Ένα τεράστιο αίνιγμα της αστυνομικής ιστορίας αποτελεί το συμβάν των τραγικών θανάτων εννέα Ρώσων ορειβατών στα Ουράλια Όρη τον Φεβρουάριο του 1959, στο παγωμένο και μυστηριώδες σημείο που ονομάστηκε Πέρασμα του Ντιάτλοφ (Dyatlov Pass).
Ένας τραγικός ομαδικός θάνατος εξαιτίας των αντίξοων καιρικών συνθηκών; Κάποια επικίνδυνη στρατιωτική εμπλοκή; Μια φρικτή δολοφονία; Οι έρευνες κατέληξαν ότι ο θάνατος των εννέα ορειβατών προκλήθηκε από μια “πανίσχυρη φυσική δύναμη”. Ποια δύναμη; Κανείς δεν ξέρει.
Όσες θεωρίες προσπάθησαν να εξηγήσουν το τι συνέβη στην ομάδα κατέληξαν σε αδιέξοδο, χωρίς καμία να έχει θεωρηθεί πραγματικά επικρατέστερη, και είναι αμφίβολο αν αυτό το συμβάν θα μπορέσει ποτέ να εξακριβωθεί.
Ας δούμε όμως αναλυτικά τι συνέβη…
_________________________________________
Η ορειβατική αποστολή
Τον Ιανουάριο του 1959 ο 23χρονος Ρώσος φοιτητής Ίγκορ Ντιάτλοφ οργάνωσε μια ορειβατική ομάδα άλλων εννέα ορειβατών-σκιέρ, έμπειρων σε μεγάλες αποστολές με σκι και ορειβατικές εξερευνήσεις.
Οι οκτώ άντρες και δύο γυναίκες ήταν συμφοιτητές και απόφοιτοι του Πολυτεχνικού Πανεπιστημίου και ήταν όλοι τους αναγνωρισμένοι ορειβάτες Κατηγορίας Δυσκολίας 2.
Με αυτή την αποστολή θα διεκδικούσαν την αναγνώρισή τους στην 3η Κατηγορία Δυσκολίας, που απαιτούσε να ολοκληρώσουν μια διαδρομή 300 χιλιομέτρων. Αυτή ήταν και η υψηλότερη πιστοποίηση που μπορούσε να πάρει κανείς στη Σοβιετική Ένωση.
Κάτι που μάλλον δεν ήταν γραφτό να γίνει για τους εννέα νέους.
Το σχέδιο λοιπόν ήταν να φτάσουν από τον τελευταίο βόρειο οικισμό του Βιζχάι στο Οτόρτεν, ένα βουνό που βρισκόταν 10 χιλιόμετρα μακρυά από το σημείο που βρέθηκαν. Η απαιτητική διαδρομή τους στα παγωμένα όρη θα διαρκούσε περίπου 14 ημέρες.
Στις 25 Ιανουαρίου του 1959 έφτασαν με τρένο στην πόλη Ίβντελ, από όπου οδηγήθηκαν με φορτηγό στο Βιζχάι και ξεκίνησαν την αποστολή τους δύο μέρες αργότερα. Στις 28 Ιανουαρίου, ένας από τα μέλη της ομάδας, ο Γιούρι Γιουντίν, που ήταν άρρωστος, αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω.
Πριν την αναχώρησή τους, ο αρχηγός της ομάδας, Ίγκορ Ντιάτλοφ, είχε συμφωνήσει με τον αθλητικό όμιλο ότι θα τους έστελνε τηλεγράφημα όταν επέστρεφαν ξανά στο Βιζχάι. Αυτό σήμαινε ότι δεν περίμεναν νέα τους πριν τις 12 Φεβρουαρίου και οι καθυστερήσεις σε τέτοιες αποστολές ήταν κάτι συνηθισμένο.
Οι μέρες όμως περνούσαν χωρίς κανένα νέο από τους ορειβάτες. Οι συγγενείς τους άρχισαν να ανησυχούν και μετά από αίτησή τους ξεκίνησε αποστολή διάσωσης της αγνοούμενης ομάδας στις 20 Φεβρουαρίου. Στις έρευνες συμμετείχαν οργανωμένες αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις με αεροπλάνα και ελικόπτερα.
