Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, καθώς επίσης η προώθηση της πρόσβασης στην αυθεντική πληροφορία και της ελευθερίας της έκφρασης, όπως αυτή ξεκίνησε κάποτε στα ερτζιανά.
_____________________________________
Το ραδιόφωνο εδώ και περίπου έναν αιώνα έχει διαμορφώσει κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές τάσεις και συνήθειες. Ήταν το μέσο που κατάφερε να φέρει τον κόσμο πιο κοντά, να κάνει τις αποστάσεις μηδαμινές, να διευρύνει τους ορίζοντες και να μεταδώσει πλήθος πληροφοριών απ’άκρη σ’άκρη του πλανήτη.
Δείτε επίσης: Ένας μικρός κόσμος ιστορίας και τεχνολογίας στον Λαύκο
Ο Maxwell ήταν εκείνος που έχτισε τα θεμέλια της δημιουργίας του ραδιοφώνου όταν πρότεινε την θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού το 1873. Σύμφωνα με αυτήν, το ηλεκτρομαγνητικό κύμα μπορεί να μεταδίδεται δίχως την μεσολάβηση κάποιου φυσικού μέσου.
Ακολούθησαν, λίγα χρόνια αργότερα, μερικοί πρωτοπόροι επιστήμονες και εφευρέτες που μελέτησαν την αξιοποίηση του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος κι έθεσαν τις βάσεις για την «γέννηση» μιας νέας εποχής.
Ο Heinrich Hertz ήταν ο πρώτος που απέδειξε μέσα από αρκετά πειράματα την πρακτική εφαρμογή της θεωρίας των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων του Maxwell
και μάλιστα προς τιμήν του από τότε τα κύματα αυτά ονομάστηκαν Ερτζιανά.
Παρόλο που πολλοί θεωρούν ότι ο πατέρας του ραδιοφώνου είναι ο Guljelmo Markoni, ο οποίος κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων, η αλήθεια είναι ότι χωρίς την συμβολή του Nikola Tesla, ο Markoni ίσως να μην είχε καταφέρει να κάνει πολλά!
Ο Tesla το 1891 παρουσίασε στο κοινό την πρώτη ασύρματη μετάδοση της ενέργειας, γνωστή ως «Φαινόμενο Τέσλα», και 2 χρόνια μετά ξεκίνησε πειραματικές έρευνες πάνω στα ραδιοκύματα. Μέσα από αυτές κατέληξε στην ανάπτυξη μιας λεπτομερούς περιγραφής των βασικών αρχών της ραδιεκπομπής και την απόδειξη της ραδιομετάδοσης.
Το 1896 συνέχισε τα πειράματα του πάνω στα ρεύματα υψηλής συχνότητας και στη ραδιοεπικοινωνία και συνέλαβε και την ιδέα του Παγκόσμιου Συστήματος (World System) μετάδοσης πληροφοριών και ενέργειας.
Έναν χρόνο μετά, σ’ έναν πειραματικό ραδιοσταθμό κατόρθωσε να εκπέμψει ραδιοσήματα σε απόσταση 40 χιλιομέτρων, κατοχυρώνοντας το βασικό σχέδιο ραδιοτεχνικής!
Αυτό ουσιαστικά εκμεταλλεύτηκε στη συνέχεια ο Markoni, ο οποίος την ίδια εποχή ξεκίνησε να ερευνά και να επαληθεύει τα πειράματα του Hertz. Κατασκεύασε μια συσκευή η οποία κατάφερε να στείλει ασύρματο σήμα Mors σε απόσταση 3 km και ίδρυσε την εταιρεία «Marconi Wireless telegraph», προσφέροντας υπηρεσίες στη ναυσιπλοΐα.
Μέχρι τις αρχές του 1900, ο Tesla εξακολουθούσε να πραγματοποιεί μια σειρά από εντυπωσιακά πειράματα πάνω στην ασύρματη μεταφορά της ενέργειας, οραματιζόμενος το Παγκόσμιο Σύστημα μεταφοράς σημάτων και ενέργειας.
Ενώ εξελίσσονταν οι εργασίες κατασκευής του πρώτου παγκόσμιου ραδιοσταθμού Tesla, ο παγκόσμιος τύπος διέδιδε το γεγονός ότι στις 12 Δεκέμβρη του 1901 ο Markoni είχε στείλει το γράμμα S από τη μια πλευρά του Ατλαντικού στην άλλη.
Παρά το γεγονός ότι ο Markoni είχε χρησιμοποιήσει την υπ’ αριθμόν 645 576 ραδιοφωνική πατέντα του Tesla, την οποία είχε καταθέσει το 1897 και κατοχυρώθηκε στις 20/3/1900, η εφεύρεση του ραδιοφώνου κατοχυρώθηκε αρχικά στον Markoni.
