Με τον όρο Κοινωνική συνείδηση αναφερόμαστε στις κοινά αποδεκτές ιδέες που έχουμε σαν κοινωνικό σύνολο, ώστε να καθίσταται η συνύπαρξη, αλλά και η συνεννόηση μας ευκολότερη. Είναι το «εργαλείο», που απορρέει από τις κοινωνικές δομές, με το οποίο εμείς, καθώς και οι συμπολίτες μας, κρίνουμε τι είναι θεμιτό και τι όχι.

Αποτελεί λοιπόν και μέσο διαμόρφωσης απόψεων και ιδεών, εκτός των άλλων, μιας και οι πρώτες επαφές μας με αυτό προέρχονται από το οικογενειακό μας περιβάλλον σε πολύ μικρή ηλικία. Οι κοινωνικές συνειδήσεις όμως επηρεάζουν τις ζωές μας καθημερινά σε πράγματα που είναι αυτοματοποιημένα σε όλους μας, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε.

Μήπως λοιπόν η αυτοματοποίηση αυτή των ενεργειών αλλά και των σκέψεων, μας οδηγεί στην απώλεια έως και την κατάργηση τις κριτικής σκέψης; Μήπως τελικά η μοναδικότητα του ατόμου χάνεται στο όνομα της αποδοχής του κοινωνικού συνόλου;

Πολλά είναι αυτά τα οποία καλλιεργούνται μέσου αυτού του «εργαλείου», άλλα καλά και άλλα άσχημα, κατά την γνώμη μου. Ας μην ξεχνάμε πως μας παρέχει ομαλή συνύπαρξη με τους υπολοίπους, καθώς και θεμελιώνει αξίες και ήθη, από την άλλη όμως αποξενώνει και περιθωριοποίει όσους δεν είναι ομοϊδεάτες.

Η κοινωνική συνείδηση δεν αφορά μόνο τις υποχρεώσεις μας απέναντι στους άγραφους κοινωνικούς νόμους, αλλά, όπως προαναφέρθηκε, έχουν να κάνουν και με την στάση μας απέναντι στους συμπολίτες μας, καθώς επηρεάζουν την κρίση μας σε γεγονότα τα οποία κατηγοριοποιούμε, π.χ. σε ηθικά και ανήθικα.

Κατά την κοινή ιδέα που έχουμε αναπτύξει, ένα παιδί εκτός γάμου καθιστά τους γονείς του είτε “ανήθικους” είτε “ανεύθυνους” ή και πολλά άλλα επίθετα. Ένας αντιρρησίας συνείδησης επίσης, που αρνείται να υπηρετήσει την πατρίδα του εξαιτίας τις δικής του ιδεολογίας, έχει να αντιμετωπίσει ζητήματα, όπως συχνά κατακραυγή αυτών που συμμετέχουν στην «κοινή» συνείδηση.

Ατομικά και σύμφωνα με την δική μας κρίση, όχι ορμώμενοι από το εθνικό φρόνιμα που αποκτήσαμε κατά τα σχολικά μας χρόνια ή από την ηθική που ορίστηκε από κάποια θρησκεία, μπορούμε να αντιληφθούμε πως αυτοί οι άνθρωποι που δεν δέχτηκαν να μαζικοποιηθούν σε μία κοινή ιδέα διαφέρουν χωρίς απαραίτητα να σφάλουν;

Κάνοντας μια πολύ ελεύθερη μετάφραση των όσων είπε ο Σίγκμουντ Φρόυντ για την ψυχολογία των μαζών, θα πω πως τα άτομα που ανήκουν σε αυτή έχουν την «υποχρέωση» να επικρίνουν εκείνους που διαφοροποιούνται. Αυτό άλλωστε εδραιώνει και την θέση τους στη μάζα.

Ήθη, αξίες και πολλές ακόμα έννοιες που εμπίπτουν από τις κοινωνικές συνειδήσεις ή αλλιώς την κοινή ιδέα και αντίληψη των πραγμάτων, είναι κατασκευάσματα ανθρώπινα, συνεπώς μπορούν να είναι και ελαττωματικά. Ας ελπίσουμε πως εξελισσόμενοι θα καταφέρουμε να διαχωρίσουμε τα θετικά και τα αρνητικά που μας προσφέρει η ομοιογένεια, βρίσκοντας τον τρόπο να ξεχωρίσουμε.

Ας σταματήσουμε να λέμε στα παιδιά μας τι είναι σωστό και τι λάθος και ας τους μάθουμε τι πιστεύουμε πως είναι σωστό, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι η μόνη αλήθεια. Ας τους δώσουμε κάθε εφόδιο για να γίνουν σκεπτόμενα όντα, όχι απλά ομοιόμορφα συνυπάρχοντα. Και τέλος, ας τους δώσουμε την ευκαιρία να «ξεχωρίζουν» για να καταφέρουμε και εμείς να ακούσουμε κάτι διαφορετικό, κάτι που επιτέλους θα μας κάνει να ξανασκεφτούμε.

Η κοινωνική συνείδηση και οι εκάστοτε επιρροές της, επαφίεται τελικά στην δική μας κριτική ικανότητα το κατά πόσο μας ωφελούν ή μας αφαιρούν τελικά κάποιες προσωπικές ελευθερίες.

Κοινοποιήστε
Docuventa Guests
Φιλοξενούμενοι αρθρογράφοι που δεν αποτελούν μόνιμα μέλη της συντακτικής μας ομάδας ή κείμενα άλλων πηγών που συνάδουν με τους σκοπούς της σελίδας μας.