Έξι μέρες αργότερα, στις 26 Φεβρουαρίου, οι ερευνητικές ομάδες βρήκαν τη σκηνή της ομάδας κατεστραμμένη και σχεδόν σκεπασμένη με χιόνι στην περιοχή Κόλατ Σιάκλ. Το μέρος που επέλεξαν να κατασκηνώσουν έκανε τους ερευνητές να απορήσουν, αλλά το στοιχείο που τους εξέπληξε ήταν άλλο.
Μέσα στη σκηνή υπήρχαν όλα τα ρούχα, τα παπούτσια και τα προσωπικά αντικείμενα των μελών της ομάδας. Ίχνη από πατημασιές στο χιόνι φανέρωναν ότι οι φοιτητές είχαν φύγει τρέχοντας και φορώντας μόνο κάλτσες ή και ξυπόλητοι. Το μυστήριο συμπληρώνει το γεγονός ότι η σκηνή είχε κοπεί με μαχαίρι από τη μέσα πλευρά για να βγουν οι ορειβάτες.
Κάτι, που μάλλον τους έκανε να πανικοβληθούν, φαίνεται πως τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν βιαστικά τη σκηνή τους, χωρίς καν να φορέσουν τα παπούτσια τους και κατάλληλα ρούχα για το πολικό ψύχος του βουνού.
Τα ημερολόγια που κρατούσαν και οι φωτογραφικές τους μηχανές, που βρέθηκαν στο σημείο, μας δίνουν μια εικόνα όλης της διαδρομής της ορειβατικής ομάδας μέχρι την ημέρα του μοιραίου τους συμβάν.
Την 1η Φεβρουαρίου, που ξεκίνησε κανονικά η διαδρομή τους, είχαν διανίσει 4 χιλιόμετρα. Το απόγευμα σταμάτησαν για το δείπνο τους και δύο από αυτούς βγήκαν έξω από τη σκηνή για τη φυσική τους ανάγκη. Αυτοί οι δύο όταν βρέθηκαν φορούσαν περισσότερα ρούχα από τους υπόλοιπους.
Μέχρι τότε όλα κυλούσαν φυσιολογικά. Οι καταγραφές της ομάδας όμως σταματούν σε αυτό το σημείο και κανένα στοιχείο δεν φαίνεται να υπάρχει σχετικά με το τι ακριβώς τους συνέβη στη συνέχεια.
Κάποια μέτρα πιο μακρυά, στην άκρη του δάσους, βρέθηκαν τα απομεινάρια μιας φωτιάς μαζί με τα νεκρά σώματα δύο μελών της ομάδας, του 23χρονου Yuri Krivoshenko και του 21χρονου Yuri Doroshenko. Οι δύο νέοι είχαν πεθάνει από υποθερμία και βρέθηκαν μόνο με τα εσώρουχά τους και χωρίς παπούτσια.
Σπασμένα κλαδιά στο σημείο και σημάδια στο δέρμα τους υποδήλωναν ότι είχαν προσπαθήσει να σκαρφαλώσουν, ίσως αναζητώντας την υπόλοιπη ομάδα τους. Ο ιατροδικαστής κατέγραψε επίσης ότι τα μέτωπά τους ήταν μελανιασμένα, γεγονός που φανέρωνε ότι κάποιος (ή κάτι) είχε αναποδογυρίσει τα σώματα τους μετά θάνατον.
Σε αποστάσεις 300, 500 και 600 μέτρων από το σημείο βρέθηκαν τις επόμενες μέρες και τα νεκρά σώματα του 23χρονου Igor Dyatlov, της 22χρονης Zinaida Kolmogorova και του 23χρονου Rustem Slobodin. Και οι τρεις θεωρήθηκε ότι είχαν πεθάνει από υποθερμία, αφού δεν υπήρχαν πάνω τους σημάδια τραυματισμών, ενώ η στάση που βρέθηκαν μαρτυρούσε ότι μάλλον προσπαθούσαν μάταια να επιτρέψουν στη σκηνή τους. Στο κρανίο του Slobodin υπήρχε μια μικρή ρωγμή, που όμως δεν θεωρήθηκε θανατηφόρα.
