Το 1896, όταν ο βαρώνος Πιέρ ντε Κουμπερτέν εμπνεύστηκε την αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, πίστευε πως η διοργάνωση θα γινόταν μια αφορμή να ενώνονται φιλικά τα έθνη του κόσμου μεταξύ τους και ότι θα βοηθούσε στην παύση των πολέμων.
Η ιστορία απέδειξε πως μάλλον ένας τέτοιος σκοπός ήταν πρακτικά ουτοπικός, αφού οι πόλεμοι προφανώς δεν αποτράπηκαν, ενώ αντιθέτως κατά την περίοδο του Α’ και Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι αγώνες ακυρώθηκαν. Σε διάφορες άλλες περιπτώσεις η διοργάνωση των Ολυμπιακών στιγματίστηκε από πολιτικά δρώμενα και κοινωνικές αναταραχές, που διαμόρφωσαν χαρακτηριστικά την διεξαγωγή της.
Διαβάστε επίσης: 6 Απριλίου 1896, Αναβιώνουν και θεσπίζονται οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες
___________________________________
Ολυμπιακοί Αγώνες, Βερολίνο (Γερμανία) 1936
Πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τα γεγονότα του Ολοκαυτώματος, διεξήχθη η 11η σύγχρονη Ολυμπιάδα στο Βερολίνο της τότε Ναζιστικής Γερμανίας. Το Ναζιστικό Καθεστώς εκμεταλλεύτηκε την διοργάνωση για να αναδείξει την εικόνα μιας νέας και ισχυρής, αλλά και ειρηνικής Γερμανίας στους ξένους φιλάθλους και ανταποκριτές ρίχνοντας και λίγο τους τόνους όσον αφορά την αντισημιτική του ατζέντα.
Οι εφημερίδες, όπως πάντα, υπήρξαν ο βασικός παράγοντας επικοινωνίας της προπαγάνδας στο ευρύ κοινό. Προωθήθηκε το αφήγημα της φυλετικής υπεροχής της Αρίας φυλής αναδεικνύοντας την σωματική υγεία και την δυναμική φυσική κατάσταση των Γερμανών αθλητών, η οποία παρομοιαζόταν με την αρχαιοελληνική κουλτούρα.
Κάποιες χώρες, μεταξύ αυτών και οι ΗΠΑ, σκέφτηκαν να μποϊκοτάρουν τους αγώνες ως ένδειξη αντίθεσης στο καθεστώς του Χίτλερ, όμως τελικά κάτι τέτοιο δεν πραγματοποιήθηκε. Οι τουρίστες που γέμισαν εκείνες τις ημέρες το Βερολίνο έμειναν εντυπωσιασμένοι από την γερμανική διοργάνωση και φιλοξενία και οι εφημερίδες των χωρών τους έκαναν λόγο για μια “πιο ανθρώπινη” Γερμανία που με τους Αγώνες επέστρεψε “στην αγκαλιά των εθνών” (New York Times).
Οι εβραϊκής καταγωγής ή Ρομά αθλητές είχαν αποκλειστεί από τον γερμανικό αθλητισμό με νομοθεσία του 1933 ως “μη Άριοι” και προφανώς δεν συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς. Λίγες μέρες πριν, στις 16 Ιουλίου του 1936, περίπου 800 Ρομά κάτοικοι του Βερολίνου είχαν συλληφθεί και φυλακιστεί σε ειδικό στρατόπεδο στο προάστιο Μάρτσαν. Η μοναδική Εβραία αθλήτρια που της επιτράπηκε να εκπροσωπήσει την Γερμανία, πιθανόν για λόγους καθησυχασμού της διεθνής κοινότητας, ήταν η Helene Mayer, η οποία κέρδισε και το ασημένιο μετάλλιο στην ατομική ξιφασκία γυναικών.
Συνολικά σε εκείνους τους Ολυμπιακούς Αγώνες εννέα Εβραίοι αθλητές και από άλλες χώρες κέρδισαν μετάλλια. Παρά τις πιέσεις που δέχτηκαν από εβραϊκές οργανώσεις να μποϊκοτάρουν τους Αγώνες, κάποιοι αθλητές επέλεξαν να αγωνιστούν, αφού ακόμα τότε δεν είχαν αντιληφθεί όλοι (και δεν είχαν δει) την πλήρη έκταση του ναζιστικού διωγμού εναντίον τους.
Στην Ολυμπιάδα αυτή δεν συμμετείχαν επίσης οι χώρες της τότε Σοβιετικής Ένωσης.
