Αυτή την συνέντευξη την προγραμματίζαμε καιρό. Συγκεκριμένα απ’όταν είδα τις πρώτες δημοσιεύσεις που είχαν γίνει για την ανακοίνωση μιας νέας πρότασης, τα X Greek Legend.
Τι είναι αυτά και πως δημιουργήθηκαν θα μας εξηγήσει ο Νίκος Μπαμπάτσικος, καλλιτέχνης και οραματιστής αυτής της ιδέας, που μας υποδέχτηκε στο γραφείο της Εύας Χαλέβα, τον χώρο που η ιδέα του έγινε πράξη.
Αυτή η σύμπραξη οδήγησε στην δημιουργία όχι μόνο μιας πρότασης αλλά και μιας τάσης, που μπορεί πραγματικά να συμπαρασύρει όχι μόνο και τους άλλους καλλιτέχνες της περιοχής αλλά και τους τοπικούς φορείς.
Με τον Νίκο συζητούσαμε για αυτή τη συνέντευξη τουλάχιστον ένα εξάμηνο και να που ήρθε η ώρα να καθίσουμε στον ίδιο χώρο, να τα πούμε, να γνωρίσουμε την Εύα και τον Κώστα, αλλά και να μας παρουσιάσει όλο αυτό που εμπνεύστηκε και τις σκέψεις του για αυτό.
Κι εμείς με την σειρά μας, μοιραζόμαστε μεγάλο μέρος της πολύωρης συζήτησής μας και πιστεύουμε πως κι εσείς θα νιώσετε ότι τέτοιες προσπάθειες αξίζουν την στήριξή μας!
Πότε οραματίστηκες αυτή την ιδέα;
Η ιδέα προέκυψε μέσα στην κρίση. Τα τελευταία 10 χρόνια ο χώρος μας έχει πληγεί, όπως και όλοι όσοι εξαρτώνται από τις επιχειρήσεις. Με την οικονομική κρίση, κάποιες επιχειρήσεις τσακίστηκαν, άλλες το πάλευαν αλλά πολλές δεν άντεχαν και άρχισαν να κλείνουν. Έχουμε περάσει μια πολύ δύσκολη περίοδο που καταφέραμε να την αντέξουμε και τώρα είμαστε καλά.
Ναι ήταν όντως αλυσιδωτή η αντίδραση, ήταν φυσικό κι επόμενο συμβεί αφού το επάγγελμα συνδέεται με τις επιχειρήσεις. Το ότι σήμερα εξακολουθεί να κάνεις το ίδιο επάγγελμα δείχνει πως παρά τις δυσκολίες, κάτι κάνεις καλά.
Ήμουν σε μια φάση που είχε πέσει πολύ η δουλειά, είχα μάθει αλλιώς και πλέον ήταν σαν να μην έχω τι να κάνω. Είχα πολύ ελεύθερο χρόνο που έπρεπε κάπως να αξιοποιήσω. Δεν είχα βρει ακόμα όμως κάτι συγκεκριμένο, αν και το σκεφτόμουν συνεχώς.
Η αλήθεια είναι πως με ενόχλησε πολύ ότι εκείνη την περίοδο χαρακτήριζαν τους Έλληνες διεθνώς ως τεμπέληδες και ζητιάνους, ενώ οι περισσότεροι έχουμε ρίξει πολλή δουλειά στην ζωή μας.
Έτσι, μια μέρα κάπου στο 2014-2015 ήρθε μια φίλη και μου ζήτησε να της φτιάξω έναν Κένταυρο σε μια πιο μοντέρνα εκδοχή του. Μετά από συζητήσεις με δικούς μου ανθρώπους και πειραματισμούς με διάφορα υλικά, κατέληξα στην η ιδέα για τα X Greek Legend.
Αυτό ήταν που μου έδωσε νόημα εκείνη την στιγμή, έναν σκοπό, κάτι να κάνω. Αποφάσισα να δουλέψω πάνω στις κλασικές φιγούρες 4 συμβόλων και να τους δώσω μια νέα εικόνα, με έναν δικό μου τρόπο και πιο γεωμετρικά στοιχεία.
Ποια ήταν τα υλικά που δοκιμάστηκαν πριν καταλήξεις στο plexiglass;
Αρχικά δοκίμασα να δουλέψω με ξύλο, συμβολικά κυρίως αφού η λέξη Ελλάδα φέρνει σε συνειρμό την ελιά. Το πρώτο σχέδιο το έκοψα με επιτραπέζια σέγα και βγήκε αρκετά διαφορετικό, με κάποιες τρύπες που δεν υπάρχουν στο τελικό σχέδιο που βλέπετε σήμερα.
