Στις 20 Νοεμβρίου του 1989 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού προσφέροντας ένα νέο ορισμό για την παιδική ηλικία, βασισμένο στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η 20η Νοεμβρίου έχει οριστεί από τότε ως η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Παιδιών.
Εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης, πολέμου, πείνας και φτώχειας στερούμενα τα βασικά αγαθά. Άλλα αναγκάζονται σε σκληρές συνθήκες παιδικής εργασίας, στερούνται την εκπαίδευση και δεν μαθαίνουν ποτέ τι σημαίνει παιχνίδι. Άλλα παιδιά πέφτουν θύματα άρρωστων «ενηλίκων» και στιγματίζεται η ψυχή τους για πάντα. Σεξουαλική κακοποίηση, ψυχολογική κακοποίηση, ενδοοικογενειακή βία.
Υπάρχουν παιδιά που δεν στερούνται υλικά αγαθά, στερούνται όμως αγάπης και σεβασμού από τους δικούς τους ανθρώπους. Άλλα δεν έχουν δικούς τους ανθρώπους, μεγαλώνουν σε ιδρύματα ή και στο δρόμο. Άλλα παιδιά δεν προλαβαίνουν καν να μεγαλώσουν.
Αυτά τα παιδιά, όλα τα παιδιά, αξίζουν μια όμορφη ζωή. Αυτά τα πιο τρυφερά και αθώα πλάσματα είναι τα μεγαλύτερα θύματα μιας κοινωνίας, που όσο νομίζει ότι εξελίσσεται, τόσο περισσότερο καταρρέει. Τα παιδιά είναι το μέλλον, γι’αυτό είναι ό,τι πιο σημαντικό έχουμε να προφυλάξουμε όλοι εμείς οι «μεγαλύτεροι και πιο ώριμοι».
Τα κατοχυρωμένα δικαιώματα των παιδιών συνοψίζονται στα παρακάτω:
«Έχω δικαίωμα να έρθω στη ζωή»
Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να ζήσει, να επιβιώσει και να αναπτυχθεί σωστά. Η Πολιτεία πρέπει να βοηθά τα παιδιά να διατηρούν την ταυτότητά τους, να ανήκουν σε μια χώρα και μια οικογένεια.
«Έχω δικαίωμα να ζήσω σε έναν ειρηνικό κόσμο»
Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην ευημερία. Σε περιπτώσεις πολέμου τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται και απαγορεύεται να λαμβάνουν μέρος σε εχθροπραξίες πριν την ηλικία των 15 ετών. Η κοινωνία πρέπει να φροντίζει τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί ή τραυματιστεί και να τα βοηθά να ενταχθούν φυσιολογικά στην κοινωνική ζωή.
«Έχω δικαίωμα στην εκπαίδευση, να έχω ελεύθερη πρόσβαση στον μαγικό κόσμο της γνώσης»
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα να πάνε σχολείο, να έχουν ίσες ευκαιρίες στην γνώση. Τα παιδιά πρέπει να έχουν πρόσβαση στην πληροφορία και την τέχνη, να μάθουν να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους και την προσωπικότητά τους. Η μόρφωση διαμορφώνει ισορροπημένους ανθρώπους με αξίες, που αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των άλλων ανθρώπων και σέβονται τις ιδιαιτερότητές τους.
«Έχω δικαίωμα στο παιχνίδι, να ζήσω τα παιδικά μου χρόνια με ανεμελιά και αθωότητα»
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να έχουν ελεύθερο χρόνο και χώρο να παίζουν, να ψυχαγωγούνται, να ασχολούνται με πράγματα που τους ενδιαφέρουν, να ανακαλύπτουν, να εκφράζονται μέσα από δραστηριότητες που τα ευχαριστούν και να ξεκουράζονται.
«Έχω δικαίωμα να εκφράζω την άποψή μου και να ακούγομαι»
Όπως κάθε άνθρωπος, έτσι και κάθε παιδί έχει τις δικές του ανάγκες, σκέψεις και συναισθήματα και έχει δικαίωμα να τα εκφράζει ελεύθερα. Οι μεγαλύτεροι πρέπει να ακούν σοβαρά τα παιδιά και να σέβονται την προσωπικότητά τους.
«Έχω δικαίωμα στην ψυχική και σωματική μου υγεία»
Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από κάθε μορφή βίας, προσβολής, παραμέλησης, εγκατάλειψης, σωματικής, ψυχολογικής, πνευματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης όσο βρίσκονται στην ευθύνη των γονιών ή των κηδεμόνων τους. Τα κράτη οφείλουν να εφαρμόσουν κάθε κατάλληλο μέτρο, ώστε να εμποδίσουν την κάθε είδους εκμετάλλευση και κακοποίηση των παιδιών μέσα και έξω από το σπίτι τους.
«Έχω δικαίωμα να περνάω χρόνο με την οικογένειά μου, να επικοινωνώ με τους γονείς μου»
Κάθε παιδί δικαιούται και χρειάζεται να ζει με τους γονείς του, εκτός αν χρειάζεται για σοβαρούς λόγους και για το καλό του να απομακρυνθεί από αυτούς.
«Έχω δικαίωμα να είμαι διαφορετικός/η και να μην δέχομαι διακρίσεις»
Όλα τα παιδιά είναι ίσα. Δικαιούνται να αντιμετωπίζονται χωρίς διακρίσεις λόγω φυλής, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, απόψεων, περιουσίας, κατάστασης, ιδιαίτερων αναγκών ή της εμφάνισής τους.
Τα παιδιά με σωματικές ή πνευματικές αναπηρίες έχουν δικαίωμα να ζουν σε συνθήκες που εγγυώνται την αξιοπρέπειά τους, να έχουν την φροντίδα που χρειάζονται και να συμμετέχουν ισότιμα στην εκπαίδευση και την κοινωνική ζωή.
«Έχω δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών μου δεδομένων»
Κανένας δεν μπορεί να επεμβαίνει αυθαίρετα ή παράνομα στην ιδιωτικότητα ενός παιδιού, ούτε να προσβάλλει την υπόληψή του. Η άγνοια και η αδυναμία της παιδικής ηλικίας δεν αποτελεί δικαιολογία για εκμετάλλευση ή διασκέδαση. Όταν οι μεγάλοι παίρνουν αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, πρέπει να υπολογίζουν πριν από όλα το συμφέρον των παιδιών.
«Έχω δικαίωμα να ζήσω σε έναν κόσμο δίκαιο και ανθρώπινο, σε έναν κόσμο που θα μπορέσω να μεγαλώσω κι εγώ τα δικά μου παιδιά»
Θα’ λεγε κανείς ότι σε έναν θεωρητικά προοδευτικό και εξελιγμένο κόσμο, όπως θέλει να θεωρείται ο σημερινός, τα δικαιώματα των παιδιών και όλων των ανθρώπων γενικότερα θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Χρειάστηκε επίσημη κατοχύρωσή τους κι όμως τι άλλαξε ποτέ προς το καλύτερο;
Σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ, τα παιδιά κινδυνεύουν. Μεγαλώνουν σε έναν δύσκολο κόσμο, πιο περίπλοκο, πιο σκοτεινό από ποτέ, χωρίς ασφάλεια και σιγουριά. Σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ, τα παιδιά μας χρειάζονται δίπλα τους.
«Υπερασπίσου το παιδί, γιατί αν γλυτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα.»
