Ο Γεώργιος Σουρής γεννήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1853 στην Ερμούπολη της Σύρου, από εύπορη οικογένεια εμπόρων. Για την παιδική και εφηβική του ηλικία δεν αναφέρονται πολλές λεπτομέρειες, εκτός των προθέσεων της οικογένειας που ήθελε να τον κάνει παπά.

Στα 17 του χρόνια διέκοψε την αποστολή προς την ιερατική οδό λόγω χρεωκοπίας και έφυγε για το Taganrog της Ρωσίας, ώστε να γίνει υπάλληλος στο κατάστημα ενός θείου του που ασκούσε το επάγγελμα του εμπόρου σιτηρών. Αυτή η απόφαση της οικογένειας δεν ήταν ωστόσο και η καλύτερη για τον νεαρό Γιώργο που εμφανώς δεν ήταν φτιαγμένος για τέτοια πράγματα.

Δεν του άρεσε το εμπόριο, προτιμούσε να γράφει αυτά που διέσχιζαν το μυαλό του με αποτέλεσμα να είναι διαρκώς αφηρημένος εν ώρα εργασίας και απορροφημένος στα κατάστιχα που κρυφά γέμιζε με διάφορα στιχάκια. Αυτή η εμπειρία ευτυχώς, για εκείνον, διήρκεσε μόλις δύο μήνες.

Η επιστροφή στην Ελλάδα

Εγκατέλειψε την Ρωσία και τον εφιάλτη του εμπορίου και γύρισε στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε ως αντιγραφέας συμβολαίων, στο συμβολαιογραφείο Γρυπάρη.

Παράλληλα πήρε μέρος σε διάφορες ερασιτεχνικές παραστάσεις και άρχισε να γράφει ποιήματα και σύναψε συνεργασία με τις σατιρικές εφημερίδες της εποχής Ασμοδαίος του Εμμανουήλ Ροΐδη, Μη χάνεσαι! του Βλάσση Γαβριηλίδη και Ραμπαγάς του Κλεάνθη Τριανταφύλλου.

Λίγο πριν την αποφοίτησή του, πήρε την απόφαση να κάνει ένα βήμα μπροστά από την εποχή του προχωρώντας στην έκδοση του δικού του τετρασέλιδου σατιρικού περιοδικού Ο Ρωμηός.

Το όνομα του περιοδικού δόθηκε από τον φίλο του Σουρή και εξαίρετο λογοτέχνη, Γεώργιο Δροσίνη

Η φοιτητική του πορεία παρόλα αυτά δεν είχε ευτυχή κατάληξη διότι δεν μπόρεσε να πάρει το πτυχίο, αφού ο καθηγητής Σιμτέλος τον έκοψε. Λέγεται ότι το μοιραίο μάθημα ήταν είτε αυτό της μετρικής -τι ειρωνεία!- ή τα Λατινικά. Όπως και να’ χει πάντως, το γεγονός στοίχισε πολύ στον Γεώργιο και εκφράστηκε εντόνως στους μετέπειτα στίχους του με ελαφρώς εκδικητικό ύφος.

Η προσωπική ζωή και το σαλόνι

Ο Σουρής νυμφεύθηκε το 1881 την Μαρία Κωνσταντινίδη, με την οποία έζησε μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή, παρότι ήταν πολύ αφοσιωμένος στο έργο του που οτιδήποτε άλλο δεν μπορούσε να το κάνει μόνος του, με αποτέλεσμα όλα τα υπόλοιπα είναι υπό την ευθύνη της Μαρίας.

Εκείνη όμως δεν δυσανασχετούσε με αυτό. Υπήρξε πρότυπο αφοσιωμένης συντρόφου, τον προστάτευε και τον ενέπνεε. Αν και απέκτησαν μαζί 5 παιδιά, η Μαρία δήλωνε πάντα πως είχε έξι, συμπεριλαμβανομένου του Σουρή ο οποίος απολάμβανε μητρική στοργή και φροντίδα από εκείνη. Ήτανε αξιοπρεπής ως μητέρα, εκλεκτή οικοδέσποινα και σαν προσωπικότητα ήταν προσιτή και συγκαταβατική.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι πριν προχωρήσει στην δημοσίευση ενός έργου έπρεπε πρώτα να το διαβάσει εκείνη.

Το σπιτικό τους εντούτοις, εκτός από μια οικογενειακή εστία ήταν και φιλολογικό σαλόνι, στο οποίο σύχναζαν πολλοί λογοτέχνες και ποιητές της εποχής όπως ο Κωστής Παλαμάς,  ο Γιώργος Δροσίνης, ο Ιωάννης Πολέμης, ο Μπάμπης Αννινος, ο Αριστομένης Προβελέγγιος, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου και πολλοί ακόμα.

Δείτε επίσης⇒ Κωστής Παλαμάς – Ο κορυφαίος ποιητής με τις 14 υποψηφιότητες για Νόμπελ

Οι καλλιτεχνικές συγκεντρώσεις της οικίας Σουρή, που ήταν τότε επί της οδού Πινακωτών 15 (σημερινή Τρικούπη), πολλάκις έγιναν θέμα στις εφημερίδες της εποχής, οι οποίες αφιέρωναν πεντάστηλα για την κάλυψη του θέματος, παραμερίζοντας άλλα πιο σημαντικά γεγονότα.

Το τεράστιο κεφάλαιο Ρωμηός

Στις 2 Απριλίου 1883, κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο του εβδομαδιαίου εντύπου Ρωμηός, η έκδοση του οποίου διεκόπη για να δώσει τις εξετάσεις του στο πανεπιστήμιο. Ωστόσο, μετά την αποτυχή έκβαση της εξεταστικής, προχώρησε στην επανέκδοση του εντύπου που κυκλοφόρησε ως και τις 17 Νοεμβρίου 1918, λίγο πριν το θάνατό του.

ο Ρωμηός έγραφε ιστορία κάθε Σάββατο για σχεδόν 37 χρόνια, εκδίδοντας συνολικά 1.444 τεύχη και 2 παραρτήματα.

Με τον Ρωμηό, έκανε μια παγκόσμια, στα χρονικά του τύπου, πρωτοτυπία, όλο το περιοδικό ήταν εξ ολοκλήρου γραμμένο με μέτρο. Δεν υπήρχε γραμμή που να μην εντάσσεται σε στίχο, από τον τίτλο της Ο Ρωμηός, εφημερίς – που την γράφει ο Σουρής μέχρι και τις μικρές αγγελίες!

Σε μια εποχή που η χώρα μπαινόβγαινε στο εμπόλεμο πλαίσιο μετρώντας πληγές και αντοχές, ο Σουρής αναπτύσσει μόνος του ένα έντυπο που έδιωχνε για λίγο τον φόβο και διασκέδαζε τον νου. Δεν ήταν εύκολη η αποστολή που είχε, αλλά ήταν πραγματική ιδιοφυής και μοναδική.

Με τα γραφόμενά του ο Σουρής αναδείχθηκε εξαίρετος δημοσιογράφος της εποχής. Η επικαιρότητα περνούσε από το δικό του κόσκινο, γινόταν ποίηση και στοχασμός μαζί, την ράντιζε με ουσία και σοβαρότητα αλλά την εμπότιζε με μπόλικο χιούμορ. Τα πλούσια πνευματικά του προσόντα, το μέγεθος της γνώσης αλλά και η ασύγκριτη αντίληψή του, έκαναν τον Ρωμηό ανεπανάληπτο.

Καυτηρίαζε και σατίριζε τόσο την κοινωνική όσο και την πολιτική κατάσταση, προσπαθώντας να εξυψώσει το επίπεδο και το ηθικό του λαού. Για να το πετύχει αυτό, δημιούργησε τους τύπους Φασουλή και Περικλέτο. Αυτοί οι δύο λειτουργούσαν ως εκπρόσωποι της κοινής γνώμης και σχολίαζαν με αρκετή δηκτικότητα και ευθυμία τα γεγονότα της εβδομάδας, γεγονός που τους έκανε, σχεδόν άμεσα, δημοφιλείς στο αναγνωστικό κοινό.

Η έκδοση του Ρωμηού ήταν το γεγονός του Σαββατοκύριακου και κάθε νέο τεύχος γινόταν ανάρπαστο. Η απήχησή του οφειλόταν κυρίως στο γεγονός ότι ο αναγνώστης μπορούσε να γνωρίσει τον χαρακτήρα του ίδιου του ποιητή μέσα από τις στήλες του, εκφράζοντας παράλληλα τον μέσο Έλληνα και τις θέσεις του έναντι διάφορων θεμάτων κοινωνικοπολιτικού χαρακτήρα.

Η έκδοση του Ρωμηού σταματούσε κάθε χρόνο για 2 μήνες, το καλοκαίρι, με σκοπό την ανάπαυση και την ξεγνοιασιά.

Η ιεροτελεστία του δημιουργού

Για τη συγγραφή του Ρωμηού ο Σουρής είχε καθορίσει συγκεκριμένο πρόγραμμα, στα όρια της ιεροτελεστίας, το οποίο και τηρούσε πιστά κάθε εβδομάδα. Από την Τρίτη μέχρι την Πέμπτη, κάθε πρωί κλεινότανε σ’ ένα δώματιο στο οποίο υπήρχε μόνον ένα τραπέζι με συγκεντρωμένες όλες τις εφημερίδες της εβδομάδας.

Αφού μάθαινε τις λεπτομέρειες για τα γεγονότα, στη συνέχεια προχωρούσε στην δική του καταγραφή. Μέχρι το απόγευμα της Πέμπτης έπρεπε να έχει τελειώσει το τεύχος, ώστε το ίδιο βράδυ να κατέβει στο σαλόνι και να το παρουσιάσει στη Μαρία και διάφορους φίλους τους. Με αυτόν τον τρόπο εκτιμούσε τις πρώτες εντυπώσεις κι έκανε τις απαραίτητες διορθώσεις πριν το στείλει στο τυπογραφείο.

Η Μαρία, ήταν τόσο περήφανη για τον Γιώργο που δεν ήθελε οι κόποι του να χαθούν στο διηνεκές του χρόνου. Είχε δώσει η ίδια προσωπικά αυστηρή εντολή στον τυπογράφο να της επιστρέφει τα χειρόγραφα, όταν ολοκλήρωνε την έκδοσή του. Κάπως έτσι, κατάφερε να δημιουργήσει ένα αρχείο 36 ετών.

Η πηγή της έμπνευσής του

Ο Σουρής ήταν μια ακατάπαυστη αιτία ευθυμίας για χιλιάδες Έλληνες επί σειρά ετών παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν ήταν τόσο εξωστρεφής. Ήταν μονίμως βυθισμένος στις σκέψεις του, κλειστός και μελαγχολικός. Οι σύγχρονοί του τον θαύμαζαν πολύ γιατί συνδύαζε κάτι μοναδικό: την τρέλα της δημιουργίας, μια γεμάτη με σκέψεις ψυχή και την γαλήνια οικογενειακή ζωή.

Η πηγή της έμπνευσής του όμως προερχόταν από την αυτοσαρκαστική διάθεσή του καθώς ήταν μύωψ και απέφευγε τον συνωστισμό ή τα στενά περάσματα διότι αντιμετώπιζε δυσκολίες που τον έφερναν συχνά σε περίεργη θέση. Ωστόσο αυτή τη θέση την έκανε αφορμή για γέλιο και χαρά.

Λόγω της κατάστασής του, πήρε απαλλαγή από τον στρατό γιατί κατά τη μεταβολή, κόντεψε να τυφλώσει τον αξιωματικό του με τη ξιφολόγχη. Επίσης κάποια στιγμή τραυματίστηκε άσχημα από την γάτα του, την οποία και ξύπνησε όταν την άρπαξε από την ουρά νομίζοντας ότι ήταν εφημερίδα.

Πολλές φορές γινόταν ρεζίλι όταν περνούσε από τα σπίτια της περιοχής του και χαιρετούσε τις κανάτες, νομίζοντας πως είναι οι γειτόνισσές του, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που συνέβη το ίδιο όταν μπέρδευε του ρασοφόρους σπουδαστές της Ριζαρείου με τα κορίτσια του Αμαλιείου Ορφανοτροφείου και τους έλεγε διάφορα κομπλιμέντα.

Από τα δικαστήρια στο θέατρο

Εκτός από το έντυπο του Ρωμηού, έγραψε κι άλλα ποιήματα, αρκετές έμμετρες κωμωδίες και ημερολόγια.

Ο λόγος του ήταν γεμάτος ευφυολογήματα και κωμικά στοιχεία, διατηρώντας πάντα μια σπιρτάδα από κέφι και καλοπροαίρετη διάθεση, παρότι κυμαίνονταν στο ύφος της σάτιρας. Χτυπούσε εύστοχα τα καίρια σημεία με σκοπό την γνώση και τον προβληματισμό, δεν χρησιμοποιούσε βωμολοχίες και κατόρθωσε να μην δημιουργήσει “θανάσιμους” εχθρούς.

Παρόλα αυτά, είχε διωχτεί το 1896, όταν σατίρισε τον βασιλιά Γεώργιο για το ταξίδι του στο Παρίσι και την γνωριμία του με την Sarah Bernhardt, ενώ το επόμενο έτος διώχθηκε ποινικά για το ποίημά του Ο Φασουλής συνομιλεί με την κυρίαν Φασουλήν, που δημοσιεύτηκε στον Ρωμηό.

Δείτε επίσης
Sarah Bernhardt – Η θρυλική ηθοποιός που γοήτευε με τις ερμηνείες της και σκανδάλιζε με τη ζωή της
Γεώργιος Α’ – Ο μακροβιότερος βασιλιάς της Ελλάδος και η μυστήρια δολοφονία του

Η Εισαγγελία Αθηνών, εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του δημιουργού και κατάσχεσης του τεύχους, με το πρόσχημα ότι περιείχε υβριστικούς υπαινιγμούς γενικά για τη Βασιλεία αλλά κυρίως για τη Βασίλισσα Όλγα, και τη φημολογούμενη αγάπη της για το αλκοόλ.

Ενώ του απαγγέλθηκε κατηγορία «επί εξυβρίσει του ιερού προσώπου της Βασιλίσσης» και κάθισε στο εδώλιο ως κατηγορούμενος, εντέλει αθωώθηκε καθώς υποστήριξε ότι στην απολογία του σατίριζε τη γυναίκα του.

Όλα αυτά ξεπεράστηκαν όταν μετέφρασε τις Νεφέλες του Αριστοφάνη που παρουσιάστηκαν το 1900 στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών σε έμμετρη απόδοση και γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Το συγκεκριμένο εγχείρημα στάθηκε αφορμή για να πάρει τον επονομάσουν Σύγχρονο Αριστοφάνη, κάτι που δεν έγινε συνειρμικά αλλά με βάση το ταλέντο του.

Προτάθηκε 5 χρονιές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας:

  • To 1907, από μέλη της Ένωσης Ελλήνων Καλλιτεχνών, τον καθηγητή Φιλολογίας και Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιο Χατζιδάκη και τον Πρόεδρο της Βουλής Νικόλαο Λεβίδη με άλλους 100 βουλευτές

  • Το 1908, από πρόταση αγνώστου προελεύσεως

  • Το 1909, από τον Φιλολογικό Όμιλο Παρνασσό, τον Δημήτριο Πατσόπουλο και τον Παύλο Καρολίδη.

  • Το 1911, από την Ελληνική Φιλολογική Εταιρεία 

  • Το 1912, ξανά από τον Γεώργιο Χατζιδάκη

Ο επίλογος μιας μεγάλης προσωπικότητας

Ο Σουρής καταμεσής του καλοκαιριού του 1919 αρρώστησε με γρίπη η οποία τον κατέβαλλε σωματικά ώστε στις 26 Αύγουστου να γράψει τον επίλογο της ιστορίας του, στο εξοχικό του στο Νέο Φάληρο.

Η είδηση του θανάτου του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση και κηδεία του έγινε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, δημοσία δαπάνη και με τιμές στρατηγού ενώ στον τάφο του στήθηκε προτομή του από τον γλύπτη Ν. Γεωργαντή.

Μεταθανάτια του απονεμήθηκε το παράσημο του Ανώτατου Ταξιάρχη του Σωτήρος για τις υπηρεσίες του.

Ο θάνατός του ήταν το μεγαλύτερο πλήγμα για τη σύζυγό του Μαρία, η οποία έκτοτε έζησε σε απομόνωση, δεχόμενη επισκέψεις μόνο από λιγοστούς παλιούς γνώριμους του σαλονιού.

Λίγο πριν το θάνατό της, στις 23 Απρίλη 1934, είχε την τύχη να είναι παρούσα στα αποκαλυπτήρια της προτομής του άντρα της στο Ζάππειο, μια προσφορά του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.


Ο Σουρής ήταν ένας εξαιρετικός σατιρικός ποιητής που στο πέρασμά του μαστίγωσε με τους στίχους του τους πάντες και άφησε τα σημάδια του στις μετέπειτα γενιές με το έργο του. Είναι από τους λίγους εκείνης της εποχής που χτύπησαν με το γάντι κάθε μορφή εξουσίας που οδηγούσε τον λαό στον ξεπεσμό.

Αγαπήθηκε πολύ τότε αλλά αγαπιέται περισσότερο σήμερα, για τα λόγια του και τις σκέψεις του που εφαρμόζουν διαχρονικά στο προφίλ της Ελλάδος, κάνοντας το έργο του διαχρονικό. Τα στοιχεία που σατίριζε ευθαρσώς στις αρχές του 20ου αιώνα για την πολιτική κατάσταση και την κοσμική ζωή, είναι πιο επίκαιρα από ποτέ και μπορούν να φανερώσουν την τραγική ειρωνεία του φαύλου κύκλου στον οποίο βρίσκεται αυτή η χώρας.

Ήταν από τους μεγαλύτερους ποιητές της Ευρώπης, μοναδικός στο είδος του κατά την εποχή του και από τους κορυφαίους σε βάθος ετών, για το πρωτότυπο και κολοσσιαίο έργο του αλλά και την ηθική του υπόσταση.

Κοινοποιήστε
Διαμαντούλα Χατζηαντωνίου
Απόφοιτη ΙΕΚ Οικονομίας & Διοίκησης και πιστοποιημένη Δημοσιογράφος διαδικτύου, με συμμετοχές σε πολλά σεμινάρια ποικίλου ενδιαφέροντος και κατευθύνσεως. Έχει λάβει το πρώτο βραβείο ποίησης στην Θεσσαλία, σε μαθητικό διαγωνισμό. Δραστηριοποιήθηκε, μεταξύ άλλων, ως ραδιοφωνική παραγωγός, αρθρογράφος καλλιτεχνικών ειδήσεων και ερασιτέχνης ηθοποιός. Θρέφει μεγάλη αγάπη για τις τέχνες, την φύση, την φιλοσοφία και την ψυχολογία ενώ αφιερώνει αρκετό χρόνο σε θέματα κοινωνικής και ιστορικής φύσεως. Αγαπημένη της ερώτηση: Γιατί; Αγαπημένο μότο: Αξίζει να βρίσκεις λόγους να γελάς