Το τελευταίο διάστημα απασχόλησε αρκετά τα μέσα ενημέρωσης η εξέλιξη της εκτέλεσης της τελευταίας γυναίκας στη λίστα θανατοποινιτών των ΗΠΑ, της Lisa Montgomery, η οποία είχε καταδικαστεί σε θάνατο από το 2008 έχοντας διαπράξει ένα φρικτό έγκλημα.
Η Montgomery έτυχε να είναι η μοναδική γυναίκα ανάμεσα στους μελλοθάνατους εγκληματίες και αυτό κυρίως έκανε την περίπτωσή της να ξεχωρίσει, καθώς χρησιμοποιήθηκε εν μέρει από τα μέσα ενημέρωσης για επικοινωνιακούς λόγους στα πλαίσια της μετάβασης μεταξύ των προέδρων Trump και Biden.
Ωστόσο, προγραμματισμένες εκτελέσεις θανατοποινιτών τελούνται ούτως ή άλλως κάθε χρόνο και οι δικαστικές αποφάσεις καταδίκης τους βασίζονται στη φύση των εγκλημάτων τους και όχι στο φύλο, τη φυλή ή οποιοδήποτε άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του κάθε εγκληματία.
Για την ιστορία…
Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τον αριθμό θανατοποινιτών που έχουν εκτελεστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1977 (όταν επαναφέρθηκε η θανατική ποινή υπό νέους όρους) μέχρι και σήμερα.
Ο μεγαλύτερος αριθμός εκτελέσεων παρατηρείται την περίοδο της αλλαγής χιλιετίας (1999-2000, επί Bill Clinton) και διατηρούνται σε σχετικά ανάλογα ποσοστά για την επόμενη δεκαετία (επί George Bush και Barack Obama), ενώ παρουσιάζουν αισθητή μείωση τα τελευταία χρόνια, από το 2015-16 και μετά. Το 2020 πραγματοποιήθηκαν οι λιγότερες εκτελέσεις συνολικά (17) από το 1991.
Από τον Ιανουάριο του 2021, που διανύουμε, είναι ήδη προγραμματισμένες άλλες 35 εκτελέσεις, που θα πραγματοποιηθούν μέσα στους επόμενους μήνες.
Στην επίσημη ιστοσελίδα www.themarshallproject.org/next-to-die καταγράφεται με ακριβή ημερομηνία κάθε επερχόμενη εκτέλεση ανά Πολιτεία, το όνομα του θανατοποινίτη και πληροφορίες για τα εγκλήματά τους, καθώς επίσης και στατιστικά στοιχεία για το σύνολο των εκτελέσεων που έχουν πραγματοποιηθεί, σχετικές αποφάσεις και εξελίξεις και όλα τα συναφή.
(Πρόκειται για μια σελίδα που συγκεντρώνει και επεξεργάζεται στατιστικά στοιχεία επί του θέματος και δεν πραγματεύεται το ζήτημα της σωστής ή όχι ύπαρξης της θανατικής ποινής γενικότερα.)
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά την περίπτωση της Lisa Montgomery και το ειδεχθές έγκλημα, που την κατέστησε την μοναδική και τελευταία (μέχρι τώρα) γυναίκα θανατοποινίτισσα των ΗΠΑ.
_______________________________________
Τραύματα και εμμονές
Γεννημένη στις 27 Φεβρουαρίου του 1968 στο Κάνσας των ΗΠΑ, η Lisa Marie Montgomery αναφέρεται πως είχε μια ταραγμένη παιδική, αλλά και ενήλικη ζωή. Όπως συμβαίνει στην συντριπτική πλειοψηφία των εγκληματιών, οι τραυματικές εμπειρίες οδήγησαν σε ψυχικές διαταραχές, που με τη σειρά τους έφεραν μια παρανοϊκή ψυχοσύνθεση με εγκληματικές τάσεις και πράξεις.
Από την τρυφερή ηλικία των 11 χρόνων η Lisa Montgomery υπέστη σεξουαλική κακοποίηση από τον πατριό της, Jack Kleiner, ενώ αργότερα αναφέρεται πως και η ίδια η μητέρα της (η οποία είχε αλλάξει 6 συζύγους και δεκάδες εραστές) την ανάγκασε να δοθεί σεξουαλικά σε μεγαλύτερους άντρες έναντι χρημάτων.
