Ένα ανήσυχο πνεύμα από μικρή ηλικία. Μια φωνή και παρουσία που χαρακτηρίστηκε η πιο αυθεντική της εποχής της. Μια χαρισματική μουσικός που κατάφερε να αφήσει το στίγμα της στην ιστορία της rock σκηνής, παρόλο που έχασε τη ζωή της από υπερβολική δόση ναρκωτικών σε ηλικία μόλις 27 ετών.
__________________________
Τα παιδικά χρόνια
Η Janis Joplin γεννήθηκε στο Τέξας στις 19 Ιανουαρίου του 1943 σε μια χριστιανική οικογένεια με άλλα δύο μικρότερα αδέρφια. Από μικρή οι δικοί της την χαρακτήριζαν ως ένα ανικανοποίητο παιδί, που αναζητούσε αρκετά την προσοχή.
Η πρώτη τέχνη που κέρδισε το ενδιαφέρον της ήταν η ζωγραφική, με την οποία ασχολούνταν ως παιδί. Στα εφηβικά της χρόνια όμως είχε τα πρώτα της blues ακούσματα όταν έπεσαν στα χέρια της δίσκοι της Bessie Smith και του Lead Belly. Κάπως έτσι γεννήθηκε η επιθυμία της να γίνει τραγουδίστρια και δεν άργησε να συμμετάσχει και στην τοπική χορωδία.
Το σχολείο για την Janis Joplin δεν ήταν και η πιο ευχάριστη εμπειρία, αφού υπήρξε αντικείμενο χλευασμού και περιθωριοποίησης από κάποιους συμμαθητές της. Συχνά την αποκαλούσαν “γουρούνι” και “φρικιό” εξαιτίας των παραπανίσιων κιλών της και της ακμής που είχε αφήσει έντονα σημάδια στο πρόσωπό της.
“Ήμουν απροσάρμοστη. Διάβαζα, ζωγράφιζα, σκεφτόμουν και δεν μισούσα τους μαύρους.”
Σπουδές, επανάσταση, τραγούδι και ναρκωτικά
Η Joplin τελείωσε το σχολείο το 1960 και στη συνέχεια παρακολούθησε κάποια μαθήματα στο Lamar State College of Technology της περιοχής της. Αργότερα ξεκίνησε σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Austin, τις οποίες όμως δεν ολοκλήρωσε ποτέ.
Κύρια έννοια της ήταν η μουσική και πρότυπά της οι νέγρες blues καλλιτέχνιδες της εποχής.
Με το ιδιόμορφο στυλ της και την επαναστατική της συμπεριφορά κατάφερε πάντως να τραβήξει το ενδιαφέρον των συντακτών της πανεπιστημιακής εφημερίδας, που δημοσίευσαν ένα άρθρο για εκείνη με τίτλο “Τολμά να είναι διαφορετική”.
“Περπατά ξυπόλυτη όταν αυτό της βγαίνει, φοράει Levis στην τάξη γιατί τα βρίσκει πιο άνετα και κουβαλάει παντού μαζί της την autoharp της, ώστε να την έχει έτοιμη όποτε της έρθει η επιθυμία να τραγουδήσει κάτι. Το όνομά της είναι Janis Joplin.”
Τον Δεκέμβριο του 1962 και σε ηλικία 17 ετών ηχογράφησε το πρώτο της τραγούδι “What Good Can Drinkin Do” στο σπίτι ενός συμφοιτητή της. Ένα μήνα αργότερα έφυγε από το Τέξας και εγκαταστάθηκε στο Σαν Φρανσίσκο, όπου έμεινε για περίπου δύο χρόνια. Εκεί συνεργάστηκε με τον κιθαρίστα των Jefferson Airplane, Jorma Kaukonen, με τον οποίο συνέθεσαν επτά blues κομμάτια, που αργότερα κυκλοφόρησαν στο άλμπουμ “Typewriter Tape”.
Την ίδια περίοδο η Janis Joplin είχε ήδη εθιστεί αρκετά στις ναρκωτικές ουσίες και περιστασιακά έκανε χρήση ηρωίνης και άλλων ψυχοτρόπων ουσιών. Είχε επίσης μια ιδιαίτερα στενή σχέση με το αλκοόλ και αγαπημένο της ποτό ήταν το αμερικάνικο ουίσκι Southern Comfort. Το 1963 συνελήφθη μια φορά και για κλοπή ενός καταστήματος.
