Η ψυχική ασθένεια είναι μια κατάσταση που καθορίζεται γενικά από ένα συνδυασμό πραγμάτων που συμβαίνουν στην ζωή ενός ατόμου, την αντίληψή του γι’αυτά, τα αισθήματα που αναπτύσσει και τις σκέψεις που δημιουργεί.
Σε πολλές περιπτώσεις, η διάγνωση είναι πολύ δύσκολη μιας και δεν είναι πάντα ευδιάκριτες ή προφανείς οι λεπτές γραμμές μεταξύ της ψυχικά υγιούς και της ψυχικά ασθενούς καταστάσεως. Υπάρχουν αρκετές και διαφορετικές κατηγορίες ψυχικών διαταραχών όπως επίσης είναι πολλές και διαφορετικές οι πτυχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς ενός ατόμου που μπορούν να διαταραχθούν.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), πάνω από το 1/3 των ανθρώπων αναφέρουν προβλήματα σε κάποιο σημείο της ζωής τους τα οποία ταιριάζουν στα κριτήρια διάγνωσης ενός ή περισσότερων από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές.
Τα αίτια των ψυχικών διαταραχών ποικίλλουν τόσο που σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι ξεκάθαρο -αν και εφόσον υπάρχει κάτι- σε ποιο πεδίο και σε τι επίπεδο ανήκει η διαταραχή. Παρόλα αυτά, υπάρχει μια κοινή παραδοχή ότι οι διαταραχές είναι αποτέλεσμα γενετικών και αναπτυξιακών ευαισθησιών, οι οποίες κάνουν φανερή την ύπαρξή τους υπό πίεση και στρες.
Για την πρόκληση των ψυχικών διαταραχών μεγάλο ρόλο παίζουν οι κοινωνικές επιδράσεις, όπως η κακοποίηση, η παραμέληση, το κοινωνικό άγχος, τα ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα, η ανασφάλεια και διάφορα στοιχεία που υπάρχουν σε κοινωνίες και κουλτούρες ανά τον κόσμο.
Όμως, όσο ακόμα η νευροεπιστήμη προχωρά, αξίζει να τονίσουμε πως υπάρχουν μελέτες που έχουν δείξει ότι κάποια γονίδια ή δυσλειτουργικά νευροδιαβιβαστικά κυκλώματα μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ψυχικών διαταραχών. Η ανώμαλη λειτουργία τους μπορεί να επηρεάσει σημαντικά πεδία της ανάπτυξης των συναισθημάτων και της κρίσης, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος της σεροτονίνης, της νορεπινεφρίνης, της ντοπαμίνης και του γλουταμινικού οξέως.
Η εκτίμηση και η αξιολόγηση της ψυχικής κατάστασης ενός ανθρώπου γίνεται αποκλειστικά από ψυχιάτρους, κλινικούς ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, οι οποίοι έχουν όχι μόνο την απαραίτητη γνώση αλλά και τις μεθόδους που μπορούν να επιτρέψουν την σκιαγράφηση μιας ολοκληρωμένης άποψης που καταλήγει σε διάγνωση.
Μετά την διάγνωση ο πάσχων υποβάλλεται σε θεραπεία η οποία ποικίλει από άτομο σε άτομο κι από διαταραχή σε διαταραχή. Η θεραπεία διαμορφώνεται με βάση πολλούς παράγοντες, οι οποίοι κρίνονται κατάλληλοι για τον εκάστοτε πάσχοντα από τον ειδικό που έχει κάνει την διάγνωση, γι’αυτό καλό είναι να μην εμπιστευόμαστε οποιονδήποτε για την αντιμετώπιση μιας κρίσιμης κατάστασης.
Όσο κι αν ακούγεται ως ταμπού ή στερεότυπο, με εξαίρεση τις πολύ βαριές και πολύπλοκες διαταραχές, η ψυχική υγεία δεν είναι δεδομένη.
Ας μην ξεχνάμε πως οι ψυχικές ασθένειες μπορούν να αναπτύσσονται καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, γεγονός που σημαίνει πως μπορεί να είμαστε, να γίνουμε ή να υπήρξαμε όλοι μερικώς ή πλήρως ψυχικά “ταλαιπωρημένοι”. Αν κι εφόσον είμαστε, ήμασταν ή θα είμαστε σε θέση να το διαχειριστούμε και να το εντοπίσουμε στην αρχή του, έχουμε ήδη αντιμετωπίσει ένα μεγάλο θηρίο μέσα μας.
Ένα θηρίο που καθημερινά δίνει τις δικές του μάχες ακόμα κι όταν εμείς δεν το αντιλαμβανόμαστε. Ας το βοηθάμε που και που να ξεκουράζεται. Η ψυχική ανάταση είναι βιολογική ανάγκη κι όχι αδυναμία. Η καλή ψυχική υγεία σημαίνει ποιότητα ζωής κι είναι ποιότητα που την αξίζουν όλοι.