Μετά την ανακάλυψη των πέντε πρώτων νεκρών, ξεκίνησε νομική έρευνα, ενώ οι προσπάθειες εντοπισμού των υπόλοιπων φοιτητών διήρκεσαν περισσότερο από δύο μήνες.
Τελικά, στις 5 Μαΐου, βρέθηκαν τα σώματα και των υπολοίπων σε μια χαράδρα 75 μέτρα πιο μακρυά μέσα στο δάσος και θαμμένα κάτω από τέσσερα μέτρα χιόνι. Αυτοί οι τέσσερις βρέθηκαν πιο καλά ντυμένοι, αφού είχαν πάρει και τα ρούχα των φίλων τους που είχαν πεθάνει. Τα σημάδια που έφεραν πάνω τους ανέτρεψαν την πορεία ολόκληρης της μέχρι τότε έρευνας.
Η 20χρονη Lyudmila Dubinina και ο 38χρονος Semyon Zolotaryov βρέθηκαν με σοβαρά κατάγματα στο στήθος και επίσης ο ένας τους με βγαλμένα τα μάτια και ο άλλος με κομμένη γλώσσα. Το σώμα του 23χρονου Nikolai Brignolles έφερε ένα θανατηφόρο τραύμα στο κρανίο.
Ο ιατροδικαστής υποστήριξε ότι η δύναμη που χρειαζόταν για να προκληθούν τόσο ισχυρές ζημιές έπρεπε να είναι εξαιρετικά υψηλή, παρόμοια με αυτή ενός ισχυρού τροχαίου ατυχήματος. Καθώς δεν έφεραν καθόλου εξωτερικά τραύματα, φαινόταν ότι με κάποιο τρόπο είχαν δεχθεί υψηλά επίπεδα πίεσης, που τραυμάτισαν φρικτά τα σώματά τους.
Στοιχεία στο σημείο που βρέθηκαν μαρτυρούσαν ότι τα άτομα είχαν κάνει ό,τι μπορούσαν για να παραμείνουν ζωντανοί. Είχαν καταφέρει να σκάψουν ένα κρησφύγετο μέσα στο χιόνι και να το γεμίσουν με κλαδιά, ώστε να μπορούν να ζεσταθούν. Τα σώματά τους όμως βρέθηκαν λίγα μέτρα πιο μακρυά από το αυτοσχέδιο καταφύγιο, ενώ κάποια από τα ρούχα τους είχαν σημαντικό ποσοστό ραδιενέργειας.
Έρευνες και θεωρίες
Με όλα τα μέλη της ομάδας να έχουν πεθάνει και τα διαθέσιμα στοιχεία να μπερδεύουν τους ερευνητές, η επίσημη έρευνα έκλεισε από την Σοβιετική κυβέρνηση τον Μάιο του 1959 με την ετυμηγορία ότι πέθαναν από μια “ισχυρή φυσική δύναμη”. Τα στοιχεία φυλάχθηκαν κατόπιν σε μυστικό αρχείο.
Μετά το 1997 ήρθαν στη δημοσιότητα τα αρνητικά από τις κάμερες των θυμάτων, που διέθεταν οι συγγενείς τους και το 2009 τα ημερολόγια τους δόθηκαν στον δημόσιο τομέα της Ρωσίας. Νέες έρευνες και εξετάσεις έλαβαν χώρα μέσα στα επόμενα χρόνια μέχρι και πρόσφατα, όμως καμία απάντηση δεν έχει δοθεί για το μυστηριώδες συμβάν.
ΦΥΛΗ ΤΩΝ MANSI
Η αρχική θεωρία, την οποία προωθούσε ως πιο πιθανή η Σοβιετική Κυβέρνηση, ήταν ότι η ομάδα δέχτηκε επίθεση από κυνηγούς της αυτόχθονης φυλής των Mansi, που δεν ήθελαν εισβολείς στα μέρη τους.