Η όλο και αυξανόμενη χρήση αμφεταμίνης δεν άργησε να κάνει εμφανή τα σημάδια της στο πλέον αδύναμο και κοκαλιάρικο σώμα της 22χρονης Joplin. Έφτασε να ζυγίζει σχεδόν 40 κιλά και κινδύνευε να πεθάνει.
Τον Μάιο του 1965 οι φίλοι της την βοήθησαν (έστω και χωρίς την θέλησή της) να επιστρέψει στους γονείς της στο Τέξας.
Απεξάρτηση και ερωτική απογοήτευση
Πράγματι, πίσω στη γενέτειρά της, το Port Arthur, η Janis ξεκίνησε άμεσα έναν νέο τρόπο ζωής. Σταμάτησε τα ναρκωτικά και το αλκοόλ και ξεκίνησε μαθήματα στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Lamar Univercity.
Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς αρραβωνιάστηκε τον Peter de Blanc, με τον οποίο διατηρούσαν σχέση από το Σαν Φρανσίσκο. Εκείνος εργαζόταν στη Νέα Υόρκη, έκανε συχνά ταξίδια και επικοινωνούσαν αρκετά μέσω αλληλογραφίας.
Οι άνθρωποι που τους είχαν ζήσει αναφέρουν ότι η σχέση τους είχε εξαρχής πολλές εντάσεις και ο Peter είχε ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα εθισμού από εκείνη.
Ενώ ο γάμος τους είχε κανονιστεί και οι προετοιμασίες προχωρούσαν, το ζευγάρι χώρισε, αφού η Janis ανακάλυψε ότι ο Peter είχε σχέση και με μια άλλη γυναίκα, η οποία περίμενε και το παιδί του.
Το πλήγμα για την Joplin ήταν μεγάλο μέσα σε μια περίοδο που είχε καταφέρει να απομακρυνθεί από τα ναρκωτικά και αναζητούσε διακαώς να βρει τη χαρά στη ζωή της.
“Προσπαθώντας να βρω ένα μοτίβο στη ζωή μου, είδα ότι ξεκινούσα κάθε φορά με τεράστια ενέργεια και καταστρεφόμουν τελείως. Το μόνο που έκανα ήταν να είμαι αγρίμι, να πίνω συνέχεια, να τη βρίσκω με άτομα, να τραγουδάω. Χριστέ μου, θέλω τόσο πολύ να γίνω χαρούμενη!”
(ένα από τα προσωπικά γράμματα της Joplin στον Peter όταν περίμενε να παντρευτούν)
Για μια περίοδο η 23χρονη Janis Joplin έκανε συνεδρίες με τον ψυχίατρο Bernard Giarritano. Η μεγαλύτερη ανησυχία της, για την οποία συζητούσαν συνήθως, ήταν το γεγονός ότι ενώ αγαπούσε το τραγούδι και ήθελε να ασχοληθεί επαγγελματικά με αυτό, πίστευε ότι αυτό θα συνεπαγόταν το να ξανακυλήσει στα ναρκωτικά. Οι αναμνήσεις που είχε ως πρώην χρήστης πραγματικά την τρόμαζαν.
Εκείνη την περίοδο έγραψε μόνη της άλλα επτά τραγούδια, μεταξύ των οποίων και το “Turtle Blues”. Αυτά περιλαμβάνονται στο άλμπουμ “This is Janis Joplin 1965”, που κυκλοφόρησε το 1995.
Επιστροφή στη μουσική
Το 1966 την ανακάλυψε το psychedelic rock συγκρότημα Big Brother and the Holding Company και στις 4 Ιουνίου του ίδιου έτους έγινε κανονικά μέλος τους.
Το πρώτο τους ομώνυμο studio άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1967, ακολούθησαν εμφανίσεις σε διάφορα φεστιβάλ και σύντομα ξεκίνησαν και την πρώτη τους περιοδεία.
