• Η πραγματική και ακριβής ημερομηνία της γέννησης του Ιησού Χριστού έχει αποδειχθεί αδύνατο να εξακριβωθεί, αφού οι υπάρχουσες μαρτυρίες περιέχουν αρκετές χρονολογικές ασάφειες και τα γνωστά ιστορικά δεδομένα δεν φαίνεται να εναρμονίζονται με τις σημερινές χρονολογήσεις. Οι περισσότεροι ιστορικοί πιθανολογούν ότι ως γεγονός συνέβη άνοιξη και όχι χειμώνα.
  • Η 25η Δεκεμβρίου ορίστηκε ως η ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με σκοπό κυρίως να αντικαταστήσει τις ως τότε συνηθισμένες παγανιστικές εορτές, όπως τη Saturnalia και τη γιορτή του “θεού Ήλιου”.
  • Το πρώτο στολισμένο δένδρο στην ιστορία καταγράφεται στη Γερμανία το 1539, που αρχικά ήταν στολισμένο με φαγητά, είδη ρούχων και άλλα, τα οποία αργότερα με την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων αντικαταστάθηκαν από διακοσμητικά αντικείμενα. Η γνωστή χριστουγεννιάτικη εκδοχή του αποδίδεται στο ζεύγος Πρίγκιπα Αλβέρτου και Βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας και συνοδεύεται από ένα σκίτσο εφημερίδας το 1848.
  • Στην Ελλάδα, το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο ως εορταστική διακόσμηση στολίστηκε από τον βασιλιά Όθωνα στα ανάκτορα του Ναυπλίου τα Χριστούγεννα του 1833.

  • Ρίζες του εθίμου στολίσματος δέντρου έχουν καταγραφεί και στην Αρχαία Ελλάδα. Στη γιορτή Πυανέψια στόλιζαν ένα κλαδί ελιάς (Ειρεσιώνη) με λευκές και κόκκινες κλωστές και τους πρώτους φθινοπωρινούς καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα και δημητριακά). Τα παιδιά τότε συνήθιζαν να γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας ύμνους, σαν τα σημερινά κάλαντα, και έπαιρναν φιλοδώρημα από τους οικοδεσπότες.
  • Το πιο παραδοσιακό και ατόφιο ελληνικό έθιμο της περιόδου είναι το χριστουγεννιάτικο στόλισμα του καραβιού. Οι αρχαίοι δεσμοί των Ελλήνων με τη θάλασσα συνοδεύονται σειρές χρόνων από το έθιμο να στολίζουμε ένα καραβάκι και ένα τέτοιο να κρατούν και τα παιδιά που πάνε να πουν τα κάλαντα. Ο στολισμός του καραβιού τείνει να γίνεται την ημέρα της γιορτής του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου, του αγίου-προστάτη των ναυτικών.
  • Το γνωστό και κυρίως ευρωπαϊκό έθιμο του να κρεμιούνται κάλτσες πάνω από το τζάκι, που θα γεμίζουν με μικρά δώρα, ξεκίνησε στη φτωχική κοινωνία της Γαλλίας του 3ου αιώνα με μια συγκινητική οικογενειακή ιστορία. Ένας έμπορος ζούσε με τις τρεις κόρες του και είχε χάσει τη γυναίκα του και όλη την περιουσία του. Η οικονομική του ανέχεια τον είχε βυθίσει στην θλίψη, ώσπου λέγεται ότι τον βοήθησε ο μεγάλος φιλάνθρωπος Άγιος Βασίλειος. Εκείνος του έδωσε τρία πουγκιά χρυσά νομίσματα, τα οποία έριξε μέσα στο σπίτι τους από την καμινάδα και έτυχε να πέσουν μέσα στις κάλτσες που είχαν κρεμάσει οι κόρες του για να στεγνώσουν. Την επόμενη μέρα τα κορίτσια βρήκαν το αναπάντεχο δώρο στις κάλτσες τους και από τότε τα παιδιά έκαναν συνήθεια να κρεμούν κάλτσες στο τζάκι αναμένοντας για κάποιο δώρο.
  • Ο περίφημος Ρούντολφ το ελαφάκι είναι προφανώς ένας φανταστικός χαρακτήρας, που εμφανίστηκε πρώτη φορά σε ένα διαφημιστικό σποτ το 1939 και έκτοτε καθιερώθηκε με τα Χριστούγεννα.
  • Το χριστουγεννιάτικο στεφάνι είναι ένα καθαρά χριστιανικό έθιμο και αναπαριστά το ακάνθινο στεφάνι που φορούσε ο Χριστός στην Σταύρωσή Του. Οι κόκκινοι καρποί πάνω του συμβολίζουν το αίμα του Χριστού.

