Η λήψη μέτρων για την υγεία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας είναι, ως επί το πλείστον, κάτι το αυτονόητο. Ωστόσο, στην πλειοψηφία των χώρων εργασίας, τα μέτρα αυτά αφορούν μόνο τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία και κυμαίνεται οριακά στα πλαίσια του διοικητικού καθήκοντος.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι επιχειρηματίες δεν αντιλαμβάνονται ότι οι υγιείς και ασφαλείς χώροι εργασίας αυξάνουν τις πιθανότητες για επιτυχία και ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους. Οι χώροι αυτοί εμπνέουν, δίνουν κίνητρα και προκαλούν την αφοσίωση του προσωπικού, το οποίο είναι η βάση της επιτυχημένης επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Ας το δούμε λίγο καλύτερα.
Η επιτυχία μιας επιχείρησης προέρχεται από την επιτυχία των ανθρώπων που απασχολεί, η οποία πηγάζει από τον ισορροπημένο συνδυασμό δεξιοτήτων, ταλέντων, αφοσίωσης και σκληρής εργασίας. Η επιχείρηση -προκειμένου να κατακτήσει την επιθυμητή ισορροπία- προσλαμβάνει τους καλύτερους, επενδύει σε αυτούς, συμβάλλει στην εξέλιξή τους και φροντίζει να αμείβονται ικανοποιητικά.
Η υγεία και η ασφάλεια αποτελούν μέρος αυτής της επένδυσης. Είναι παράγοντες οι οποίοι μειώνουν τις πιθανότητες να χαθεί ένα σημαντικό γρανάζι της επιχείρησης, για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα, και κατ’επέκταση διατηρούν και ελέγχουν τις ισορροπίες.
Η λήψη μέτρων λειτουργεί ως αποφυγή ζημιών, από διαταραχές της παραγωγικής διαδικασίας έως και της δυσφήμισης της επιχείρησης. Επομένως, τα δυνητικά οφέλη που προκύπτουν για τις επιχειρήσεις από τις καλές συνθήκες ασφάλειας και υγείας στην εργασία έχουν ζωτική σημασία.
Η μη πρόληψη κοστίζει στην Ελλάδα κατά μέσο όρο 6 δισ. ευρώ ετησίως.
Εφόσον ένας επιχειρηματίας έχει ήδη επενδύσει σε διάφορα άλλα πράγματα για την ανάπτυξη του οργανισμού του, γιατί αποφεύγει να τηρήσει τους αυτονόητους κανόνες ασφάλειας και υγείας;
Η κουλτούρα παίζει σίγουρα σημαντικό ρόλο, καθώς δεν ισχύουν τα ίδια σε παγκόσμια κλίμακα. Παρότι έχει αποδειχθεί πως για κάθε ευρώ που επενδύεται στην επαγγελματική ασφάλεια και υγεία αναμένεται απόδοση 200%, είναι διαδεδομένη η άποψη, ειδικά στις μικρές επιχειρήσεις, ότι δεν υφίσταται κίνδυνος και ότι όλα είναι υπό έλεγχο.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με αφορμή και άξονα τις φορολογικές επιβαρύνσεις, προτιμούν να ελαφρύνουν τον προϋπολογισμό τους, αφαιρώντας τις αυτονόητες παροχές τους προς το προσωπικό, αγνοώντας το γεγονός ότι αυτό είναι που παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στην λειτουργία της επιχείρησης.
Λόγω των συνθηκών στην χώρα μας, τουλάχιστον κατά την τελευταία δεκαετία, υπάρχει μεγάλη έξαρση του φαινομένου. Η οικονομική κρίση και τα υψηλά επίπεδα ανεργίας επέτρεψαν στην επιβολή τακτικών που οδήγησαν τους νέους εργαζομένους να δεχθούν επικίνδυνες εργασίες ή θέσεις εργασίας με κακές συνθήκες για υγείας και ασφάλειας.
Υποστελεχωμένες επιχειρήσεις, μειωμένες ασφαλιστικές παροχές έως και μαύρη εργασία, άβολες και επίπονες στάσεις σώματος κατά την διαδικασία, υπερωρίες και υπερεργασίες, ελλιπής εκπαίδευση και κατάρτιση στο αντικείμενο εργασίας, οι υπερβατικοί στόχοι του ρόλου, είναι μόνο λίγες από τις κακές πρακτικές που εφαρμόζονται και αναδεικνύουν την σοβαρότητα της κατάστασης.
Το δικαίωμα σε ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον είναι αναφαίρετο, εκτός από αυτονόητο, και σε αυτό πρέπει να συμμετέχουν όλοι.