Η μητέρα της, Judy, αναφέρεται επίσης πως είχε πρόβλημα αλκοολισμού και συνήθιζε να χτυπάει βίαια τα παιδιά της. Κάποια στιγμή είχε σκοτώσει τον σκύλο της οικογένειας μπροστά τους για να τα τιμωρήσει χτυπώντας το άμοιρο ζώο στο κεφάλι με ένα φτυάρι μέχρι θανάτου.
Η έφηβη Lisa είχε εκμυστηρευτεί σε κάποια άτομα τις εμπειρίες κακοποίησής της, όμως κανένας δεν αποφάσισε να παρέμβει για να βοηθήσει. Αντίστοιχα και στο σχολείο της, όπου εμφανιζόταν με σκισμένα, βρώμικα ρούχα και όλοι υποπτεύονταν ενδοοικογενειακή κακοποίησή της, κανένας δεν ενημέρωσε την αστυνομία, ούτε προέβη σε οποιαδήποτε περαιτέρω διερεύνηση του θέματος.
Στα 18 της χρόνια η Lisa Montgomery παντρεύτηκε τον πρώτο της άντρα, με τον οποίο απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Η σχέση του ζευγαριού αναφέρεται ταραχώδης με περιστατικά βίας, ενώ το 1990, μετά την γέννηση και του τέταρτου παιδιού της, η Lisa υποβλήθηκε σε επέμβαση απολίνωσης σαλπίγγων.
Απολίνωση σαλπίγγων: μια χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία αφαιρείται μέρος των σαλπίγγων της γυναίκας και επιτυγχάνεται ουσιαστικά στείρωση. Επιλέγεται συνήθως ως μια μη αναστρέψιμη και μόνιμη μέθοδος αντισύλληψης, από γυναίκες που έχουν αποφασίσει ότι δεν θέλουν άλλα παιδιά.
Μετά όμως από την επέμβαση η Montgomery άρχισε να παρουσιάζει μια ιδιάζουσα συμπεριφορά και ανά διαστήματα να ισχυρίζεται ψευδώς ότι βίωνε εγκυμοσύνες, τόσο όσο ήταν με τον πρώτο άντρα της, όσο και αργότερα με τον δεύτερο. Οι εγκυμοσύνες αυτές υπήρχαν προφανώς μόνο στο μυαλό της, όμως εκείνη έδειχνε πεπεισμένη ότι πράγματι τις βίωνε ή τουλάχιστον προσπαθούσε να πείσει ότι κάτι τέτοιο συνέβαινε.
Σε έναν αντίστοιχο ισχυρισμό κατά φαντασίαν εγκυμοσύνης επέμενε και το 2004. Όλοι οι συγγενείς της γνώριζαν ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο. Ο πρώην άντρας της, Carl Boman, απειλούσε ότι θα αποκαλύψει το ψέμα της χρησιμοποιώντας το για να κερδίσει την επιμέλεια των δύο παιδιών τους, για την οποία είχε προγραμματιστεί ακρόαση για τον Ιανουάριο του 2005.
Όσο πλησίαζαν οι μέρες για την ακρόαση επιμέλειας η Montgomery δεν σταμάτησε να προσπαθεί να πείσει ότι πράγματι περίμενε παιδί και άρχισε να καταστρώνει το μακάβριο σχέδιό της για να αποκτήσει όντως ένα… Οι αναζητήσεις της στο διαδίκτυο από τις 13 Δεκεμβρίου του 2004 δείχνουν ότι είχε βάλει στο μάτι μια συγκεκριμένη γυναίκα, που βρισκόταν τότε στον 8ο μήνα της εγκυμοσύνης της.