Το plexiglass ναι μεν είναι ένα υλικό που ξέρεις πως να δουλέψεις αλλά ταυτόχρονα είναι ένα υλικό που δεν το βλέπεις συχνά σε τέτοια χρήση, ήταν ένας έξυπνος συνδυασμός!
Δεν είχα μεγάλη εμπειρία με ξύλο και σίδερο, στις δουλειές μου ασχολήθηκα κατά βάση με ακρυλικό πλαστικό, δηλαδή plexiglass. Οπότε ήταν αναμενόμενο να καταλήξω εκεί.
Το όνομα τou project σημαίνει κάτι;
Ναι. Το Greek αφορά καθαρά την προέλευση του θέματος, ότι δηλαδή πρόκειται για Ελληνικό στοιχείο, το Legend είναι το κεντρικό μας θέμα, δηλαδή τα διάφορα μυθικά και θρυλικά πλάσματα – σύμβολα και τέλος το Χ είναι για τους ανθρώπους που το έκαναν πράξη και σημαίνει Χαλέβας. Ο λόγος που το όνομα είναι στα Αγγλικά, είναι επειδή απευθύνεται περισσότερο στους ξένους παρά στους ντόπιους.
Άρα ο σκοπός του εγχειρήματος είναι εμπορικός;
Όχι, ο πρωταρχικός στόχος είναι απλά η ανάδειξη του πολιτισμού μέσα από ένα πιο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Να προκληθεί η σκέψη ότι δεν πρέπει να κολλάμε στο παρελθόν μας, να κρατάμε ότι όμορφο μας έχει δώσει, να το αξιοποιούμε, να το εκμεταλλευόμαστε και να το εξελίσσουμε. Να αγαπάμε το παραδοσιακό αλλά να το εντάσσουμε στο σήμερα μέσα από μια άλλη σκοπιά.
Έχουμε μια πολύ γεμάτη ιστορία αλλά δεν πρέπει να μένουμε μόνο εκεί.
Ναι έχουμε, αλλά την ξέρουμε;
Ε.Χ.: Όχι. Τόσα χρόνια που είμαι στον χώρο ακούω συνέχεια διάφορα πράγματα που δείχνουν πως δεν ξέρουμε και πολλά. Έρχεται κόσμος στην πόλη μας και δεν ξέρει πχ ότι από εδώ ξεκίνησε ο Ιάσονας για το Χρυσόμαλλο δέρας ή ότι εδώ κατασκευάστηκε η Αργώ ή ακόμα και το τι έκανε ο Κένταυρος Χείρων.
Ν.Μ.: Κι αυτό που είναι άξιο συζήτησης είναι ότι αυτό παρατηρείται στους Έλληνες, γιατί όσοι έρχονται από το εξωτερικό είναι ήδη διαβασμένοι. Ξέρουν πολλά περισσότερα για την ιστορία μας από εμάς τους ίδιους…
Ε.Χ.: Έρχονται λοιπόν χωρίς να ξέρουν κάτι για την ιστορία του τόπου μας και το δυσάρεστο είναι ότι έτσι και θα φύγουν. Δεν γίνονται πολλά πράγματα για να αλλάξει αυτό.
Εσύ, εφόσον λες ότι δεν το σκέφτεσαι εμπορικά, πως πιστεύεις ότι θα μπορούσες να κάνεις κάτι για να αλλάξει αυτό, τώρα που έχεις τα X Greek Legend στο μανίκι σου;
Ν.Μ.: Εγώ αρχικά το έκανα μόνο και μόνο για την χαρά της δημιουργίας, για όλα όσα έχω ήδη αναφέρει και για να παρουσιάσω την δική μου τέχνη σε κάποια έκθεση. Η αρχική ιδέα, με άλλα λόγια, δεν είχε το εμπορικό στοιχείο μέσα της. Δεν με ενδιέφερε κάτι τέτοιο τότε γιατί πάντα δούλευα B2B, επαγγελματίας προς επαγγελματία με άλλα λόγια, δεν θα το είχα δηλαδή εκ των πραγμάτων και των συνθηκών σκοπό να σκεφτώ την λιανική πώληση.
Ε.Χ.: Επίσης, είναι μια διαδικασία που θέλει τον χώρο της και τον χρόνο της, δεν κάνουμε μαζική παραγωγή, ούτε είμαστε σε θέση να το κάνουμε, τουλάχιστον ως έχει.