  • Οι ισχυρότερες σε εμπορικά κέρδη ημέρες του χρόνου δεν είναι ούτε οι εκπτώσεις, ούτε το Black Friday, αλλά οι δύο μέρες πριν τα Χριστούγεννα, 23 και 24 Δεκεμβρίου.

  • Έχει υπολογιστεί ότι κατά την περίοδο των Χριστουγέννων χρησιμοποιούνται περίπου 6000 πιστωτικές κάρτες ανά λεπτό της ώρας.
  • Κάποτε ο εορτασμός των Χριστουγέννων ήταν παράνομος και συγκεκριμένα στην Αγγλία του 17ου αιώνα, όταν το δόγμα των Πουριτανών κατείχε την κυβέρνηση της χώρας. Το 1647 το κοινοβούλιο απαγόρευσε τις γιορτές των Χριστουγέννων, καθώς τις θεωρούσε “ένα λαϊκό φεστιβάλ σπατάλης και ανήθικης συμπεριφοράς χωρίς βιβλική δικαιολογία”. Η απαγόρευση τερματίστηκε το 1660, σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, όταν επέστρεψε στον θρόνο ο Βασιλιάς Κάρολος Β’.
  • Η Σοβιετική Ένωση και άλλα κομμουνιστικά καθεστώτα είχαν επίσης απαγορεύσει τις γιορτές των Χριστουγέννων στα πλαίσια του αθεϊστικού κρατικού δόγματος των Μαρξ και Λένιν. Οι χριστουγεννιάτικες παραδόσεις πολεμήθηκαν και όταν μετά από χρόνια άρχισαν να επιστρέφουν ξανά συνδέθηκαν περισσότερο με τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς. Το μεγαλύτερο βέβαια ποσοστό των Ρώσων ακολουθεί την Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία του Ιουλιανού ημερολογίου, που έτσι κι αλλιώς δεν γιορτάζει τα Χριστούγεννα την ίδια ημέρα με τους δυτικούς εορτασμούς.
  • Το αγγλόφωνο τραγούδι “Jingle Bells” δεν είναι καν χριστουγεννιάτικο, παρόλο που σήμερα έχει αποκλειστικά συνδεθεί με τη γιορτή των Χριστουγέννων. Αν προσέξει κανείς τους στίχους, δεν αναφέρει ούτε μια φορά τη λέξη Χριστούγεννα, ή έστω Χριστός ή Άι Βασίλης. Στην πραγματικότητα το τραγούδι γράφτηκε το 1850 με θέμα την αμερικανική γιορτή των Ευχαριστιών (Thanksgiving) και ο αρχικός του τίτλος ήταν One Horse Open Sleigh“.
  • Η πρώτη αναφορά στο όνομα του Άι Βασίλη – αρχικά Αγίου Νικολάου- έγινε σε ένα ποίημα του 1823, “A Visit from St. Nicholas” και μερικά χρόνια αργότερα απεικονίστηκε πρώτη φορά σε περιοδικό (Harper’s Weekly, 1863) και σε παιδικό βιβλίο (“The Life and Adventures of Santa Claus”, 1902).