Ολυμπιακοί Αγώνες, Μόντρεαλ (Καναδάς) 1976
Οι 21οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Μόντρεαλ του Καναδά στιγματίστηκαν από το μποϊκοτάζ 22 αφρικανικών χωρών που αποχώρησαν λίγο πριν την τελετή έναρξης ως αντίδραση στην παρουσία της Νέας Ζηλανδίας. Ο λόγος ήταν ότι ενώ επικρατούσε η ρατσιστική πολιτική του απαρτχάιντ, η Νέα Ζηλανδία είχε στείλει την εθνική της ομάδα ράγκμπι σε τουρνουά της Νότιας Αφρικής.
Η Σενεγάλη και η Ακτή Ελεφαντοστού ήταν οι μόνες αφρικανικές χώρες που πήραν κανονικά μέρος, ενώ η Αίγυπτος, η Τυνησία, το Μαρόκο και το Καμερούν αποχώρησαν από τα αγωνίσματα λίγες μέρες αργότερα.
Αυτό το μποϊκοτάζ συμβολικής διαμαρτυρίας βέβαια αποτέλεσε έκπληξη για την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, αφού η ίδια είχε ήδη επισήμως αποβάλλει την Νότια Αφρική εξαιτίας του απαρτχάιντ από την Ολυμπιάδα του 1964. Επίσης το ράγκμπι δεν αποτελούσε ολυμπιακό άθλημα.
Από την διοργάνωση έλειπε και η Ταϊβάν, καθώς απαγορεύτηκε με εντολή της Κυβέρνησης του Καναδά η είσοδος των αθλητών της στην χώρα, γιατί ήθελαν να συμμετέχουν ως ανεξάρτητο κράτος και όχι με την σημαία της Κίνας. Κάπως έτσι στους Αγώνες συμμετείχαν συνολικά μόλις 92 χώρες.
Σε άλλα νέα, στην Ολυμπιάδα του Μόντρεαλ η 14χρονη τότε Νάντια Κομανέτσι πέτυχε επτά φορές το απόλυτο 10άρι για πρώτη φορά στην ιστορία της ενόργανης γυμναστικής και κέρδισε τρία χρυσά μετάλλια. Την ίδια αυτή χρονιά έκαναν επίσης το ντεμπούτο τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες τα αθλήματα της κωπηλασίας, καλαθοσφαίρισης και χειροσφαίρισης για γυναίκες.
Διαβάστε επίσης: Νάντια Κομανέτσι, το “απόλυτο 10” της ενόργανης γυμναστικής
Ολυμπιακοί Αγώνες, Μόσχα (ΕΣΣΔ) 1980
Οι Αγώνες της 22ης Ολυμπιάδας στη Μόσχα ήταν οι πρώτοι στην περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης και σημαδεύτηκαν από το μεγάλο μποϊκοτάζ 65 χωρών, που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν εξαιτίας της εισβολής της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν το 1979.
Το μαζικό μποϊκοτάζ χρησιμοποιήθηκε ως μέσο πίεσης από την Αμερική κατά την τότε περίοδο του ψυχρού πολέμου. Ανάμεσα στις χώρες που συμμετείχαν στο μποϊκοτάζ ήταν και 28 μουσουλμανικές, οι οποίες έβλεπαν εχθρικά την εισβολή στο Αφγανιστάν, αφού ισοδυναμούσε με επίθεση στο Ισλάμ.
Στους Αγώνες της Μόσχας συμμετείχαν μόλις 80 χώρες και εξαιτίας αυτής της ισχυρής απουσίας χωρών αμφισβητήθηκαν τα αποτελέσματα των αθλημάτων και τα 36 παγκόσμια ρεκόρ που καταρρίφθηκαν.
Η Ελλάδα ήταν μια από τις λίγες χώρες που έλαβαν μέρος στους Αγώνες της Μόσχας και αγνόησαν το μποϊκοτάζ, ενώ κατέκτησε και τρία μετάλλια, ένα χρυσό και δύο χάλκινα. Ο Στέλιος Μηγιάκης κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία των 62 κιλών της ελληνορωμαϊκής πάλης και ο Γιώργος Χατζηιωαννίδης το χάλκινο στη ελευθέρα πάλη. Το δεύτερο χάλκινο έφερε ο Τάσος Μπουντούρης μαζί με το πλήρωμά του στην κατηγορία Σόλινγκ της ιστιοπλοΐας.
Ολυμπιακοί Αγώνες, Λος Άντζελες (ΗΠΑ) 1984
Για τρίτη συνεχόμενη φορά στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων έλαβε χώρα μποϊκοτάζ στην 23η σύγχρονη Ολυμπιάδα στο Λος Άντζελες των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή τη φορά αρνήθηκαν την συμμετοχή τους στην διοργάνωση η Σοβιετική Ένωση και οι περισσότερες χώρες του ανατολικού μπλοκ επικαλούμενες λόγους ασφάλειας και μια αντισοβιετική “υστερία” εκ μέρους της Αμερικής. Θεωρείται βέβαια σίγουρο πως η κίνησή τους ήταν περισσότερο μια απάντηση στο μποϊκοτάζ των Αμερικανών το 1980.