Ο τελευταίος τους προορισμός ήταν στις 7 Απριλίου του 1968 στη Νέα Υόρκη και σε μια συναυλία προς τιμήν του Martin Luther King Jr. Εκεί βρέθηκαν στη σκηνή μαζί με άλλα μεγάλα ονόματα του χώρου, όπως ο Jimi Hendrix, ο Buddy Guy, η Joni Mitchell, ο Richie Havens, ο Paul Butterfield και ο Elvin Bishop.
Όλοι γνώριζαν την εφιαλτική εμπειρία της Janis από τη χρήση ναρκωτικών και την εμμονική της σκέψη να μην ξανακυλήσει σε αυτά. Για να την βοηθήσουν είχαν συμφωνήσει ότι δεν θα επέτρεπαν να υπάρχουν σύριγγες στον χώρο που έκαναν τις πρόβες τους, στο διαμέρισμά της ή και στα διαμερίσματα φίλων που θα επισκεπτόταν.
Για ένα διάστημα αυτή η συμφωνία τηρήθηκε, όμως σε μια από τις περιοδείες τους που ταξίδεψαν οδικώς με διάφορες δυσκολίες οι παλιές τους συνήθειες επέστρεψαν και όλοι μαζί άρχισαν ξανά τη χρήση.
Την άνοιξη του 1968 η Janis Joplin και οι Big Brother εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε τηλεοπτική εκπομπή. Η μπάντα άρχισε σιγά σιγά να γίνεται όλο και πιο γνωστή και ακόμα περισσότερο η ίδια η Joplin που δεν άργησε να γίνει μια από τις δημοφιλέστερες καλλιτέχνιδες της εποχής.
Η μεγάλη της δημοτικότητα φαίνεται πως άρχισε να ενοχλεί τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος, ενώ ταυτόχρονα και το κοινό θεωρούσε πως η τραγουδίστρια έπρεπε να τους αφήσει, γιατί ήταν πλέον “λίγοι” για εκείνη.
Οι κριτικές για το πρόσωπό της στα περιοδικά της εποχής ήταν διθυραμβικές. Το περιοδικό Time την χαρακτήρισε ως “την πιθανότατα πιο δυναμική τραγουδίστρια των λευκών της rock μουσικής”, ενώ η Vogue την περιέγραψε μεταξύ άλλων ως “την πιο συγκλονιστική γυναίκα της rock”.
Το δεύτερο άλμπουμ των Big Brother με τίτλο “Cheap Thrills” ήρθε το 1968 και η Joplin είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη διαδικασία. Ήταν η πρώτη που πήγαινε στο στούντιο και η τελευταία που έφευγε. Τότε ηχογραφήθηκαν και τα θρυλικά κομμάτια της “Summertime” και “Piece of my Heart”.
Το άλμπουμ “Cheap Thrills” εκτοξεύτηκε στην πρώτη θέση του Billboard 200 και παρέμεινε εκεί για αρκετές εβδομάδες. Πούλησε επίσης εκατομμύρια αντίγραφα από τον πρώτο μήνα κυκλοφορίας του. Το κομμάτι “Piece of my Heart” έφτασε στην 12η θέση του Billboard Hot100.
Μετά από μια ακόμα περίοδο συναυλιών το καλοκαίρι του 1968, την 1η Σεπτεμβρίου η Joplin ανακοίνωσε την αποχώρησή της από τους Big Brother, ενώ η τελευταία φορά που εμφανίστηκε μαζί τους στη σκηνή ήταν τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους.
Σόλο καριέρα
Το νέο συγκρότημα που σχηματίστηκε με lead τραγουδίστρια την Janis Joplin ήταν οι Kozmic Blues Band. Μαζί της ήταν ο κιθαρίστας Sam Andrew και ο μπασίστας Brad Campbell. Η μπάντα επηρεάστηκε από τους R&B δημιουργούς του ’60 και από πιο soul και funky pop ήχους.
Όπως η ίδια είχε προβλέψει και φοβόταν, η επαγγελματική της καταξίωση ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Το 1969 τη βρήκε να χρησιμοποιεί ηρωίνη αξίας 200$ την ημέρα. Τα μέλη της μπάντας έκαναν διάφορες προσπάθειες να την κρατήσουν όσο γίνεται καθαρή, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων του πρώτου τους άλμπουμ “I Got Dem Ol’ Kozmic Blues Again Mama!”.
