Εσύ που διαβάζεις αυτό το κείμενο και βρίσκεσαι σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, σου ζητώ συγνώμη εγώ προσωπικά γιατί δεν θα το κάνει κανείς άλλος.
Συγνώμη για τα νιάτα που δεν έζησες, για τα μέτρα που σου υποβλήθηκαν και σε πίεσαν, για την θανατίλα που σε περιβάλει τα τελευταία χρόνια αδιάκοπα, με βομβαρδισμό και τρομοκρατία από το διαδίκτυο και την τηλεόραση, για την κατάθλιψη που πέρασες, για τον μισθό σου που δεν φτάνει ούτε για τα βασικά, για τις δύο και τρεις δουλειές που πρέπει να κάνεις ταυτόχρονα για να καταφέρεις να κάνεις πράξη τα όνειρά σου, για το πτυχίο σου που μένει «αραχνιασμένο» στον τοίχο, αφού και αυτό κατάφεραν να το μετατρέψουν σε ένα απλό… χαρτί.
Μα πάνω απ’ όλα σου ζητώ συγνώμη για το μέλλον που δεν θα ζήσεις όπως εσύ το ονειρεύτηκες από μικρό παιδί.
__________________________________
Δεν είναι παράλογο ούτε υπερβολή να πούμε ότι τα παιδιά, γιατί για παιδιά μιλάμε, της δεκαετίας του 90’, δηλαδή οι ετών 20 έως και 30, τα έχουν ζήσει πραγματικά όλα, πλην Παγκοσμίου Πολέμου. Θα μου πείτε γιατί αυτό που ζούμε τώρα τι είναι; Δεν είναι σαν πόλεμος; Δεν υπάρχει ένας αόρατος εχθρός-ιός που έχει αφήσει πίσω του εκατομμύρια θύματα και συνεχίζει; Που έχει πάει πίσω τις ζωές όλων δύο χρόνια; Μα φυσικά. Ένας σύγχρονος-ψυχρός Πόλεμος που ακόμα δε ξέρουμε πόσο θα κρατήσει.
Και εγώ προσπαθώ πολύ να επιμένω στα θετικά της κατάστασης και να μην επηρεάζομαι από τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μου, αλλά λογικό είναι κάποιες μέρες να μην τα καταφέρνω.
Είναι σκληρή η αλήθεια. Είναι σκληρή η πραγματικότητα που ζει αυτή η γενιά.
Αλλά για να προλάβω αυτούς που θα σκεφτούν πως υπάρχουν γενιές που έζησαν πόλεμο και φτώχια, όπως οι γεννημένοι το 1940, υπάρχει μια πολύ μεγάλη διαφορά. Εν έτη 2021, η μόρφωση, η παιδεία και η επιστήμη έχουν φτάσει στο απόγειό τους. Επιτρέπεται λοιπόν να διαχειρίζεται η κάθε κυβέρνηση, ο κάθε επιστήμονας και ο κάθε Υπουργός παιδείας το μέλλον του που είναι τα νέα παιδιά, που τώρα ανοίγουν τα φτερά τους, σαν χοιροστάσιο; Να ζούμε τέτοιες καταστάσεις όταν η ίδια μας η μόρφωση έχει πάει ένα βήμα παραπέρα; Να γίνονται κινήσεις πρόχειρες και αψυχολόγητες; Να έχουμε προχωρήσει τόσο πολύ σε όλα τα επίπεδα και ακόμα να φερόμαστε σαν άνθρωποι που μόλις ανακάλυψαν την Αμερική; Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι απέχουμε πολύ από τη νοοτροπία του 1940; Τώρα που θα έπρεπε να πάμε ένα βήμα παραπέρα, κάνουμε 100 πίσω.
Άνθρωποι που έζησαν πολέμους γυρνάνε στα εγγόνια τους και με ύφος απολογητικό παραδέχονται τα λάθη του παρελθόντος που μας «χρέωσαν» ένα βάρος, σαν έναν ελέφαντα στην πλάτη. Ένα βάρος που πρέπει να κουβαλήσουν παιδιά που τώρα ξεκινούν να οραματίζονται και να σχεδιάζουν το μέλλον τους, ένα μέλλον ζοφερό. Πράγματα που ούτε άνθρωποι μεγάλης ηλικίας δεν θυμούνται. Νιάτα κατεστραμμένα και «μαύρα». Μία δυστοπία. Ούτε άσπρα, ούτε γκρι, αλλά μαύρα όσο βαρύ κι’ αν ακούγεται. Και το παραδέχονται αυτό άνθρωποι που δίχως στοιχειώδη μόρφωση… μόρφωσαν τους άλλους, τους νέους.
“Η μάνα που τρώει τα παιδιά της”
Την ουτοπία την έζησαν οι «παλιοί». Αυτοί που ζούσαν στο ροζ τους συννεφάκι. Που με τις επιλογές τους, ναι μεν έτρωγαν με χρυσά κουτάλια, αλλά με κουτάλια δανεικά, με κουτάλια που θα «έβαζαν μέσα» τους υπόλοιπους. Αλλά ποιος νοιάστηκε τότε, γι’ αυτό που θα ερχόταν; Αυτή την κουλτούρα μάθαμε τελικά σ’ αυτή τη χώρα.