Αναφερόταν ότι η φυλή είχε ορίσει διάφορα “ιερά μέρη” διάσπαρτα στα Ουράλια Όρη, όπου έκαναν παγανιστικές τελετές, όμως κάτι τέτοιο δεν είχε επιβεβαιωθεί ποτέ με στοιχεία.
Η αθεϊστική σοβιετική κυβέρνηση τηρούσε γενικά επιθετική στάση απέναντι σε θρησκευτικές ομάδες επικαλούμενη μυστικισμό και φανατισμό και δεν έχανε ευκαιρία να τους κατηγορεί για διάφορα συμβάντα. Ναι, η ίδια κυβέρνηση που διαστρέβλωνε συστηματικά πληροφορίες και σκότωνε εκατομμύρια.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που έσπευσε να ρίξει την ευθύνη του εγκλήματος στην φυλή των Mansi. Αρκετοί νεαροί κυνηγοί της φυλής αιχμαλωτίστηκαν και ανακρίθηκαν και ίσως να είχαν κάποιο άδοξο τέλος, αν τα στοιχεία των ερευνών δεν ανέτρεπαν εντελώς τα δεδομένα.
Κανένα ίχνος ανθρώπων, πέραν των φοιτητών, δεν βρέθηκε στα σημεία που πέθαναν, κανένας τους δεν έφερε σημάδια πάλης και όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα, μεταξύ των οποίων εξοπλισμός, λεφτά και τρόφιμα, βρέθηκαν ανέγγιχτα μέσα στη σκηνή.
ΑΓΡΙΑ ΖΩΑ Ή ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΓΕΤΙ
Ορισμένοι υποστήριξαν ότι πιθανόν η ομάδα δέχτηκε επίθεση από κάποιο άγριο ζώο, που κυκλοφορούσε στην περιοχή. Ο τομέας της κρυπτοζωολογίας ανέφερε και το μυθικό ανθρωπόμορφο πλάσμα γνωστό ως “Yeti”, του οποίου προφανώς η ύπαρξη δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Η θεωρία αυτή φαίνεται πως στηρίχτηκε ως ένα βαθμό και στην τελευταία φωτογραφία που βρέθηκε σε μια από τις κάμερες των ορειβατών, όπου φαίνεται μια άγνωστη, μεγαλόσωμη, σκοτεινή μορφή ανάμεσα στα δέντρα. Δεν αποκλείεται βέβαια η μορφή αυτή να είναι και κάποιο από τα μέλη της ομάδας ή -ποιός ξέρει- κάποιος άγνωστος επικίνδυνος τύπος, που χρησιμοποιούσε το μέρος ως λημέρι του.
ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΑ
Άλλη θεωρία, που υποστηρίχθηκε μέχρι και σε νεότερες έρευνες, αλλά έχει αμφισβητηθεί έντονα, ήταν ότι μέσα στην έντονη κακοκαιρία εκείνης της ημέρας, κάποια χιονοστιβάδα έπεσε πάνω στη σκηνή αναγκάζοντας τα μέλη της ομάδας να τη σκίσουν από μέσα και να φύγουν χωρίς να προλάβουν να πάρουν τίποτα μαζί τους.
Βέβαια, ως έμπειροι επαγγελματίες ορειβάτες, τα περισσότερα μέλη θα είχαν τη γνώση για το ποιο μέρος ήταν ασφαλές να κατασκηνώσουν και επίσης γνώριζαν πολύ καλά ότι περισσότερο κινδύνευαν να πεθάνουν βγαίνοντας χωρίς ρούχα μέσα στον χιονιά των -30 °C, παρά από μια χιονοστιβάδα.
Επίσης δεν βρέθηκαν πράγματι σημάδια στο σημείο που να υποδηλώνουν ότι υπήρξε κάποια χιονοστιβάδα, ενώ τέτοιου είδους φαινόμενο δεν έχει καταγραφεί σε καμία άλλη από τις εκατοντάδες ορειβατικές αποστολές που έγιναν αργότερα στην περιοχή. Έρευνες με εξελιγμένες τεχνικές ανάλυσης εδάφους έδειξαν μάλιστα ότι θα ήταν απίθανο να συμβεί εκεί τέτοιο φαινόμενο και ακόμα κι αν συνέβαινε, δεν θα πρόσβαλε τη σκηνή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να αναγκαστούν να φύγουν τρέχοντας.