  • Η πρώτη εταιρεία που χρησιμοποίησε τη μορφή του Άι Βασίλη σε διαφημιστικό προϊόντων της ήταν η εταιρεία αναψυκτικών White Rock Beverages. Το 1931 τον εμφάνισε για πρώτη φορά σε διαφήμισή της η Coca-Cola με την εικόνα του ευτραφή γέροντα με τα δώρα που φορούσε κόκκινη στολή στα χρώματα της εταιρείας. Η εποχιακή αυτή διαφημιστική συνήθεια καθιερώθηκε από την Coca Cola με παγκόσμια επιτυχία καταφέρνοντας τελικά να καθιερώσει και τη δημοφιλέστερη απεικόνιση του Άι Βασίλη που γνωρίζουμε ως σήμερα.
  • Η επικράτηση της δυτικής μορφής του Άι Βασίλη στην Ελλάδα ξεκίνησε κυρίως από τη δεκαετία του ’60 και διαδόθηκε στην ελληνική αστική κοινωνία μέσα από τις ευχετήριες κάρτες που έστελναν στους συγγενείς τους οι Έλληνες μετανάστες. 
  • Ο Άγιος Βασίλειος, που ως Έλληνες Χριστιανοί γιορτάζουμε την 1η Ιανουαρίου, ήταν ένας αδύνατος στην όψη κληρικός από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, που διετέλεσε και Μητροπολίτης της και ήταν γνωστός για την πίστη, την σοφία και το ασύγκριτο φιλανθρωπικό του έργο. Έφτιαξε νοσοκομεία, φτωχοκομεία, ορφανοτροφεία και γηροκομεία και ξόδεψε όλη την περιουσία του για να βοηθά όσους είχαν ανάγκη, πεθαίνοντας τελικά ο ίδιος απολύτως φτωχός από χρήματα.
  • Τα χρώματα πράσινο-κόκκινο-χρυσό, που αποτελούν τον κατεξοχήν χριστουγεννιάτικο συνδυασμό, έχουν θρησκευτικό συμβολισμό. Το πράσινο συμβολίζει (από την προ Χριστού ακόμα εποχή) την ζωή και τη γέννηση, το κόκκινο το αίμα του Χριστού και το χρυσό τον πλούτο της αιώνιας ζωής.
  • Η χριστουγεννιάτικη παράδοση του φιλιού κάτω από το γκι (γνωστότερη περισσότερο στη δυτική Ευρώπη) προέρχεται από την αρχαιότητα και τη ρωμαϊκή γιορτή Saturnalia, όταν οι άνθρωποι τότε πίστευαν πως το φιλί κάτω από τον ιξό (γκι) συνδεόταν με τη γονιμότητα.
  • Έρευνα Αμερικανών επιστημόνων υπολόγισε ότι αν ο Άι Βασίλης έπρεπε πράγματι να μοιράσει τα δώρα των Χριστουγέννων σε όλα τα παιδιά του κόσμου το βράδυ της παραμονής, θα χρειαζόταν να επισκεφτεί περίπου 822 σπίτια το δευτερόλεπτο ταξιδεύοντας με 650 μίλια το δευτερόλεπτο!

  • Έρευνα από στοιχεία του Facebook το 2010 έδειξε ότι οι δύο εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη περίοδος του χρόνου που συμβαίνουν οι περισσότεροι χωρισμοί. Αντιθέτως η ίδια η μέρα των Χριστουγέννων φαίνεται πως είναι η μέρα που σπανιότερα επιλέγουν τα ζευγάρια να χωρίσουν.
  • Την περίοδο των Χριστουγέννων του 1980 το παιχνίδι που σημείωσε τις περισσότερες πωλήσεις ήταν ο κύβος του Rubic κοστίζοντας περίπου 2 δολάρια της τότε εποχής.
  • Παραμονή των Χριστουγέννων του 1865 μια ομάδα Αμερικανών αντικυβερνητικών και φανατικών της λευκής υπεροχής ίδρυσαν την ακραία ρατσιστική εγκληματική οργάνωση Ku Klux Klan.
  • Η συντομογραφία Xmas είναι ελληνικής προέλευσης και το γράμμα Χ αποτελεί εν συντομία το αρχικό της λέξης Χριστός.
  • Το πιο πετυχημένο εμπορικά χριστουγεννιάτικο single είναι το “White Christmas” του Ιρλανδο-αμερικανού τραγουδιστή Bing Crosby. Από το 1942 που κυκλοφόρησε έχει σημειώσει πωλήσεις με περισσότερα από 50 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.
  • Παρά την γνωστή πεποίθηση όλων μας ότι την περίοδο των γιορτών τρώμε περισσότερο, άρα παίρνουμε και μερικά κιλά, μια αμερικανική έρευνα έδειξε μέσω μελέτης ότι αυτό δεν συμβαίνει πράγματι. Οι συμμετέχοντες της μελέτης, παρόλο που θεωρούσαν ότι είχαν πάρει τουλάχιστον 5 κιλά, στην πραγματικότητα είχαν πάρει κατά μέσο όρο λιγότερο από ένα κιλό την περίοδο των γιορτών.
  • Κάθε χρόνο πετιούνται περίπου 230.000 τόνοι φαγητού από τα περισσεύματα του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού.
  • Έχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα μαγειρεύονται στην Αγγλία περίπου 10 εκατομμύρια γαλοπούλες και άλλα 22 εκατομμύρια στην Αμερική.
  • To 50% των καταναλωτών που ψωνίζουν τα δώρα των Χριστουγέννων αγοράζουν δώρο και για τον εαυτό τους, από κάποιο αγαπημένο έδεσμα ή ποτό, μέχρι καινούρια ρούχα ή άλλες προσωπικές επιθυμίες.
  • Σύμφωνα με έρευνα των τελευταίων χρόνων οι νεότερες γενιές τείνουν κατά μεγάλο ποσοστό να ψωνίζουν προϊόντα με οικολογικά κριτήρια. Η γνωστή ως Γενιά Ζ (που ξεκινάει περίπου από τις αρχές της δεκαετίας του 2000) έρχεται πρώτη με 87%, ακολουθούν οι Millennials με 75%, αλλά και η Γενιά Χ, η “γενιά των γονιών μας” (δεκαετίες ’60-’80), ψωνίζει οικολογικά-βιολογικά προϊόντα τα Χριστούγεννα κατά 62%.

