οινοποιήσιμων αμπελώνων και την παραγωγή μιας σημαντικά μεγάλης ποικιλίας κρασιών.
Στην Ιταλία συναντάται επίσης η μεγαλύτερη ποικιλία σε γηγενείς ποικιλίες αμπέλου στον κόσμο.
Σημαντικό κεφάλαιο της ιταλικής γαστρονομίας είναι και τα γλυκά. Πάντα υπάρχει χώρος για ένα γευστικό και καλοφτιαγμένο επιδόρπιο. Tiramisu, panna cota, zabaglione, cassata, gelato, sfogliatella, semifreddo, panetonne είναι μόνο μερικά από τα πάρα πολλά και ιδιαίτερα γλυκά εδέσματα της χώρας.
Αγαπημένος και μη εξαιρετέος είναι φυσικά και ο καφές espresso. Οι Ιταλοί καταναλώνουν σφηνάκια ποιοτικής καφεΐνης σε διάφορες ώρες της μέρας και συνήθως μετά το γεύμα τους. Οι πιο περίπλοκοι συνδυασμοί, τύπου cappuccino με γάλα και λοιπές θερμιδούχες προσθήκες, δεν σερβίρονται γενικά μετά τις 11 το πρωί.
Η ιταλική κουζίνα χαρακτηρίζεται από απλότητα. Δίνει περισσότερη βάση στην ποιότητα των υλικών, παρά στην ποσότητα και την πολυπλοκότητα της προετοιμασίας τους. Σημαντικός αριθμός των ιταλικών πιάτων αποτελείται από 4 ως 8 συστατικά. Το γευστικό τους αποτέλεσμα αποδεικνύει ότι είναι όντως αρκετά.
__________________________________________
Η ιταλική κουζίνα προτιμάται και προσφέρεται από τα περισσότερα εστιατόρια στον κόσμο. Ωστόσο, οι ίδιοι οι Ιταλοί δεν είναι ικανοποιημένοι με το πως αποδίδονται οι συνταγές τους σε άλλες χώρες.
Βασική αιτία αυτού είναι η έλλειψη των ντόπιων μεσογειακών προϊόντων. Στις περισσότερες χώρες, που δεν έχουν αντίστοιχες παραγωγές, χρησιμοποιούν εισαγόμενα προϊόντα συνήθως χαμηλότερης ποιότητας από τα τοπικά.
Μια άλλη αιτία της “κακής αντιγραφής” είναι η ίδια η απλότητα της ιταλικής κουζίνας. Είναι συχνό φαινόμενο, ιδιαίτερα στις αγγλοσαξονικές χώρες, να θεωρείται στερεοτυπικά πως “καλό φαγητό” είναι αυτό που έχει πολλά συστατικά και μια σύνθετη παρασκευή. Πολλές φορές λοιπόν “πειράζουν” τις παραδοσιακές ιταλικές συνταγές προσθέτοντας και αλλάζοντας υλικά κατά το δοκούν για να φανούν πιο σύνθετες.
Κάπως έτσι, αποφεύγουν τα πιάτα με ζυμαρικά, καθώς φαίνονται πολύ απλά, ή τους προσθέτουν υλικά για να φαίνονται πιο “πλούσια”. Αντίστοιχα π.χ. τροποποιούν με περισσότερα συστατικά την πίτσα Μαργαρίτα χαλώντας έτσι την παραδοσιακή της γεύση.
Οι διάσημες συνταγές της ιταλικής κουζίνας έχουν αποκτήσει διάφορους κακούς μιμητές. Αυτό οδήγησε την μη-κερδοσκοπική εταιρεία Reliabitaly να λανσάρει το 2017 μια εφαρμογή που αναγνωρίζει τα αυθεντικά ιταλικά προϊόντα. Οι χρήστες smartphones μπορούν να σκανάρουν τα barcodes των τροφών μέσω της εφαρμογής και να μάθουν αν όντως προέρχονται από την Ιταλία ή αν αποτελούν φθηνές απομιμήσεις.
Μέσω της παγκόσμιας ημέρας αφιερωμένης στην κουζίνα τους, οι Ιταλοί προσπαθούν με κάθε τρόπο να προστατέψουν τις δημιουργίες τους και την γαστρονομική κληρονομιά τους από επίδοξους εκμεταλλευτές. Και πολύ καλά κάνουν.