Συμμετείχαν συνολικά 140 χώρες και για πρώτη φορά οι Αγώνες έγιναν χωρίς κρατική ενίσχυση και εμφάνισαν αρκετά μεγάλα κέρδη.
Μια από τις συμμετέχουσες ήταν και η Ελλάδα που κατέκτησε δύο μετάλλια, για άλλη μια φορά στην ελληνορωμαϊκή πάλη. Ένα ασημένιο από τον Δημήτρη Θανόπουλο στα 82 κιλά και ένα χάλκινο από τον Μπάμπη Χολίδη στα 57 κιλά. Πολλοί άλλοι επίσης Έλληνες αθλητές κατέκτησαν υψηλές θέσεις στις κορυφαίες δεκάδες των αγωνισμάτων τους.
Ολυμπιακοί Αγώνες, Τόκιο (Ιαπωνία) 2020
Φθάνοντας στο σήμερα και την 32η Ολυμπιάδα, που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στο Τόκιο της Ιαπωνίας, ουσιαστικά πρόκειται για άλλη μια ιδιαίτερη διοργάνωση που θα μείνει στην ιστορία.
Οι φετινοί Αγώνες στιγματίζονται από τις επιπτώσεις της πανδημίας (εξαιτίας της οποίας ακυρώθηκαν το 2020), καθώς πραγματοποιούνται κάτω από ισχυρά και πρωτόγνωρα μέτρα προστασίας με βασικότερο την πλήρη απαγόρευση θεατών στα κέντρα των αγωνισμάτων. Η απουσία θεατών από τους Ολυμπιακούς Αγώνες προφανώς συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία τους.
Ένα γεγονός πολιτικού ενδιαφέροντος που μπορούμε να σημειώσουμε είναι η περίπτωση του Αλγερινού αθλητή του τζούντο Φετί Νουρίν, που αποχώρησε αρνούμενος να αγωνιστεί με αντίπαλο τον Ισραηλινό Τοχάρ Μπουτμπούλ εξαιτίας των εχθροπραξιών που συμβαίνουν στη Γάζα. Για τον ίδιο λόγο απέσυρε την συμμετοχή του πριν τον δικό του αγώνα με τον Ισραηλινό ο Σουδανός Μοχαμέντ Αμπνταλρασούλ.
Ένα σίγουρα ιστορικό και ντροπιαστικό γεγονός στους φετινούς Ολυμπιακούς συνέβη από την πλευρά της χώρας μας. Η δημόσια τηλεόραση της ΕΡΤ για πρώτη φορά από το 1992 δεν μετέδωσε προσπάθεια Έλληνα αθλητή και συγκεκριμένα την εξαιρετική παρουσία του Λευτέρη Πετρούνια, που κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο.
Χωρίς ντροπή η ΕΡΤ έριξε το φταίξιμο στην Ιαπωνία και τους διοργανωτές της, όμως δεν έπεισε την κοινή γνώμη και δέχτηκε σκληρή επίκριση στα κοινωνικά δίκτυα. Το πρωτοφανές και απαράδεκτο συμβάν που αγνοήθηκε προσπάθεια αθλητή από την χώρα του συζητείται πως έχει ένα πολιτικό υπόβαθρο και δεν ήταν τόσο τυχαίο.
Ο παγκοσμίως αναγνωρισμένος αθλητής των κρίκων, Λευτέρης Πετρούνιας, επιστρέφοντας στην Ελλάδα με το χρυσό μετάλλιο από το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, έκανε μια δήλωση (παρόντος του υφυπουργού Αθλητισμού) ξεσπώντας ανοιχτά για τις συνθήκες που επικρατούν στον ελληνικό αθλητισμό. Χαρακτηριστικά είπε: “Αφιερώνω το μετάλλιο στην οικογένειά μου, αλλά πάνω από όλα στην Ελλάδα και στους Έλληνες, αλλά και στους αθλητές που είναι πίσω μου. Αυτοί οι αθλητές που βλέπετε είναι επτά μήνες απλήρωτοι, το ίδιο ισχύει και με εμένα και ελπίζω η νέα διοίκηση να μην συνεχίσει τα λάθη της παλαιάς.”
Πολλοί θεωρούν πως το περιστατικό ενόχλησε τους κυβερνητικούς κύκλους, αφού ουσιαστικά έβγαλε άπλυτα της κακής κρατικής διαχείρισης, και η μη μετάδοση της νικηφόρας προσπάθειάς του συνέβη κάπως ως “αντίποινα”. Ντροπιαστικό γεγονός όπως και να ‘χει.
Μέχρι να ολοκληρωθεί και η φετινή διοργάνωση ποιος ξέρει τι άλλο μπορεί να δούμε…