Ν.Μ.: Είμαι ωστόσο ανοιχτός σε προτάσεις από επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται για τα X Greek Legend και ασχολούνται με ξένο κόσμο.
Αν προκύψει κάποια πρόταση άμεσα θα μπορέσεις να ανταποκριθείς;
Ν.Μ.: Έχουν υπάρξει συζητήσεις γενικά. Η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται επιπλέον οργάνωση και στον χρόνο και στον χώρο, άλλοι προϋπολογισμοί κόστους, πολλές ανάγκες και υποχρεώσεις μαζί που πρέπει να καλυφθούν για να γίνουν όλα σωστά.
Ε.Χ.: Έχουμε την διάθεση να ασχοληθούμε αρκεί να είναι αξιόλογη η πρόταση. Επειδή προς το παρόν το κάνουμε πράξη για να κάνουμε μια δήλωση που μας ευχαριστεί, δεν θέλουμε να καταλήξουμε να παράγουμε ένα προϊόν χαμηλότερο σε ποιότητα, ούτε να βαρεθούμε να το φτιάχνουμε. Αυτή τη στιγμή είναι περισσότερο καλλιτεχνική παρά εμπορική η φύση των δημιουργιών του Νίκου. Πρέπει να είμαστε σίγουροι για αυτό που πάμε να κάνουμε για να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στην περίσταση.
Ν.Μ.: Και ο λόγος που μας βλέπεις έτσι συγκρατημένους είναι επειδή το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για εμένα και αυτά που κάνω, έρχεται από το εξωτερικό. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει η ίδια ανταπόκριση.
Η τέχνη δεν έχει σύνορα πάντως, είναι λογικό να υπάρχει ενδιαφέρον από παντού. Όπως συνέβη και με την πρόσφατη επιλογή του έργου σου για την επίσημη αφίσα μιας παραγωγής!
Γενικά είμαστε ακόμα πίσω στην νοοτροπία. Πολλοί νομίζουν ότι τέχνη κάνουν μόνο όσοι έχουν τελειώσει την σχολή Καλών Τεχνών και σνομπάρουν οτιδήποτε άλλο.
Τα γραφιστικά μου έχουν πολύ μεγαλύτερη απήχηση σε Ολλανδία, Ισπανία και Γερμανία. Έτσι, κατάφερα να συνεργαστώ με τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Jose Antonio Valero Cases, ο οποίος έκανε επίσημη αφίσα του έργου του, ένα δικό μου σχέδιο.
Αν κάτι το κάνεις καλά κάποιος κάπου θα βρεθεί να στο αναγνωρίσει!
Δεν έχω απαίτηση κάθε σπίτι να έχει ένα δικό μου poster ή αγαλματάκι για να νιώσω ικανοποίηση.
Θα μπορούσε όμως γιατί το υλικό είναι ανθεκτικό, δεν σπάει εύκολα, είναι ελαφρύ και το σχέδιο ταιριάζει άνετα στην σύγχρονη διακόσμηση! Μην το αποκλείετε και τελείως!
Δεν το αποκλείουμε αλλά δεν το έχουμε δουλέψει έτσι στο κεφάλι μας για να το θεωρούμε και δεδομένο.
Είναι ωραίο αυτό που έχετε κάνει! Έχει μια βάση από το παρελθόν και έρχεται στο σήμερα, έτσι που κάνει κάτι κλασικό μοντέρνο, χωρίς να ξενίζει ή να αλλοιώνει την αρχική υπόσταση του συμβόλου.
Ναι, όντως αυτό θέλαμε να πετύχουμε. Είναι πολλοί άνθρωποι που έχουν βοηθήσει στο να γίνει πράξη όλο αυτό και δεν έγιναν όλα από την μια μέρα στην άλλη. Έχουμε αρκετούς δίπλα μας που χωρίς αυτούς μπορεί να μην ήμασταν σήμερα εδώ και να μιλάμε γι’αυτό.
Είναι ο φωτογράφος μας, ο Νίκος Ζαμπέτογλου που έχει βγάλει τις περισσότερες φωτογραφίες, ο γραφίστας Χρήστος Κούνουπας που ασχολήθηκε πολύ με τα μπλουζάκια μας και τις συσκευασίες μας, σημαντικό ρόλο έπαιξαν ο Κώστας και η Εύα και φυσικά οι ίδιοι οι κατασκευαστές, που τα κόβουν, τα τρίβουν και τα κάνουν αυτό που είναι, ο Στέλιος και ο Σπύρος Χαλέβας.
