Ο καταξιωμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας, Γιάννης Μάρης, καθιέρωσε πρώτος στην Ελλάδα το αστυνομικό μυθιστόρημα δημιουργώντας την περίφημη και διαχρονικά αγαπητή φιγούρα του Αστυνόμου Μπέκα.
_____________________________________
Ο Γιάννης Τσιριμώκος, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα γεννήθηκε στο νησί της Σκοπέλου στις 28 Ιανουαρίου του 1916. Η επιφανής οικογένειά του είχε καταγωγή από τη Φθιώτιδα και ο πατέρας του, Δημοσθένης Τσιριμώκος, εξασκούσε το επάγγελμα του δικαστικού.
Ως παιδί έζησε αρκετά τόσο στη Χίο όσο και τη Λάρισα και μεγαλώνοντας βρέθηκε να σπουδάζει στη Νομική Σχολή της Θεσσαλονίκης.
Ο ερευνητικός χαρακτήρας του τον ώθησε να ασχοληθεί ενεργά με πολιτικά ζητήματα και δεν άργησε να ενταχθεί στον σοσιαλιστικό χώρο συμμετέχοντας στην ίδρυση του κόμματος της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας με πρόεδρο τον Αλέξανδρο Σβώλο.
Αργότερα οργανώθηκε και με το ΕΑΜ, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα του κόμματος με τίτλο “Μάχη”. Ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ της εφημερίδας σχετικά με τη Μακρόνησο γίνεται αφορμή να διωχθεί πολιτικά.
Τον Νοέμβριο του 1949 και μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου ο Γιάννης Μαρής και άλλα δύο στελέχη του κόμματός του οδηγήθηκαν σε δίκη στο Έκτακτο Στρατοδικείο για να λογοδοτήσουν για το επίμαχο ρεπορτάζ σχετικά με το Αναμορφωτήριο της Μακρονήσου. Ο Μαρής έμεινε προφυλακισμένος για περίπου δύο μήνες στη Δραπετσώνα, ώσπου απελευθερώθηκε και αναδείχθηκε αθώος στην επόμενη δίκη του τον Μάιο του 1950.
Οι ιδέες του περί κομμουνιστικού σοσιαλισμού κλονίστηκαν όταν πραγματοποιήθηκαν οι Δίκες της Μόσχας, που καταδίκασαν πολλούς γνωστούς Μπολσεβίκους για την δράση τους. Τα γεγονότα επίσης του Εμφυλίου, καθώς και οι διαφωνίες του με την πορεία της Αριστεράς τον οδήγησαν στην απόφαση να απομακρυνθεί πλέον από τη ενεργό πολιτική. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η συμμετοχή του αργότερα στις έρευνες για τη δολοφονία Λαμπράκη.
Η επαγγελματική του ενασχόληση με τον χώρο της δημοσιογραφίας ξεκίνησε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εργάστηκε πλέον με τις εφημερίδες “Προοδευτικός Φιλελεύθερος”, “Νέα Γραμμή”, “Ελεύθερος Λόγος” και “Αθηναϊκή”. Από το 1953 άρχισε η συνεργασία του με το συγκρότημα Μπότση (εφημερίδες “Ακρόπολη”, “Απογευματινή”, περιοδικό “Πρώτο”).
Το 1953 είναι η χρονιά που φέρνει τον Γιάννη Μαρή στο επαγγελματικό συγγραφικό του αποκορύφωμα, όταν πλέον εισάγει πρώτος στην Ελλάδα το αστυνομικό μυθιστόρημα με το έργο του “Έγκλημα στο Κολωνάκι”. Η δημοφιλής αστυνομική ιστορία με πρωταγωνιστή ήρωα τον Αστυνόμο Μπέκα δημοσιεύεται σε συνέχειες στο περιοδικό “Οικογένεια” και γνωρίζει μεγάλη και τελικά διαχρονική επιτυχία.
Ο Γιάννης Μαρής χτίζει πλέον μια πετυχημένη καριέρα στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας και δικαίως θεωρείται ο “πατέρας” του είδους στην Ελλάδα. Γνωστότερα από τα μυθιστορήματά του είναι: “Το μυστικό του άσπρου βράχου”, “Έγκλημα στα παρασκήνια”, “Χωρίς ταυτότητα”, “Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο”, Έγκλημα στη Μύκονο”, “Περιπέτεια στο Άγιο Όρος” κ.α.
Υπολογίζεται ότι επί περίπου 25 χρόνια δημοσίευσε συνολικά σε εφημερίδες και περιοδικά περισσότερα από 120 μυθιστορήματα -αστυνομικά, ιστορικά και αισθηματικά-, πολλά από τα οποία κυκλοφόρησαν και σε βιβλία. Από το 1958 κάποια από τα έργα του μεταφέρθηκαν και στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.
Η αρχή έγινε με την ταινία “Ο άνθρωπος του τρένου” του Ντίνου Δημόπουλο, που ήταν βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή. Αυτή θεωρείται και η πρώτη αστυνομική ταινία του ελληνικού κινηματογράφου, το γνωστό ως φιλμ νουάρ.
Στη συνέχεια ακολούθησε και η συγγραφή περίπου 20 σεναρίων βασισμένα στα έργα του, όπως το “Έγκλημα στο Κολωνάκι” σε σκηνοθεσία Τζανή Αλιφέρη, το “Έγκλημα στο Παρασκήνιο” σε σκηνοθεσία Ντίνου Κατσουρίδη, το “Χωρίς ταυτότητα” σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη, το “Αμφιβολίες” σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Γρηγορίου κ.α.