Σίγουρα επίσης καμία κακοκαιρία δεν μπορεί ικανοποιητικά να εξηγήσει τους σοβαρούς και περίεργους τραυματισμούς στα σώματα των τελευταίων μελών που βρέθηκαν.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Μια από τις πιο πολυσυζητημένες θεωρίες πιθανολογεί ότι η ομάδα βρέθηκε άθελά της στο επίκεντρο κάποιας σοβιετικής στρατιωτικής άσκησης, που στη συνέχεια αποκρύφτηκε. Υποστηρίζεται ότι έλαβαν χώρα δοκιμαστικές ρίψεις ναρκών από αλεξίπτωτα και οι πεζοπόροι ξύπνησαν από τις δυνατές εκρήξεις και έφυγαν από τη σκηνή πανικόβλητοι χωρίς καν να ντυθούν.
Τέτοιου είδους εκρήξεις ναρκών έχουν το χαρακτηριστικό ότι πυροδοτούνται στον αέρα πριν φτάσουν στην επιφάνεια της γης και έχουν ως αποτέλεσμα σοβαρούς εσωτερικούς τραυματισμούς, παρόμοιους με αυτούς που βρέθηκαν να έχουν οι ορειβάτες. Αυτή την εκδοχή ενίσχυσαν και αναφορές ότι παρατηρήθηκαν στον ουρανό λαμπερές πορτοκαλί σφαίρες, που θα μπορούσαν να είναι στρατιωτικά αεροσκάφη ή αλεξίπτωτα ή ίχνη των ίδιων των εκρήξεων.
Σε άλλη εκδοχή υποστηρίζεται ότι ίσως η ομάδα δέχτηκε απευθείας επίθεση από σοβιετικούς στρατιωτικούς, που τους θεώρησαν κατασκόπους και προσπάθησαν να τους αποσπάσουν κάποιες φωτογραφίες που είχαν βγάλει από παράνομα αεροσκάφη τους στην περιοχή. Οι στρατιωτικοί υποτίθεται πως ήρθαν και έφυγαν από το σημείο με ελικόπτερο χωρίς να αφήσουν ίχνη και κατέχοντας την εμπειρία να σκοτώνουν χωρίς να αφήνουν εξωτερικά τραύματα στα θύματα.
Παρόμοια θεωρία υποστηρίζει ότι πιθανόν οι ορειβάτες έπεσαν θύματα μυστικής δοκιμής όπλων με ραδιενεργό περιεχόμενο. Ορισμένες εξαιρετικά τοξικές χημικές ουσίες, όπως οι ενώσεις θείου, έχουν θανατηφόρες επιπτώσεις στους ζωντανούς οργανισμούς, ενώ κατά μεγάλο ποσοστό δεν ανιχνεύονται μετά από λίγες ώρες. Θεωρείται ότι η αναζήτηση για την αγνοούμενη ομάδα καθυστέρησε σκόπιμα, αφού τα πρώτα πτώματα βρέθηκαν ένα μήνα μετά τον θάνατό τους.
Παρόλα αυτά πολλοί μάρτυρες ανέφεραν ότι το δέρμα των νεκρών είχε ένα σκούρο καφέ χρώμα, το οποίο είναι χαρακτηριστικό δείγμα δηλητηρίασης από φώσφορο. Επίσης στα σώματα βρέθηκαν ίχνη που ταιριάζουν με επιπτώσεις αντίστοιχων τοξικών ουσιών, όπως βλάβες στα εσωτερικά όργανα, πνευμονικό οίδημα, αλλαγές στα όρια της καρδιάς (κυρίως στο δεξί μισό) και υγρό σκούρο αίμα.
ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ & “ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΓΔΥΣΙΜΟ”
Δεδομένου ότι έξι από τα εννέα μέλη της ομάδας πέθαναν από υποθερμία, θεωρήθηκε ότι μπορεί να βίωσαν τη συμπεριφορά που ονομάζεται “παράδοξο γδύσιμο”.