Άρα υπάρχει υποστήριξη και αποτελεί ομαδική προσπάθεια. Το ότι δεν είσαι μόνος σου σε αυτό δείχνει πως υπάρχει πίστη στο όραμά σου άρα υπάρχει μεγαλύτερη δυναμική από αυτή που πιστεύετε πως έχετε τώρα…
Ε.Χ.: Το θέμα είναι ότι αυτή την στιγμή το κάνουμε παράλληλα με τις δουλειές μας γι’αυτό και δεν το κυνηγάμε σε αυτή τη φάση. Δυναμική έχουμε, διαφορετικά δεν θα το παρουσιάζαμε.
Ν.Μ.: Τα δειγματίσαμε κάπου, ανάμεσα σε άλλα σουβενίρ για να δούμε αν υπάρχει προοπτική και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον το έδειξαν ξένοι. Αυτό αποτελεί ελκυστικό προνόμιο. Μας έχουν προσεγγίσει κι από το Πήλιο κι από τις Σποράδες αλλά η αλήθεια είναι πως δεν θέλουμε να το κάνουμε σουβενίρ. Δεν μας αρέσει η ιδέα να γίνει ακόμα μια μινιατούρα στην συλλογή κάποιου. Θέλουμε αυτά τα 10-20-30 που θα βγουν από εδώ να πάνε σε ανθρώπους που πραγματικά θέλουν να τα έχουν.
Ε.Χ.: Ούτε εμένα θα μου άρεσε να είναι μια φιγούρα που έτυχε να διαλέξει κάποιος. Δεν θέλουμε να το καταστρέψουμε. Αλλιώς ξεκίνησε, αλλιώς προχωράμε και πάμε βήμα βήμα κάθε φορά. Για να γίνει πιο εμπορικό θέλουμε να το χειριστούμε πιο επαγγελματικά. Οπότε θα πορευτούμε αναλόγως, δεν βιαζόμαστε.
Ν.Μ.: Αν κάποιος ενδιαφέρεται φυσικά και μπορεί να απευθυνθεί στην εταιρία Χαλέβας και να δούμε αν και πως θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Ε.Χ.: Εγώ ιδανικά θα ήθελα να συνεργαζόμασταν με ξενοδοχεία. Να το παρέχει το ίδιο το ξενοδοχείο, με πληροφορίες για την ιστορία του συμβόλου, του τόπου, να αποτελεί μια σφραγίδα της τουριστικής εμπειρίας.
Έχετε φτιάξει ήδη μια ταυτότητα απ’ότι καταλαβαίνουμε.
Ε.Χ.: Ναι αλλά κατά το ήμισυ γιατί ακόμα το ψάχνουμε ως προς την εξέλιξή του. Δεν θέλουμε να το πουλήσουμε ως πλασιέ ή έμποροι. Ψάχνουμε να βρούμε έναν άλλο τρόπο πιο σωστό ώστε να μην το καταστρέψουμε και να ρίξουμε την αξία που του έχουμε δώσει με την δουλειά που έχουμε ρίξει.
Έχουμε γνωρίσει κι άλλους ανθρώπους/καλλιτέχνες της περιοχής μας που φτιάχνουν πράγματα με το ίδιο μεράκι και την ίδια διάθεση με εσάς, που δεν τους κάνει καρδιά να βγουν να πουλήσουν δεξιά κι αριστερά και το αφήνουν να πάει όπως τύχει. Μήπως μια φορά το χρόνο θα΄πρεπε να μαζεύεστε όλοι εσείς και να παρουσιάζετε αυτά που κάνετε, πως ξεκινήσατε, που έχετε φτάσει ίσως, να ανταλλάξετε ιδέες και να έρθετε πιο κοντά;
Ν.Μ.: Στα πλαίσια μιας έκθεσης θα με ενδιέφερε αρκεί να μην χρειαστεί να στήσω πάγκο και να κάνω τον κράχτη. Δεν θεωρώ ότι έχω ανάγκη αυτό, αυτό που θέλω είναι απλά να ξέρουν ότι υπάρχω και τι κάνω.
Ε.Χ.: Τρόποι υπάρχουν για να γίνονται πράγματα, το ψάξαμε κι εμείς λίγο αλλά ξέρεις τι δεν υπάρχει και γι’αυτό δεν γίνονται πράγματα; Δεν υπάρχει ομαδικότητα. Ο καθένας κοιτάει τον εαυτό του και τα δικά του. Δύσκολα βρίσκεις ανθρώπους να συνεργαστείς και να κάνεις ομάδα.