  • Έρευνα του Picodi.com το 2018 για την Ελλάδα έδειξε ότι ξοδεύουμε περίπου 121 ευρώ για χριστουγεννιάτικα δώρα, με το 91% αυτών να προορίζονται για την οικογένεια και τους συντρόφους μας, το 30% για φίλους, το 6% για κάποιου είδους φιλανθρωπική κίνηση και το 4% για συναδέλφους μας. Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι ξοδεύουμε κατά μέσο όρο άλλα 125 ευρώ, ενώ το τελευταίο 20% των εξόδων μας πάει σε ρούχα, αξεσουάρ, προϊόντα ομορφιάς και άλλες προσωπικές αγορές.
  • Τα πρώτα ηλεκτρικά φώτα χριστουγεννιάτικων δέντρων δημιουργήθηκαν το 1882 από τον συνεργάτη και φίλο του Thomas Edison, Edward H. Johnson. Το υψηλό κόστος που είχε εκείνη την εποχή η δημιουργία και εγκατάστασή τους καθυστέρησε μερικές δεκαετίες την υιοθέτηση του εθίμου από το ευρύ κοινό. 
  • Η χριστουγεννιάτικη ταινία με τα υψηλότερα κέρδη παγκοσμίως είναι το “How the Grinch Stole Christmas” με πρωταγωνιστή τον Jim Carrey.
  • Σε όλη την Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων (από 21 Δεκεμβρίου 2018 έως 08 Ιανουαρίου 2019), σημειώθηκαν συνολικά 407 τροχαία ατυχήματα, με 33 από αυτά θανατηφόρα και 35 νεκρούς.
  • Τα Χριστούγεννα του 2020 ήταν ουσιαστικά η πρώτη φορά στην Ελλάδα που απαγορεύτηκαν οι δημόσιοι και ανοιχτοί εορτασμοί των Χριστουγέννων και στα πλαίσια ενός σκληρού lockdown υπολειτουργούσε η αγορά σε βαθμό που οι μισές επιχειρήσεις ήταν κλειστές και τουλάχιστον 100.000 από αυτές έβαλαν οριστικά λουκέτο.

____________________________________

Κοινοποιήστε
Άννα-Μαρία Κέκια
Πτυχιούχος Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου με έφεση στην έκφραση μέσω του γραπτού λόγου. Στον τομέα της αρθρογραφίας έχω ασχοληθεί τόσο με γενική ειδησεογραφία, πολιτικά και κοινωνικά θέματα, όσο και με φωτορεπορτάζ, στήλες πολιτισμού, κριτικές δίσκων, αφιερώματα και συνεντεύξεις. Λάτρης της ανεξάρτητης και ερευνητικής δημοσιογραφίας με έμφαση στην ιστορία, την ψυχολογία, την εγκληματολογία και την κοινωνιολογία. Παράλληλη και αγαπημένη απασχόληση η τέχνη της φωτογραφίας.