Ένα άτομο υποφέρει από υποθερμία, όταν εκτεθεί για αρκετή ώρα σε χαμηλές θερμοκρασίες ή βρεθεί σε μια κατάσταση όπου βιώνει μείωση θερμότητας ή θερμορύθμισης, όπως λόγω κατάχρησης ουσιών (ναρκωτικών ή αλκοόλ), χρόνιων παθήσεων, προχωρημένης ή πολύ μικρής ηλικίας, καταστάσεις που επηρεάζουν την κρίση (όπως υπογλυκαιμία) ή ακόμα και σε περιπτώσεις σοβαρής νευρικής ανορεξίας.
Σε πρώτο στάδιο τα συμπτώματα της υποθερμίας μπορεί να είναι ρίγος, υψηλή αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδία, γρήγορη αναπνοή και συστολή των αιμοφόρων αγγείων. Είναι επίσης σύνηθες επόμενο να υπάρχει αυξημένη τάση για ούρα, δυσλειτουργία του ήπατος και ψυχική σύγχυση. Σε μεγαλύτερο στάδιο μπορεί να υπάρξει αμνησία, αδυναμία στην ομιλία, απώλεια λεπτών κινήσεων, σύγχυση και μειωμένα αντανακλαστικά.
Στο πιο σοβαρό στάδιο υποθερμίας η θερμοκρασία και ο καρδιακός ρυθμός μειώνονται σε θερμοκρασία 28°C και οι λειτουργίες των ζωτικών οργάνων εξασθενούν. Το δέρμα είναι κρύο και εμφανίζει φλεγμονές, το άτομο έχει ψευδαισθήσεις, έλλειψη αντανακλαστικών, ρίγος, πνευμονικό οίδημα, χαμηλή πίεση και σταθερά διεσταλμένες κόρες ματιών.
25-50% των θανάτων από υποθερμία έχουν συσχετιστεί με το φαινόμενο του “παράδοξου γδυσίματος”.
Σε κατάσταση μέτριας ως σοβαρής υποθερμίας, το άτομο αποπροσανατολίζεται, μπερδεύεται και αρχίζει να παλεύει με τον εαυτό του. Νιώθοντας ότι “καίγεται” από το ψύχος, μπορεί να βγάλει τα ρούχα του και να εκθέσει τον εαυτό του σε σίγουρο θάνατο από ανακοπή καρδιάς.
Άνθρωποι που έχουν πεθάνει από υποθερμία στους δρόμους πόλεων, πολλές φορές έχουν εσφαλμένα θεωρηθεί ότι είχαν υποστεί σεξουαλική επίθεση, επειδή είχαν βγάλει τα ρούχα τους σε στιγμή της επίπτωσης του “παράδοξου γδυσίματος”.
Στην περίπτωση πάντως των ορειβατών του Dyatlov Pass, δεν μπορεί αυτή η θεωρία να εξηγήσει τους σοβαρούς τραυματισμούς των τριών μελών, ούτε και το πως είναι πιθανό να βίωσαν την ίδια “κρίση” όλοι τους ταυτόχρονα.
Άλλωστε παραμένει πάντα και το ερώτημα: τι ήταν αυτό που τους τρόμαξε τόσο πολύ και τους έκανε να βγουν τόσο βιαστικά και επιπόλαια από τη σκηνή τους;
Οι πολλές και διάφορες θεωρίες που προσπάθησαν να δώσουν μια εξήγηση έφτασαν να κάνουν αναφορά μέχρι και σε επίθεση εξωγήινων, όμως το τι συνέβη στην πραγματικότητα μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Πηγές αναφέρουν ότι, αφού η Σοβιετική κυβέρνηση έκλεισε την υπόθεση και έκρυψε τα στοιχεία, όταν αργότερα τα αρχεία δόθηκαν ξανά για έρευνα, έλειπαν κάποια κομμάτια τους…
_________________________________________
Φωτογραφίες από την επίσημη σελίδα Dyatlovpass.com, στην οποία μπορείτε να βρείτε με λεπτομέρεια κάθε διαθέσιμη πληροφορία σχετικά με την υπόθεση.