Προσέγγισε μέσω διαδικτύου την 23χρονη εγκυμονούσα, Bobbie Jo Stinnett, λέγοντάς της πως και η ίδια είναι έγκυος και οι δύο γυναίκες είχαν κάποιες συνομιλίες online σχετικά με τα μελλοντικά παιδιά τους. Η Montgomery μάλιστα είχε πάρει την εικόνα ενός υπερήχου της κοπέλας και την παρουσίαζε στους συγγενείς της ως δική της με αλλαγμένο το όνομα.
Η Stinnett και ο άντρας της διατηρούσαν μια επιχείρηση αναπαραγωγής σκύλων στο σπίτι τους στο Μιζούρι και αυτό αποφάσισε να εκμεταλλευτεί ως πρόφαση η Montgomery για να πλησιάσει τη γυναίκα.
Ένα ασύλληπτο φονικό
Στις 16 Δεκεμβρίου του 2004 η Montgomery έφτασε στο σπίτι της Stinnett υποδυόμενη την πελάτισσα που ενδιαφερόταν να αγοράσει ένα τεριέ. Σύμφωνα με τις αρχές, χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο “Darlene Fischer” στις συνομιλίες τους και με αυτό έκλεισε και το ραντεβού, ώστε να μην προδώσει την πραγματική της ταυτότητα.
Μπήκε στο σπίτι της 23χρονης εγκυμονούσας και πραγματοποίησε το σχέδιό της χωρίς δισταγμό. Επιτέθηκε στην άτυχη κοπέλα και την στραγγάλισε βίαια χρησιμοποιώντας ένα σχοινί, που είχε φέρει μαζί της. Στη συνέχεια και ενώ η κοπέλα ήταν ακόμα ζωντανή, άνοιξε με ένα μαχαίρι την κοιλιά της και αφαίρεσε το οκτώ μηνών έμβρυο παίρνοντάς το μαζί της!
Περίπου μια ώρα αργότερα η μητέρα της Stinnett, Becky Harper, έφτασε στο σπίτι και αντίκρυσε την κόρη της σε τραγική κατάσταση μέσα σε μια λίμνη αίματος. Τηλεφώνησε αμέσως στις αρχές αναφέροντας πως το στομάχι της κόρης της ήταν “σαν να έχει εκραγεί”. Δυστυχώς όμως το τραύμα ήταν εξαιρετικά σοβαρό και παρά τις προσπάθειες των γιατρών, η νεαρή παρ’ ολίγο μητέρα ξεψύχησε. Ταυτόχρονα, το παιδί της ήταν άφαντο.
Οι αρχές δεν άργησαν να ανακαλύψουν τα χνάρια της Montgomery μέσα από τις συνομιλίες που είχαν οι δύο γυναίκες μέσω διαδικτύου.
Την επόμενη κιόλας ημέρα συνέλαβαν την αισχρή εγκληματία στο σπίτι της στο Κάνσας, όπου κρατούσε και το νεογέννητο κοριτσάκι που είχε απαγάγει παρουσιάζοντάς το ως δικό της!
Ευτυχώς το μωρό κατάφερε να επιβιώσει και δόθηκε άμεσα πίσω στον χήρο πλέον πατέρα του, Zeb Stinnett.
Δίκη και αντιπαραθέσεις
Η 36χρονη Lisa Montgomery κατηγορήθηκε για το ομοσπονδιακό αδίκημα της “απαγωγής που οδήγησε σε θάνατο”, έγκλημα που περιλαμβάνεται στον Ομοσπονδιακό Νόμο περί Απαγωγής στον Κώδικα των ΗΠΑ και σύμφωνα με αυτόν τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη ή θανατική καταδίκη.
Κατά τη διάρκεια της δίκης της οι δικηγόροι υπεράσπισής της ισχυρίστηκαν πως η κατηγορούμενη έπασχε από ψευδοκύηση, το σπάνιο σύνδρομο της ψευδαίσθησης ότι μια γυναίκα είναι έγκυος, χωρίς αυτό να συμβαίνει πράγματι και ενίοτε παρουσιάζοντας εξωτερικά συμπτώματα εγκυμοσύνης. Η εμμονική τάση της Montgomery να υποστηρίζει ότι βιώνει ψεύτικες εγκυμοσύνες ήταν άλλωστε γνωστή.
