“Ο άνθρωπος, σ’ οποιαδήποτε κοινωνική τάξη κι αν έχει γεννηθεί, καλείται στον ίδιο σκοπό, και μπορεί με μόνη τη θέλησή του να κατορθώσει ό,τι άλλοι κατορθώνουν με τη βοήθεια των συγγενών τους και της τύχης.”
Οι “Τρεις Σωματοφύλακες”, ο “Κόμης του Μόντε Κρίστο”, το “Σιδηρούν Προσωπείον”, η “Βασίλισσα Μαργκό” είναι μερικά από τα πιο διαχρονικά διασημότερα συγγραφικά έργα του Αλέξανδρου Δουμά, του πατέρα.
__________________
Ο Alexandre Dumas γεννήθηκε στις 24 Ιουλίου 1802 σε ένα χωριό της Γαλλίας. Πατέρας του ήταν ο Θωμάς Αλέξανδρος Δουμάς, ο οποίος πέθανε τέσσερα χρόνια μετά την γέννησή του, και μητέρα του η Μαρί Λαμπουρέ.
Ο Αλέξανδρος μεγάλωσε φτωχικά και δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τα μαθήματα του σχολείου του. Ξεχώριζε πάντως για τα ιδιαίτερα ωραία γράμματα που έκανε και κάπως έτσι στα 12 του χρόνια του δόθηκε δουλειά γραφέα σε ένα συμβολαιογραφείο.
Το 1822, στα 18 του χρόνια, βρέθηκε στο Παρίσι, όπου δούλευε ξανά ως αντιγραφέας στο γραφείο του Δούκα της Ορλεάνης, αργότερα βασιλιά Λουδοβίκου Φιλίππου. Ο Αλέξανδρος θεωρούσε ότι τα χρήματα που έβγαζε από αυτή τη δουλειά δεν ήταν αρκετά για να κάνει την ζωή που ήθελε και με αφορμή αυτό άρχισε να γράφει θεατρικά έργα.
Από το 1825 το εγχείρημά του άρχισε να αποδίδει καρπούς. Έβγαλε τα πρώτα του χρήματα ως συγγραφέας, κέρδισε το κοινό με το μοναδικό προσωπικό του ύφος γραφής και έκανε κάποιες σημαντικές γνωριμίες.
Το πρώτο έργο του που τον καθιέρωσε στους δημοφιλέστερους του νέου γαλλικού Ρομαντισμού ήταν το δραματικό θεατρικό “Ο Ερρίκος Γ’ και η Αυλή του”. Στη συνέχεια έγραψε και άλλα δραματικά, αλλά και κωμικά θεατρικά έργα, πολλά από τα οποία παίζονται μέχρι σήμερα.
Με την ιδιότητά του ως συγγραφέας πλέον ο Αλέξανδρος Δουμάς έκανε μια μικρή περιουσία. Παρά όμως τα σημαντικά έσοδά του, ο ίδιος ήταν πολύ σπάταλος και έκανε μια αρκετά άσωτη ζωή με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν πάντα χρεωμένος και απένταρος. Διοργάνωνε μεγάλα πάρτυ, έκανε πολυδάπανα ταξίδια και χαλούσε μεγάλα ποσά σε ανέσεις και προσωπικά του αποκτήματα, όπως το σπίτι-μέγαρο στο Σεν Ζερμέν και το δικό του θέατρο που έχτισε.
Μετά το 1840, ο σχεδόν 40χρονος τότε Δουμάς, στράφηκε προς το μυθιστόρημα, αφού πλέον και τα θεατρικά έργα είχαν φτάσει σε έναν κορεσμό. Το 1844 έγραψε τους “Τρεις Σωματοφύλακες” (“Le trois Mousquetaires”), που γνώρισε -και γνωρίζει μέχρι σήμερα- τεράστια επιτυχία. Ακολούθησαν τα: “Βασίλισσα Μαργκό” (“La Reine Margot”, 1845), “Μετά Είκοσι Έτη” (“Vingt ans après”, 1845), “Οι Κορσικανοί Αδερφοί” (“Les Frères corses”, 1845), “Ο Κόμης του Μόντε Κρίστο” (“Le Comte de Monte-Cristo”, 1845-46), “Ο Υποκόμης της Βραζελόνης” (που περιλαμβάνει και το “Σιδηρούν Προσωπείο”, 1848), “Το περιδέραιο της Βασίλισσας” (“Le Collier de la reine”, 1849), “Η Μαύρη Τουλίπα” (“La Tulipe noire”, 1850) κ.α.
