Σαν σήμερα, στις 17 Δεκεμβρίου του 1873, η 17χρονη Σοφία Αφεντάκη χάνει τη ζωή της λόγω φυματίωσης. Με επιθυμία της οικογένειας, ο διακεκριμένος γλύπτης Γιαννούλης Χαλεπάς δημιουργεί στη μνήμη της ένα όμορφο άγαλμα για το ταφικό της μνημείο.
Έτσι δημιουργήθηκε το περίφημο άγαλμα της Κοιμωμένης του Χαλεπά, που κοσμεί τον τάφο της κοπέλας στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
_________________________________________
Μια θλιβερή ιστορία κι ένα όμορφο άγαλμα
Η Σοφία Αφεντάκη γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν η μικρότερη από τις δύο κόρες του εύπορου Κωνσταντίνου Αφεντάκη με καταγωγή από την Κίμωλο. Η όμορφη κοπέλα μεγάλωσε με τις καλύτερες προϋποθέσεις, αλλά στα 17 της χρόνια νόσησε από φυματίωση και έχασε τη ζωή της στις 17 Δεκεμβρίου του 1873.
Ο θείος της και Μεγάλος Ευεργέτης της Κιμώλου Γεώργιος Οικονόμου Αφεντάκης, παρήγγειλε στον γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά να φιλοτεχνήσει ένα ταφικό μνημείο για την αδικοχαμένη κοπέλα.
Έτσι ο περίφημος γλύπτης δημιούργησε το τρίτο αριστούργημά του, που έμεινε γνωστό ως η Κοιμωμένη του Χαλεπά και προκαλεί τον θαυμασμό όσων το βλέπουν μέχρι σήμερα.
Το λευκό μαρμάρινο άγαλμα αναπαριστά την Σοφία Αφεντάκη ξαπλωμένη πάνω σε ένα ανάκλιντρο με τσαλακωμένα σεντόνια. Το κεφάλι της γέρνει στο κεντητό μαξιλάρι και στο ένα της χέρι κρατάει έναν σταυρό, ενώ το άλλο πέφτει απαλά στα σεντόνια. Τα πόδια της είναι ελαφρώς λυγισμένα πάνω στο στρώμα.
Το άγαλμα κοσμεί μέχρι σήμερα τον τάφο της κοπέλας, που βρίσκεται στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
Ο τελειομανής Χαλεπάς διαπίστωσε κάποια στιγμή μετά το 1875 ότι στο άγαλμα της Κοιμωμένης είχε κάνει ένα σημαντικό για εκείνον λάθος. Τα λυγισμένα πόδια του αγάλματος της κοπέλας, αν υποθετικά τεντωθούν, τότε θα προεξέχουν από το κρεβάτι, όπου είναι ξαπλωμένη.
Φημολογείται ότι αυτό το λάθος του κόστισε τόσο πολύ, που το έβλεπε γεμάτος ανησυχία στο όνειρό του μια περίοδο που ο ίδιος είχε εμφανίσει ψυχασθένεια και τελικά τον οδήγησε να αυτοκτονήσει στις 15 Σεπτεμβρίου του 1938.
Ο αστικός μύθος
Ο θάνατος της νεαρής κοπέλας προκάλεσε να δημιουργηθεί μια σειρά από μύθους γύρω από την ιστορία της στην Αθηναϊκή κοινωνία της εποχής.
Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο, η κοπέλα είχε ερωτευτεί έναν Ιταλό τενόρο, τον Μάριο Τζοβάνι, τον οποίο γνώρισε σε ένα ταξίδι που είχε κάνει με τον πατέρα της στη Νάπολη.
Οι δύο νέοι ζούσαν κρυφά τον έρωτά τους επικοινωνώντας με αλληλογραφία, ώσπου κάποια στιγμή ο πατέρας της Σοφίας το ανακάλυψε και εξοργίστηκε. Απαγόρευσε στην κόρη του κάθε επαφή με τον Τζοβάνι, με αποτέλεσμα εκείνη να πέσει σε βαθιά μελαγχολία και να αυτοκτονήσει πίνοντας δηλητήριο.
Αναφέρεται μάλιστα πως και ο Τζοβάνι, όταν πληροφορήθηκε τον θάνατό της, αυτοκτόνησε με μια σφαίρα στην καρδιά.
Ρομαντική ιστορία, αλλά όχι αληθινή. Η ιατρική γνωμάτευση του θανάτου της, που υπάρχει στα αρχεία του κράτους, αποδεικνύει ότι η κοπέλα πέθανε από φυματίωση, ενώ και ο φερόμενος έρωτας με τον τενόρο δεν αποδεικνύεται από κανένα γνωστό στοιχείο.
Είναι άλλωστε συνηθισμένο διάφορες προσωπικές, δυσάρεστες ή τραγικές, τοπικές ιστορίες να διανθίζονται με μύθους, που διαδίδονται από στόμα σε στόμα και ευδοκιμούν ακριβώς επειδή αποδίδουν μεγαλύτερη έμφαση σε μια θλιβερή αστική ιστορία.
Ήδη βέβαια, το γεγονός ότι επρόκειτο για το άγαλμα μιας νεαρής αδικοχαμένης κοπέλας και ενός καλλιτέχνη που πέθανε άδοξα μετά από μια δύσκολη ζωή, είναι αρκετό για να διαιωνίσει το ενδιαφέρον γύρω από το καλαίσθητο έργο.
Αυτός ο μύθος πάντως έρχεται να προσθέσει στη διαχρονική φήμη του αγάλματος του Γιαννούλη Χαλεπά, που αποτελεί ένα από τα διασημότερα και πιο εντυπωσιακά, που μπορεί κανείς να δει στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.