Ο νευροεπιστήμονας V. S. Ramachandran υποστήριξε πως η κατηγορούμενη ανέπτυξε την προδιάθεση γι’ αυτές τις ψευδαισθήσεις εξαιτίας της ύπαρξης οριακής διαταραχής προσωπικότητας και διαταραχής μετατραυματικού στρες, που προκλήθηκε από ψυχική και σεξουαλική κακοποίηση που είχε δεχθεί στην παιδική της ηλικία.
Η πλευρά υπεράσπισής της ανέφερε πως η Montgomery είχε μια τραυματική παιδική ηλικία έχοντας υποστεί έντονη κακοποίηση και παρά τους δύο γάμους και τα τέσσερα παιδιά που απέκτησε, υποστηρίχθηκε πως ήταν βαριά ψυχικά ασθενής και η κατάστασή της είχε χειροτερέψει με τον καιρό. Ως εκ τούτου η υπεράσπιση θεωρούσε πως βρισκόταν σε παραληρητική κατάσταση και δεν είχε ούτε έλεγχο, ούτε επίγνωση των πράξεων της.
Ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας όμως, Roseann Ketchmark, καθώς και ο ειδικός ιατροδικαστικός ψυχίατρος Park Dietz διαφωνούσαν κάθετα με τους ισχυρισμούς περί ψευδοκύησης και παραληρητικής συμπεριφοράς.
Ο σχεδιασμός του εγκλήματος με τα ηλεκτρονικά μηνύματα με ψευδώνυμο για να ψαρέψει το θύμα, το στημένο ραντεβού του φόνου και το γεγονός ότι προχώρησε στην αποτρόπαια πράξη της ενώ το θύμα προσπαθούσε να αμυνθεί αποδεικνύουν μια συνειδητή αποφασιστικότητα της Montgomery να προβεί σε μια πράξη, η οποία ήταν προμελετημένη.
Η εισαγγελία υποστήριξε πως η κατηγορούμενη δεν είχε ψευδαισθήσεις, ήξερε πολύ καλά ότι δεν ήταν έγκυος και ξεκάθαρα προέβη σε πράξεις εξαπάτησης και χειραγώγησης για να πείσει εξαιτίας και του φόβου ότι ο πρώην άντρας της θα την “ξεσκέπαζε” και θα κέρδιζε την επιμέλεια των παιδιών. Ακόμα και με την ύπαρξη διαταραχής μετατραυματικού στρες, το ειδεχθές έγκλημά της δεν θα μπορούσε να έχει ελαφρυντικό παραλογισμού.
Την ίδια άποψη συμμερίστηκε και η επιτροπή των ενόρκων, που την έκριναν ένοχη στις 22 Οκτωβρίου του 2007 απορρίπτοντας τον ισχυρισμό περί παραληρητικής συμπεριφοράς. Λίγες μέρες αργότερα αποφασίστηκε και κατοχυρώθηκε η θανατική της καταδίκη για το έγκλημα της απαγωγής με πρόκληση θανάτου, με τελική απόφαση του ανώτερου περιφερειακού δικαστή Gary A. Fenner.
Εκτέλεση
Η περίπτωση της επανεξετάστηκε αρκετές φορές μέσα στα επόμενα χρόνια, όμως κάθε φορά η απόφαση της καταδίκης παρέμενε σταθερή και αμετάκλητη.
Ο ιατροδικαστικός ψυχολόγος Dr. Daniel Martell, υπέβαλλε την Montgomery σε τεστ, το οποίο δεν έδειξε αποτελέσματα ψύχωσης. Αντιθέτως απεφάνθη ότι η κατάδικος ήταν ένα άτομο “πονηρό και χειριστικό, μια παθολογική ψεύτρα, που δεν ένιωθε τύψεις, δεν αποδεχόταν τις ευθύνες της και παρουσίαζε αμφιβόλου ηθικής σεξουαλική συμπεριφορά, παρόλο που υπήρξε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης ως έφηβη”.