Έτσι, έμαθαν οι πάντες πως ο Ιταλός εφευρέτης ήταν ο «πατέρας του ραδιοφώνου», ενώ ο Tesla, άρχισε σταδιακά να περιθωριοποιείται και να αγνοείται. Όλα αυτά οδήγησαν σε δικαστικές διαμάχες που κράτησαν έως το 1904 όπου και σταμάτησε ο Tesla να ασχολείται αφού η δημοτικότητα του Markoni είχε στρέψει την κοινή γνώμη εναντίον του.
Το 1906, o Reginald A. Fessenden ήταν αυτός που μετέδωσε για πρώτη φορά ήχο μέσω ραδιοκυμάτων και λίγα χρόνια αργότερα ο Lee de Forest εφηύρε την ηλεκτρονική λυχνία, που αποτελούσε σημαντικό κομμάτι της συσκευής για 60 χρόνια περίπου.
Η ιστορία του ραδιοφώνου έχει ακόμα έναν σταθμό, με αφορμή την έμπνευση του Frank Conrad που βγήκε στον αέρα για να μεταδώσει τα αποτελέσματα κάποιων αγώνων. Ήταν μια ιδέα που απέκτησε φανατικό κοινό και δημιούργησε την ανάγκη για την μετάδοση της πρώτης ραδιοφωνικής διαφήμισης.
Ο Conrad θεωρείται πρωτοπόρος του ραδιοφώνου και ήταν η αφορμή να δημιουργηθεί στις 20 Νοεμβρίου 1920 ο πρώτος επίσημος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που λειτουργεί ακόμη και σήμερα.
Μέχρι και τη δεκαετία του ’60, το ραδιόφωνο περνά από πολλά (ράδιο)κύματα. Ανταγωνίζεται στα ίσα τον τύπο και αργότερα την τηλεόραση, αλλάζει ταυτότητα μεταξύ ειδησεογραφίας και ψυχαγωγίας, κρίνεται και αμφισβητείται συχνά. Κάπως έτσι εμφανίζεται η Πειρατική Ραδιοφωνία ως αντίδραση στην λογοκρισία και στον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης.
Την επόμενη δεκαετία ακολουθεί μια μεταρρυθμιστική περίοδος με την αντικατάσταση των λυχνιών από τρανζίστορ.
Το ραδιόφωνο συνδυάζεται με το κασετόφωνο και η ραδιομετάδοση σταδιακά επεκτείνεται σε όλα τα βιομηχανικά κράτη.
Το ραδιόφωνο περιλαμβάνει δύο κατηγορίες τρόπου μετάδοσης τα AM και τα FM. Υπάρχουν, ωστόσο, συχνότητες που χρησιμοποιούνται και για άλλους σκοπούς. Κάποιες πχ ανήκουν στην Αστυνομία ή την Πυροσβεστική Υπηρεσία για να εξυπηρετείται το σώμα σε κρίσιμες στιγμές.
Κάπως έτσι φτάνουμε σιγά σιγά στο σήμερα, μια εποχή που το ραδιόφωνο ανήκει στα vintage κομμάτια της ζωής μας αλλά εξακολουθεί να διατηρεί την μαγεία του. Δεν έχει «ξεθωριάσει» η δίψα για την τηλεμετάδοση πληροφοριών και ενώ βρισκόμαστε ένα τεχνολογικό βήμα μπροστά παρασυρόμενοι από την δίνη του διαδικτύου, εμείς το έχουμε αξιοποιήσει και για αυτόν τον σκοπό.
Το Web Radio, που εκπέμπει «stream audio» (δηλαδή ο ήχος φορτώνεται εκείνη την στιγμή που παίζει) και το Podcasting, που εκπέμπει μαγνητοφωνημένα κομμάτια ήχου, αποτελούν τάσεις της τελευταίας δεκαετίας.
Το μαγικό τεχνολογικό επίτευγμα που λέγεται ραδιόφωνο, συντροφεύει την ανθρωπότητα εδώ και τουλάχιστον ένα αιώνα, μεγαλώνοντας κάπου στις 10 γενιές ανθρώπων.
Αξίζει να γνωρίζουμε λίγα πράγματα παραπάνω γι’ αυτό, γιατί μέσα από την ιστορία του μπορούμε να δούμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κόσμος εξελίσσεται με βήμα ταχύ. Αλλά ακόμα περισσότερο το γεγονός ότι ακόμα κι αν ένας άνθρωπος τολμήσει να εφαρμόσει μια ιδέα, μπορεί να δημιουργήσει ένα μεγαλείο.