Ν.Μ.: Τοπικά θα μπορούσαν να μας στηρίξουν, υπάρχουν διάφορα δρώμενα ή πλάνα στα οποία θα μπορούσαν να μας εντάξουν, ακόμα και στο μουσείο της Αργούς! Δεν έχει γίνει κάποια επαφή προς το παρόν, αλλά έχουμε δρόμο ακόμα.
Απλά ξέρεις τι;
Ο Βόλος αυτό που αφήνει στον επισκέπτη είναι λίγο τσίπουρο, λίγο Πήλιο και μια κόπια μινιατούρα.
Γιατί να μην κάνουμε την διαφορά;
Δεν έχουμε όμως αρκετή παιδεία ακόμα πάνω στον χειρισμό της τέχνης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το άγαλμα του Κένταυρου που είχε γίνει δωρεά από Γάλλο καλλιτέχνη που είχαν βάλει στην Αγριά και τελικά το απέσυραν. Ήταν πολύ άσχημο και προσβλητικό αυτό που έκαναν.
Προφανώς το θέμα έχει πολλές διαστάσεις και λεπτομέρειες, άκρη με τέτοια θέματα δεν βγάζεις εύκολα.
Ε.Χ.: Γενικά δεν βγάζεις άκρη εύκολα. Είχαμε φέρει πρόταση πριν από περίπου 7 χρόνια για να φέρουμε το Light Festival για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με μεγάλη προβολή σε όλο τον κόσμο χωρίς να δώσει λεφτά ο δήμος ή κάποιος άλλος αφού όλα τα πλήρωναν οι χορηγοί, και μιλάμε για χορηγούς κολοσσούς! Το μόνο που θέλαμε ήταν άδεια από τον δήμο και το λιμενικό για κάποιες μέρες, ώστε να μπορούν να γίνουν οι εκδηλώσεις. Δεν ξέρουμε που κόλλησε το θέμα, γιατί πραγματικά θα ήταν μεγάλη η τουριστική δυναμική του αλλά απορρίφθηκε η πρόταση και στον δήμο και στην περιφέρεια.
Ν.Μ.: Μιλάμε συνέχεια για πρόοδο και εξέλιξη αλλά τις ιδέες και τις προτάσεις τις βουλιάζουν. Είμαστε όλοι θεατές στο ίδιο έργο, με τις δοκιμασμένες συνταγές, τις πιο εμπορικές, τις επιτυχημένες και δεν βγαίνει κάτι νέο. Ακόμα και τώρα που είμαστε σε μια φάση που υποτίθεται προοδεύουμε, πολλά πράγματα είναι τα ίδια και τα ίδια.
Γι’αυτό είστε εσείς εδώ, για να δώσετε την διαφορετική πινελιά στα πράγματα! Και δεν μείνατε μόνο στις φιγούρες, βλέπουμε πως έχετε φτιάξει μπλουζάκια, κούπες και μαξιλαράκια στο ίδιο θέμα.
Ε.Χ.: Αυτά τα κάναμε για εμάς, για να τα βλέπουμε κάθε μέρα και να μην ξεχνιόμαστε.
Ν.Μ.: Να μην ξεχνάμε ότι έχουμε μια ιδέα, ένα σκοπό. Να τα βλέπουμε και να σκεφτόμαστε κάθε μέρα που μπορεί και που πρέπει να φτάσει όλο αυτό. Κάποια τα κάνω και δώρο σε ανθρώπους που αντιλαμβάνονται τι έχω κάνει και γιατί. Βλέπεις τον ενθουσιασμό στα μάτια τους και προχωράς διαφορετικά, αντιλαμβάνεσαι τι καλύτερο μπορεί να γίνει και η ιδέα αυτή κάθε φορά μεγαλώνει.
Χαρά μας τότε να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο με τον ενθουσιασμό που έχουμε για αυτό που μας παρουσιάσατε!
Σας ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σας, που μας υποδεχτήκατε στον χώρο σας και μας ανοίξατε την πύλη για τον μαγικό κόσμο του X Greek Legend. Είμαστε σίγουρες ότι σύντομα οι δημιουργίες σας θα κοσμούν τις καρδιές, αν όχι τα σπίτια, όλης της Μαγνησίας!
Συνέντευξη: Διαμαντούλα Χατζηαντωνίου, Άννα-Μαρία Κέκια
Οι φωτογραφίες του κειμένου ανήκουν στους νόμιμους κατόχους τους.