Μετά από 15 χρόνια φυλάκισης, η εκτέλεση της Montgomery είχε προγραμματιστεί για τις 8 Δεκεμβρίου του 2020. Λόγω της έκτακτης κατάστασης που προέκυψε όμως με τον Covid19, οι συνήγοροί της ζήτησαν αναβολή της εκτέλεσης, ώστε να μπορέσουν να καταθέσουν για άλλη μια φορά αίτημα χάριτος ζητώντας να μετατραπεί η ποινή της σε ισόβια κάθειρξη.
Η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης δεν δέχτηκε το αίτημα προγραμματίζοντας εκ νέου την εκτέλεσή της για την 13η Ιανουαρίου του 2021. Την απόφαση επικύρωσε και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ.
Η Lisa Montgomery εκτελέστηκε με θανατηφόρο ένεση στις 13 Ιανουαρίου του 2021 και έγινε έτσι η τελευταία ομοσπονδιακή κρατούμενη, στην οποία επιβλήθηκε θανατική καταδίκη. Υπήρξε επίσης η πρώτη από τις εκτελέσεις θανατοποινιτών, που έχουν προγραμματιστεί για το 2021.
_______________________________________
Επίλογος
Το ζήτημα της ορθής ή μη εφαρμογής της θανατικής ποινής για ειδεχθή εγκλήματα είναι ένα θέμα που διχάζει κοινή γνώμη και ειδικούς εδώ και πολλές δεκαετίες. Και, ας το παραδεχθούμε, πάντα θα υπάρχουν δύο πλευρές αυτού του νομίσματος, που από την πλευρά τους θα έχουν κάποιο δίκιο.
Τα θύματα και οι συγγενείς τους αποζητούν δικαίωση και τιμωρία. Τα εγκλήματα που οδηγούν σε θανατικές καταδίκες είναι απάνθρωπα πέρα από κάθε φαντασία. Οι χειρότεροι εγκληματίες της ιστορίας, εκτός από αισχροί θύτες, είναι και θύματα της δικής τους θλιβερής πραγματικότητας. Οι περιπτώσεις τους σοκάρουν εξίσου με τα εγκλήματά τους, όπως έχουμε δει και στις περισσότερες ιστορίες αυτής της στήλης.
Το έγκλημα γεννά έγκλημα σε έναν ατέρμονο κύκλο.
Ίσως πριν αναλωθούμε ξανά στο αν η θανατική ποινή θα πρέπει ή όχι σε κάποιες περιπτώσεις να επιβάλλεται, θα πρέπει ως άνθρωποι και κυρίως ως κοινωνίες να αρχίσουμε να ασχολούμαστε περισσότερο με την κοινωνική πρόληψη αυτών των εγκλημάτων και την αποτροπή καλλιέργειας εγκληματικών στοιχείων κάθε είδους.
Κοινωνίες άναρχες, υποτελικές, με υποβαθμισμένους θεσμούς, κατακρεουργημένη εκπαίδευση και οικονομία και ανεπαρκείς κυβερνήσεις αποτελούν το πιο εύφορο έδαφος για την αύξηση της εγκληματικότητας.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, η εγκληματικότητα στην Ελλάδα έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το 2014, παράλληλα με την σημαντική αύξηση της νόμιμης ή παράνομης μετανάστευσης.. Πιο συγκεκριμένα (ως και το 2017) αυξήθηκαν κατά 79% οι βιασμοί και οι αποπλανήσεις, 44% το λαθρεμπόριο, 15% εγκλήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, 10% οι διαρρήξεις, 36% οι κλοπές αυτοκινήτων και 12% οι ληστείες.
Το 2019 καταγράφηκαν στη χώρα μας 76 υποθέσεις ανθρωποκτονιών και 117 απόπειρες ανθρωποκτονίας, 4.287 ληστείες (οι 3.382 από αυτές στην πρωτεύουσα), 81.734 κλοπές και διαρρήξεις, 21.570 κλοπές οχημάτων, 123.710 επιβεβαιωμένοι λαθραίοι μετανάστες (32,5% περισσότεροι από το 2018), 1.533 διακινητές λαθρομεταναστών (7,26% περισσότεροι από το 2018), 2.978 υποθέσεις εξαφανίσεων ατόμων και περίπου τις μισές από αυτές ανεύρεσης.