Με τους Kozmic Blues πάντως η Joplin έδωσε πολλές συναυλίες γνωρίζοντας τεράστια επιτυχία, ενώ εμφανίστηκε μαζί τους και σε αρκετές τηλεοπτικές εκπομπές.
Ο δίσκος τους είχε αρκετά καλή απήχηση, αλλά όχι τόσο μεγάλη όσο αυτή του “Cheap Thrills”. Η πλειοψηφία του κόσμου υποστήριζε και θαύμαζε περισσότερο την ίδια την Janis Joplin, παρά τη μπάντα στην οποία βρισκόταν.
Στα πλαίσια της περιοδείας τους σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική εμφανίστηκαν και στο φεστιβάλ του Woodstock.
Η εμπειρία της Joplin από αυτό δεν ήταν καθόλου ευχάριστη. Ο μεγάλος αριθμός των παρευρισκομένων την έκανε ιδιαίτερα νευρική, οι ώρες αναμονής ήταν πολλές και η ποσότητες ηρωίνης που κατανάλωσε η 26χρονη τραγουδίστρια ακόμα περισσότερες.
Οι επιδράσεις της ηρωίνης ήταν εμφανείς όταν η Joplin εμφανίστηκε στη σκηνή. Η φωνή της ήταν βραχνιασμένη και δεν μπορούσε να χορέψει καλά. Το κοινό βέβαια την αποθέωσε.
“Είμαι θύμα του ίδιου μου του εαυτού. Κάποτε ήθελα να γνωρίζω τα πάντα… Όλο αυτό το συναίσθημα με έκανε πολύ δυστυχισμένη. Απλά δεν ήξερα πως να το διαχειριστώ. Τώρα όμως έχω μάθει να το κάνω να δουλεύει προς όφελός μου. Είμαι γεμάτη συναισθήματα και θέλω να απελευθερωθώ. Και όταν είσαι πάνω στη σκηνή κι αυτό το συναίσθημα λειτουργεί όντως και έχεις το κοινό μαζί σου, αισθάνεσαι μια ενότητα.”
Οι Kozmic Blues διαλύθηκαν στο τέλος του 1969 και τον Φεβρουάριο του 1970 σχηματίστηκαν οι Full Tilt Boogie Band, που αποτελούταν από την Joplin και νεαρούς Καναδούς μουσικούς.
Το νέο συγκρότημα απέσπασε πολύ θετικές κριτικές και κατάφερε να κερδίσει την συμμετοχή του σε συναυλίες και φεστιβάλ, όπως το περίφημο Festival Express στον Καναδά. Η τελευταία εμφάνιση της Joplin στη σκηνή με τους Full Tilt Boogie Band ήταν τον Αύγουστο του 1970 στη Βοστώνη, ενώ αμέσως μετά μπήκαν στο στούντιο για την ηχογράφηση του πρώτου τους δίσκου.
Τον Αύγουστο του 1970 η Janis Joplin έμεινε στο ξενοδοχείο Landmark, όπου ξεκίνησε να ηχογραφεί το άλμπουμ που έμελλε να γίνει το πιο πετυχημένο της καριέρας της, το “Pearl”. Το άλμπουμ ονομάστηκε έτσι από το ψευδώνυμο Pearl (μαργαριτάρι) που της είχαν δώσει οι φίλοι της.
Το τέλος
Την Κυριακή 4 Οκτωβρίου του 1970 η Joplin είχε συνάντηση με τον παραγωγό της Paul Rothchild στο στούντιο της Sunset Sound Recorders, όμως δεν εμφανίστηκε ποτέ. Καθώς ήταν πάντα συνεπής στη δουλειά της, εκείνος ανησύχησε και αποφάσισε να την ψάξει.
Η 27χρονη Joplin βρέθηκε νεκρή στο δωμάτιό της από υπερβολική δόση ηρωίνης, ενδεχομένως και σε συνδυασμό με αλκοόλ. Ο θάνατός της συγκλόνισε τον κόσμο της μουσικής, που ήδη θρηνούσε την απώλεια του εξίσου αγαπημένου Jimi Hendrix, ο οποίος είχε βρεθεί νεκρός μόλις δύο εβδομάδες νωρίτερα.