Τι μπορεί να εφαρμοστεί δίχως μεγάλη επιβάρυνση των επιχειρήσεων;
Πρέπει να επισημαίνεται πως δίνεται υψηλή προτεραιότητα στη διασφάλιση ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος όταν παρέχεται μια θέση εργασίας, μέσω προκαθορισμένων ευθυνών και καθηκόντων.
Πέραν όμως της ρητής συμφωνίας, η διαχείριση των καταστάσεων είναι κρίσιμη και πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Με άλλα λόγια, να αντιμετωπίζεται ο εργαζόμενος ως άνθρωπος και όχι ως μηχανή παραγωγής.
Αυτό, αυτομάτως σημαίνει σεβασμός, κατανόηση, αξιοπρέπεια. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι υποχρεωμένος να εξαντλείται ψυχολογικά και σωματικά για τους σκοπούς της επιχείρησης. Αυτό σημαίνει πως έχει δικαίωμα στην ξεκούραση και την ανάπαυση.
25% των εργαζομένων δηλώνει ότι η εργασία τους έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία τους.
Επίσης, σημαίνοντα ρόλο παίζει η αναγνώριση των δεξιοτήτων, ικανοτήτων και προοπτικών του εκάστοτε εργαζομένου. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο και δεν ταιριάζουν όλοι στις ίδιες θέσεις. Πρέπει να γίνεται εκτίμηση της καλύτερης δυνατής εκμετάλλευσης του ταλέντου του χωρίς να καταπιέζεται, να περιορίζεται ή να καταπατάται η προσωπικότητα και οι αξίες του ατόμου.
Ακόμα ένα σημείο, εξίσου σπουδαίο, είναι η ανάπτυξη της ομαδικότητας. Συνήθως στις μικρές επιχειρήσεις ο καθένας υποτίθεται πως πρέπει να κοιτάει την δουλειά του. Ωστόσο, σε έναν τόσο μικρό οργανισμό, η δουλειά του καθενός συνδέεται άμεσα και έμμεσα με τις εργασίες των άλλων.
Όταν γίνονται διακρίσεις ως προς τις αρμοδιότητες και τις ευθύνες των ατόμων, ενώ οι εργασίες δεν είναι αυτόνομες, εκθέτουμε στον κίνδυνο το προσωπικό μας και ακολούθως εκτίθενται και οι λειτουργίες της επιχείρησης.
Τέλος, είναι μείζονος σημασίας η επικοινωνία. Πρέπει να ενθαρρύνεται η συζήτηση των συνθηκών εργασίας, η αναζήτηση προτάσεων και η λήψη αποφάσεων από κοινού. Τα προβλήματα των στελεχών είναι προβλήματα που πηγάζουν από ένα σύνολο επιλογών του επιχειρηματία.
Εντέλει, όσο κι αν φάνταζαν ιδανικές κάποιες επιλογές, στην πράξη δεν είναι. Εφόσον γίνεται αντιληπτό, ο επαναπροσδιορισμός, ο έλεγχος και η αξιολόγηση των επιλογών είναι η καλύτερη δυνατή πρακτική για την επίλυσή τους και την αντιμετώπιση των πιθανών κινδύνων. Έτσι, δεν περιορίζονται οι ενέργειες στα συμβάντα, αλλά στην πρόληψη.
Είναι όλα τόσο απλά;
Σίγουρα για να μπορεί μια επιχείρηση να χειριστεί τις καταστάσεις, πρέπει να διαθέτει επαρκείς πόρους σε χρόνο και χρήμα και δεν είναι πάντα εύκολο να υπάρχουν και τα δύο στον βαθμό που απαιτείται. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνά πως μέσα από τις δραστηριότητες και τις λειτουργίες της, χτίζει πυρήνες της κοινωνίας, μια κοινωνίας την οποία υποτίθεται πως έχει σκοπό να εξυπηρετήσει.
Η εξυπηρέτησή της ξεκινά από τις βάσεις της επιχείρησης, όχι στο ταμείο της. Κι όταν αυτό γίνει κατανοητό, οι προοπτικές της επιχειρηματικότητας θα είναι πολύ καλύτερες, μιας που η κοινωνία θα έχει ήδη αρχίσει να εξυπηρετείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Επομένως, η υγεία και η ασφάλεια στην εργασία, δεν θα΄πρεπε να απασχολεί μόνο τον εργαζόμενο αφού τους αφορά άμεσα όλους. Ας το εμπεδώσουμε.
28 Απριλίου: Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία