Όταν γίνεται λόγος για συνθέτες μεγάλου βεληνεκούς, τότε ο νους πάει σίγουρα και στον Ρώσο συνθέτη, πιανίστα και διευθυντή ορχήστρας Σεργκέι Ραχμάνινοφ. Τα χέρια του χαρακτηρίστηκαν κάποτε μαγικά, ενώ οι συνθέσεις του εξακολουθούν να αποτελούν μέχρι και σήμερα “πρόκληση” για κάθε μουσικό.

__________________________________

Τα πρώτα μουσικά βήματα

Ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ γεννήθηκε το 1873 στο Σεμιόνοβο της βορειοδυτικής Ρωσίας και ήταν το τέταρτο από τα έξι συνολικά παιδιά μιας αρκετά εύπορης για τα δεδομένα της εποχής οικογένειας. Ο πατέρας του, Βασίλι Ραχμάνινοφ, υπήρξε αξιωματικός του Ρωσικού Στρατού, ενώ η μητέρα του ήταν κόρη στρατηγού με αξιοσημείωτη προίκα.

Τα χέρια του ήρθαν από πολύ νωρίς σε επαφή με τα πλήκτρα του πιάνου, καθώς το μουσικό αυτό όργανο αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της οικογένειας Ραχμάνινοφ. Ο παππούς του, πολύ αξιόλογος ερασιτέχνης πιανίστας, είχε μαθητεύσει κοντά στον Ιρλανδό βιρτουόζο Τζων Φιλντ, ενώ οι γονείς του δεν αμελούσαν κι εκείνοι να παίζουν καθημερινά. Ο Σεργκέι στην ηλικία των τεσσάρων ετών είχε ήδη αρχίσει να κάνει τα πρώτα του αξιόλογα βήματα.

Είχε ιδιαίτερο, ξεχωριστό ταλέντο, κάτι που όμως οι δικοί του μάλλον δεν διέκριναν. Την μουσική του λοιπόν ευφυία θα ανακάλυπτε η γκουβερνάντα του σπιτιού, η αριστούχος απόφοιτος της μουσικής σχολής της Αγίας Πετρούπολης, Άννα Ορνάτσκαγια.

Τα δύσκολα παιδικά χρόνια

Ο πατέρας του Σεργκέι Ραχμάνινοφ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην γενικότερη ψυχοσύνθεση του βιρτουόζου και αυτό με αρνητικό δυστυχώς τρόπο. Η σύνθεση αποτέλεσε την μόνη διέξοδο, τον μόνο τρόπο να αμβλύνει λίγο όλο αυτό το ψυχικό άλγος που κουβαλούσε.

Ο εθισμός του πατέρα του στην χαρτοπαιξία, όπως ήταν φυσικό κι επόμενο, είχε καταστροφικά αποτελέσματα και τον οδήγησε το 1882 στην ολοσχερή οικονομική εξαθλίωση.

Βρισκόμενος στο χείλος του γκρεμού με τα υπέρογκα χρέη να τον πνίγουν, ο Βασίλι Ραχμάνινοφ θα ξεπουλήσει όλη την περιουσία της συζύγου του. Η μετακόμιση ήταν πλέον μονόδρομος κι έτσι η οικογένεια μετακομίζει σε ένα μικρότερο σπίτι στην Αγία Πετρούπολη.

Η λοιμώδης νόσος της διφθερίτιδας θερίζει όμως κυριολεκτικά στην περιοχή και τόσο ο Σεργκέι όσο και δύο ακόμη αδέλφια του πέφτουν θύματά της. Κι ενώ ο ίδιος κι ο αδελφός του Βλαντιμίρ τα καταφέρνουν, η αδελφή τους η Σοφία πεθαίνει.

Ο γάμος των γονιών του περνάει κρίση και εν τέλει ο πατέρας του εγκαταλείπει γυναίκα και παιδιά. Μοναδικό του στήριγμα σ’αυτές τις δύσκολες στιγμές θα είναι η γιαγιά του, που τις Κυριακές συνηθίζει να τον παίρνει μαζί της στην εκκλησία του Νόβγκοροντ, όπου παρακολουθούν τη Θεία Λειτουργία. O ήχος που βγαίνει από τις επιβλητικές καμπάνες είναι για εκείνον ένα πολύ ισχυρό ερέθισμα, το οποίο θα κουβαλάει στις περισσότερες μελλοντικές συνθέσεις του.

Μουσικές σπουδές

Η μουσική ρέει πλέον στις φλέβες του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, ο οποίος αποφασίζει να την σπουδάσει κι έτσι το 1883 μπαίνει με υποτροφία στην Μουσική Ακαδημία (Ωδείο) της Αγίας Πετρούπολης. Οι πρώτες δυσκολίες δεν αργούν να εμφανιστούν. Ο Σεργκέι δείχνει απροσάρμοστος στο όλο κλίμα της Ακαδημίας με επιδόσεις κάτω του μετρίου που μπορούν να επιφέρουν μέχρι και την διαγραφή του.