Λογοκλοπή ή αυθεντικότητα;
Τα συγγραφικά του έργα, που τα περισσότερα γνώρισαν αξιοσημείωτη επιτυχία, του απέφεραν και πολύ μεγάλα κέρδη. Τα ατελείωτα ταξίδια που είχε κάνει (Ισπανία, Αυστρία, Γερμανία, Βρετανία, Νότια Αφρική κ.α.) τον τροφοδότησαν με γνώσεις, εμπειρίες και έμπνευση που συνέβαλαν σημαντικά στις συγγραφικές του δημιουργίες.
Ταυτόχρονα η συνεργασία του με τον ιστορικό και λογοτέχνη Auguste Maquet του πρόσφερε ένα ανεκτίμητο ιστορικό υλικό, το οποίο χρησιμοποίησε κατά κόρον στα βιβλία του και ενίσχυσε και την δημοτικότητά του στο κοινό.
Παρότι μυθιστοριογράφος, οι ιστορίες του αναφέρονται και τοποθετούνται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα με ρεαλιστικά στοιχεία, τα οποία ήξερε πολύ ευφάνταστα, θεατρικά και αποτελεσματικά να “παντρεύει” με τους μύθους του. Πολλές φορές, μικρά και φαινομενικά ασήμαντα γεγονότα πυροδοτούσαν την συγγραφική έμπνευση του Αλέξανδρου Δουμά, που είχε την ικανότητα να τα μετατρέπει σε ενδιαφέρουσες ιστορίες.
“Η Ιστορία είναι ένα καρφί πάνω στο οποίο κρεμάω τα μυθιστορήματά μου.”
Κάποια στιγμή ξεσηκώθηκε ένα κίνημα κριτικής εναντίον του, με αφετηρία ένα πολυσέλιδο κείμενο-κατηγορητήριο του Εζέν ντε Μιρκούρ, που τον χαρακτήρισε λογοκλόπο υποστηρίζοντας ότι οι ιστορίες του δεν ήταν ακριβώς προσωπικές του εμπνεύσεις. Κατηγορήθηκε ότι έγραφε πολλά και πρόχειρα, ότι έκανε συντακτικά λάθη, ότι ανασκεύαζε έργα άλλων και ότι η επιτυχία του ήταν προϊόν απάτης. Η όλη κριτική βρήκε και άλλο ένα πάτημα στην άσωτη ζωή που έκανε ο Δουμάς.
Την άποψη αυτή συμμερίστηκαν και αρκετοί άλλοι κλασσικοί συγγραφείς, πιο συντηρητικής ιδιοσυγκρασίας, που θεωρούσαν τις διασκευές του “τερατουργήματα”.
Αυτά τα “τερατουργήματα” όμως ήταν για το ευρύ κοινό και μέχρι σήμερα αξιομνημόνευτα έργα αυθεντικότητας και καλλιτεχνίας, που έφεραν νέο αέρα στα τετριμμένα της εποχής του.
Ο Δουμάς ήταν άνθρωπος αυθόρμητος και γεμάτος φαντασία. Εκμεταλλευόταν καθετί γύρω του που του έδινε έμπνευση και άπιαστος ως ήταν στη γραφή, δημιουργούσε μια ιστορία πιο γρήγορα από οποιονδήποτε. Επίσης δεν αρνήθηκε ποτέ την συνεργασία του με τον Maquet.