Όταν ο Edgar Allan Poe εισήγαγε το είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας
Διαβάστε εδώ πως δημιουργήθηκε το είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας, που αποτύπωσε τα δεινά της μαζικής αστικοποίησης με κινηματογραφικό και διηγηματικό τρόπο, και εισήχθη στην Ελλάδα από τον Γιάννη Μαρή.
Το 1969 ίδρυσε και διηύθυνε τις εκδόσεις “Περγαμηνή”, που φιλοξενούσε τίτλους από την κλασική και αστυνομική λογοτεχνία.
Το ψευδώνυμό του, Γιάννης Μαρής, προέκυψε ουσιαστικά τυχαία στα πλαίσια της συγγραφικής του δράσης, ενώ ως Ιωάννης Τσιριμώκος υπήρξε επίσης μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, της Εταιρίας Θεατρικών Συγγραφέων, καθώς και της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.
Καταξιωμένος χωρίς αμφιβολία στον επαγγελματικό του χώρο, είχε την ευκαιρία να συμμετάσχει σε δημοσιογραφικές αποστολές σε Κίνα, Αμερική, Ρωσία, Ισπανία, Πορτογαλία και κάποιες ανατολικές χώρες.
Ο Γιάννης Μαρής ήταν λοιπόν ένας πολυμαθής άνθρωπος και φίλος της έρευνας, στοιχείο που έπαιξε κεντρικό ρόλο τόσο στην δημοσιογραφική όσο και την συγγραφική του καριέρα. Αναφέρεται ότι διέθετε το “χάρισμα του προφορικού λόγου” και αυτή η μεστή αμεσότητα στην έκφρασή του δεν θα μπορούσε να μην αποτελέσει στοιχείο επιτυχίας στα έργα του.
Τα μυθιστορήματά του γνώρισαν ευρεία επιτυχία και ξεχώρισαν για την πλοκή και τις ιδιαιτερότητές τους. Μέσα από αυτά αντικατοπτρίζεται γλαφυρά η μεταπολεμική κοσμική Αθήνα του ’50 και ’60 μέσα από τους τυχοδιώκτες, τους εφοπλιστές, τις μοιραίες γυναίκες, τους δοσίλογους της Κατοχής, αλλά και καλλιτέχνες πρωταγωνιστές του.
Χρησιμοποιεί απλή, δημοτική γλώσσα με ακρίβεια και ευχάριστη περιγραφικότητα, ενώ φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά πως να κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον και την ένταση του αναγνώστη, ώσπου μαζί του καταλήξει στη λύση της κάθε υπόθεσης.
Σίγουρα, και με τη βοήθεια και της δημοσιογραφικής του ιδιότητας, δείχνει ότι γνωρίζει πολύ καλά την εποχή του και ως εκ τούτου τα έργα του έχουν καθαρά νεορεαλιστικά στοιχεία. Αναπόφευκτα περιλαμβάνουν και μια κοινωνική κριτική με ηθικολογική, παρά ταξική όμως διάθεση. Μπορεί να θεωρηθεί εξίσου σημαντικός χρονογράφος της Αθήνας της εποχής του.
_____________________________
Μια πλευρά της αριστοκρατικής κοινής γνώμης θεωρούσε το είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας μια παραλογοτεχνία με υποτιμητική χροιά και χαρακτήριζε και τον Γιάννη Μάρη απλά έναν εμπορικό συγγραφέα. Ο ίδιος βέβαια δεν ενοχλούταν από αυτό, αφού η δουλειά του είχε ιδιαίτερη απήχηση στο κοινό και τον είχε κάνει δημοφιλή, παρόλο που δεν αναγνωρίστηκε ποτέ ως ένας κλασσικός μεγάλος συγγραφέας.
“Για μένα ή αστυνομική πλοκή είναι το πρόσχημα για να κερδίσω το ενδιαφέρον του αναγνώστη και από εκεί και πέρα αυτό που με ενδιαφέρει είναι η ατμόσφαιρα, το περιβάλλον και οι ανθρώπινες σχέσεις.”
Το έργο του άρχισε να επανεκτιμάται από τους κριτικούς στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όμως και πάλι εξακολούθησε να τοποθετείται έξω από τον “γενικό κανόνα” της μεταπολεμικής λογοτεχνίας, που για λόγους στερεοτυπικής σοβαροφάνειας δεν αναγνώρισε στο είδος του την αξία που ενίοτε του άρμοζε.
Ο Γιάννης Μάρης δεν σταμάτησε ποτέ να ασχολείται ούτε με τη δημοσιογραφία, ούτε τη συγγραφή μυθιστορημάτων. Ήταν συνήθειά του να γράφει πάντα χειρόγραφα χρησιμοποιώντας σπάνια γραφομηχανή, ενώ δεν κρατούσε ποτέ και σημειώσεις. Μεταξύ άλλων ήταν γνώστης της γαλλικής γλώσσας, ενώ υπήρξε και ένθερμος οπαδός της ΑΕΚ.
_______________________________
Ο Γιάννης Μαρής έφυγε από τη ζωή στις 13 Νοεμβρίου του 1979 και σε ηλικία 63 ετών μετά από μια μάχη αρκετών μηνών με τον καρκίνο. Έφυγε αφήνοντας την φήμη ενός ανθρώπου ευχάριστου, καλοπροαίρετου και αγαπητού στους ανθρώπους του και συνεργάτες του, καθώς και ενός αξιομνημόνευτου δημιουργού συγγραφέα.