Με ενέργειες της μητέρας του και με την βοήθεια του ανιψιού της Αλεξάντερ Σιλότι, που είναι καθηγητής μουσικής, ο Σεργκέι κάνει εγγραφή στην τάξη πιάνου του Νικολάι Ζβέρεφ στο Ωδείο της Μόσχας. Τα μαθήματα είναι πολύ απαιτητικά ως και εξουθενωτικά και ο ίδιος ο δάσκαλος άκρως αυστηρός. Ο Ραχμάνινοφ όμως πραγματικά βιώνει την σύνθεση σε όλο της το μεγαλείο και γίνεται άκρως δημιουργικός. Μεγάλοι πιανίστες της εποχής όπως ο Ρουμπινστάιν και ο Τσαϊκόφσκι θα κερδίσουν τον θαυμασμό του.

Ο δρόμος προς την επιτυχία

Το 1886 η Ακαδημία της Μόσχας του ανοίγει διάπλατα τις πύλες της, ενώ την ίδια χρονιά γράφει και το πρώτο του κομμάτι, ένα σύντομο πιανιστικό έργο. Το επόμενο ακριβώς έτος η σύνθεση γίνεται πιο εντατική αποκτώντας πλέον επαγγελματικές διαστάσεις. Το 1891 όντας τελειόφοιτος θα ολοκληρώσει το 1ο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα. Για την τελετή αποφοίτησης του έχει μάλιστα ανατεθεί η σύνθεση μιας μονόπρακτης όπερας. Η όπερα του, που θα φέρει το όνομα “Aleko”, αποσπά το Χρυσό Μετάλλιο.

Στην πρεμιέρα της 1ης Συμφωνίας του το 1897, υπό την διεύθυνση του Γκλαζούνοφ, το έργο θα δεχτεί κακή κριτική, που μπορεί να οφειλόταν και στο γεγονός ότι ο Γκλαζούνοφ ίσως και να διηύθυνε την ορχήστρα μεθυσμένος, καθώς θεωρούταν γενικότερα αδιάφορος ως δημιουργός.

Όλο αυτό οδήγησε τον συνθέτη σε κατάθλιψη, την οποία και αντιμετώπισε αρκετά επιτυχώς με υπνωτισμό και ψυχοθεραπεία. Το 2ο κοντσέρτο του το 1901 θα τα πάει περίφημα.

Το 1902 ο Ραχμάνινοφ παντρεύεται την ξαδέλφη του Νατάλια Σάτινα, με την οποία αποκτούν δύο κόρες. Από το ταξίδι του μέλιτος εμπνέεται το έργο “Δώδεκα Τραγούδια Έργο 21”.

Το 1904 γίνεται διευθυντής ορχήστρας στο διάσημο θέατρο Μπολσόι. Το 1909 προετοιμάζεται για μια περιοδεία στις ΗΠΑ συνθέτοντας για τον λόγο αυτό το δημοφιλές 3ο κοντσέρτο του για πιάνο και ορχήστρα.

Στις ΗΠΑ πληρώνεται πλέον αδρά και η ζωή του γίνεται πολύ άνετη με τον ίδιο να επιθυμεί την μόνιμη εγκατάσταση στην Αμερική. Το 1930 χτίζει στην Ελβετία μια πολυτελή βίλα, την οποία ονομάζει ΣΕΝΑΡ, από τα αρχικά του δικού του βαπτιστικού ονόματος και της συζύγου του. Είναι ο χώρος όπου συνήθιζε να απομονώνεται για να συνθέτει.

Το τέλος

Το 1943 ο Ραχμάνινοφ αποκτά την αμερικανική υπηκοότητα. Στις 17 Φεβρουαρίου 1943 δίνει το τελευταίο του ρεσιτάλ, ενώ στις 28 Μαρτίου του ιδίου έτους πεθαίνει από καρκίνο στο Μπέβερλυ Χιλς. Η σωρός του βρίσκεται στο κοιμητήριο Kensico στη Valhalla της Νέας Υόρκης.

______________________________

Ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ θεωρείται αξεπέραστος στο είδος του με τα γραμμένα σε ένα ήρεμο και ρομαντικό ύφος έργα του να ανήκουν στα πιο διαχρονικά της παγκόσμιας κλασικής μουσικής ιστορίας.
Κοινοποιήστε
Χριστίνα Καρρά
Καθηγήτρια Γερμανικών, κειμενογράφος και συγγραφέας με τρία βιβλία στο ενεργητικό της: " Η κόρη του Ναζί", "Η φαλαινίτσα που ήθελε να γίνει γλάρος " και το πιο πρόσφατο "Γιατί το λεμονάκι δεν ήθελε να γίνει ποτέ πεπονάκι" από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη. Έχει έναν γιο και θεωρεί ότι η ευτυχία κρύβεται στα μικρά πράγματα που συνήθως προσπερνάμε. Αγαπημένη της ρήση: "Για να ανέβεις στην κορυφή, επιβάλλεται να ξεκινήσεις από την βάση."