Η επιτυχία του Δουμά δεν ξεθώριασε όσο κι αν χτυπήθηκε τότε από τους “συναδέρφους” του. Άλλωστε το ταλέντο του στην γραπτή απόδοση των ιστοριών που περιέγραφε ήταν χαρακτηριστικό και αναμφισβήτητο. Το κείμενο του Εζέν ντε Μιρκούρ δεν το θυμάται κανείς, ενώ τα μυθιστορήματα του Δουμά έχουν αγαπηθεί από όλο τον κόσμο.
“Δεν υπάρχει ιδέα μεγαλοπρεπής παρά εκείνη που φέρνει τους καρπούς της. Κάθε ιδέα που αποβάλλει (που δεν καρποφορεί) είναι τρελή και άγονη.”
Προσωπική ζωή
Το 1840 είχε παντρευτεί την ηθοποιό Ιντά Φεριέ, όμως δεν σταμάτησε ποτέ να διατηρεί παράλληλα παράνομες σχέσεις με πολλές άλλες γυναίκες. Από αυτές τις σχέσεις απέκτησε τουλάχιστον τέσσερα νόθα παιδιά, ένα εκ των οποίων και ο Αλέξανδρος Δουμάς ο νεότερος, που απέκτησε με την μοδίστρα γειτόνισσά του Marie-Laure-Catherine Labay.
Τον γιό του αυτόν τον αναγνώρισε και νομικά και φρόντισε για την καλύτερη δυνατή μόρφωσή του. Αποτελεί αξιοσημείωτο, και όχι τόσο παράξενο, γεγονός ότι και ο Αλέξανδρος Δουμάς ο πατέρας και ο Αλέξανδρος Δουμάς ο υιός διατήρησαν μια εξίσου έκλυτη ζωή και διέπρεψαν στην συγγραφή ιστορικών μυθιστορημάτων και θεατρικών έργων.
Ο Αλέξανδρος Δουμάς (ο πατέρας) χαρακτηριζόταν από πληθωρικότητα και υπερβολή σε κάθε τομέα της ζωής του. Απολάμβανε να μεγαλοπιάνεται και να εισπράττει τον θαυμασμό και την αναγνώριση από τους γύρω του, αλλά ταυτόχρονα ως ένας άνθρωπος τολμηρός, έξυπνος και ευχάριστος κέρδιζε αυτή την προσοχή ούτως ή άλλως.
Ως στρατιώτης είχε αποδείξει την τόλμη του πολλάκις, καθώς συμμετείχε ενεργά σε όλες τις μάχες που έλαβαν χώρα στην εποχή του. Χρηματοδότησε αποστολές, συμμετείχε σε μονομαχίες και διοίκησε λεγεώνα.
Ξόδευε όσα έβγαζε και πολύ περισσότερα με αποτέλεσμα συχνά να τον κυνηγάνε πιστωτές και κερδοσκόποι. Εκείνος όμως είχε ζήσει μια ζωή γεμάτη σε όλους τους τομείς, με αστείρευτο πάθος και όρεξη.
“Μόνο ένας άνθρωπος που έχει νιώσει την απόλυτη απόγνωση, είναι ικανός να βιώσει την απόλυτη ευδαιμονία.”
Τον Σεπτέμβριο του 1870, σε ηλικία 68 ετών, ο Αλέξανδρος Δουμάς είχε ένα σοβαρό ατύχημα που τον άφησε σχεδόν παράλυτο. Εγκαταστάθηκε στο σπίτι του γιού του, Αλέξανδρου στο Παρίσι, όπου και πέθανε τελικά στις 5 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.
____________________
Η πληθωρική προσωπικότητα του Αλέξανδρου Δουμά μπορεί να δυσκόλεψε τον ίδιο σε διάφορες φάσεις της ζωής του, όμως αποτέλεσε ταυτόχρονα ένα δικό του χαρακτηριστικό στοιχείο που συνέβαλε με τον τρόπο του στην επιτυχία των έργων του.
Δικαίως θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους παγκοσμίως και τα έργα του παραμένουν κλασσικές επιλογές κάθε γενιάς μέχρι σήμερα.