Μα όταν την ρίζα του μέλλοντος, τον πλούτο τον ίδιο, τον καταστρέφεις, πως περιμένεις να εξασφαλίσεις πράγματα και επιτυχίες στο μέλλον; Με ποιο κίνητρο να μείνει κάποιος αυτής της ηλικιακής ομάδας σε αυτή την χώρα και να διεκδικήσει πράγματα;
Περηφάνια νιώθουμε οι νέοι, γιατί και ‘γω εκεί ανήκω, μόνο για το γεγονός ότι φτάσαμε ψυχολογικά στο μηδέν, μετά από τόσες κατρακύλες τόσα χρόνια, και δουλέψαμε με τον εαυτό μας για να φτάσουμε την ψυχολογία μας σε ένα σημείο τέτοιο ώστε να μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα που ονειρευτήκαμε από μικροί.
Ναι κυρίες και κύριοι, ζούμε εποχές, στις οποίες για να μπορέσει κάποιος να απολαύσει το ποτό του ή τον καφέ του θα πρέπει να επιδεικνύει πιστοποιητικά, ταυτότητες και αρνητικά μοριακά τεστ με δικό του κόστος επιβάρυνσης. Και μην μου πείτε πως ζήσατε οι υπόλοιποι τέτοια νιάτα. Ούτε στον χειρότερο εχθρό σας, ούτε σε αυτόν δεν θα το ευχόσασταν.
Σας προκαλώ να δείτε στατιστικά τι γίνεται στα ραντεβού σε ψυχολόγους και ψυχίατρους, σε ηλικίες από 20 έως 30, καθώς και στα αντικαταθλιπτικά χάπια. Τι γίνεται σε επίπεδα κατάθλιψης. Όλα αυτά να τα δείτε με τα μάτια σας, και να μην τα τρίψετε, γιατί είναι η πραγματικότητα.
Ελληνικό χρηματιστήριο, χρέη από Ολυμπιακούς Αγώνες, από Eurovision, οικονομική κρίση, μνημόνια, Capital Controls, πλημμύρες, πυρκαγιές, πανδημία, μέτρα, αστυνομία στους δρόμους, στα Πανεπιστήμια και η λίστα δεν τελειώνει.
Υποχρέωση και πίεση για πειθαρχία και συμβιβασμό σε πράγματα που βρίσκονται στην ευχέρεια του καθενός για το τι θα κάνει. Ωστόσο, η νεολαία αποτελεί το κομμάτι της κοινωνίας που έχει πληγεί περισσότερο από την κρίση που βιώνει ο τόπος μας την τελευταία δεκαετία.
Σήμερα ίσως περισσότερο από ποτέ, οι νέοι αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, καθώς μπήκαν σε μία αγορά εργασίας η οποία αντιμετωπίζει μία από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις στην ιστορία της. Το 2020 επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τα πράγματα με τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19.
Είναι μια γενιά που μεγάλωσε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, μια γενιά που είδε τους γονείς της να χάνουν τη γη κάτω από τα πόδια τους, να δυσκολεύονται οικονομικά. Μια γενιά που σπουδάζει ή κάνει τα πρώτα της επαγγελματικά βήματα εν μέσω μιας πρωτόγνωρης πανδημίας, εν μέσω εγκλεισμού και περιορισμών, υγειονομικού άγχους, μια γενιά που βρίσκεται στον προθάλαμο μιας ακόμα οικονομικής κρίσης, πριν καλά καλά τελειώσει η προηγούμενη.
Σύμφωνα με τα στατιστικά, η ανεργία των νέων αυξάνεται ξανά με περισσότερους από 3 εκατομμύρια νέους άνεργους στην Ευρώπη, 35% στην Ελλάδα. Η βασική πηγή απογοήτευσης των νέων σχετίζεται με τον βιοπορισμό και την επαγγελματική τους αποκατάσταση.
Την περίοδο από το 2008 έως και το 2017, εν μέσω αλλεπάλληλων κρίσεων, ρευστού πολιτικού και οικονομικού τοπίου και επίμονης αβεβαιότητας, που «θόλωναν» την όποια προοπτική για το μέλλον, έφυγαν από την χώρα χιλιάδες Έλληνες πολίτες. Η συντριπτική πλειονότητα ήταν εργάσιμης ηλικίας, δηλαδή νέοι και μεσήλικες, ενώ περίπου ένας στους δύο ήταν στην πλέον παραγωγική ηλιακή κατηγορία των 25-44 ετών. 7 στους 10 απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης.
Πολλοί παραμένουν εκτός συνόρων
Τι περιμένουν για να γυρίσουν; Φορολογικά κίνητρα, ήταν η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης. Και πράγματι τα φορολογικά βάρη ήταν ένας από τους αποθαρρυντικούς παράγοντες για την επιστροφή στην πατρίδα.
«Μα τι άλλο θέλουν;» αναρωτιούνται κάποιοι. Αυτά που βρήκαν στο εξωτερικό. Τις περισσότερες ευκαιρίες εργασίας, με υψηλότερες αμοιβές και αισθητά καλύτερες προοπτικές ανέλιξης. Μία ποιότητα στην καθημερινότητα των ίδιων και των παιδιών τους. Πολλοί είναι εκείνοι που σε αυτή τη δεκαετία δημιούργησαν ήδη τις οικογένειές τους στο εξωτερικό, που εδώ ακόμη λείπει. Ένα οργανωμένο κράτος με ξεκάθαρο πλαίσιο υποχρεώσεων και παροχών, χωρίς συνεχείς «εκπλήξεις» και ανατροπές. Ταχύτερες διαδικασίες, λιγότερη ταλαιπωρία στις δημόσιες υπηρεσίες, κάτι που πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχει βελτιωθεί σημαντικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό τον τελευταίο χρόνο και στη χώρα μας. Λιγότερη ανασφάλεια, μεγαλύτερη σταθερότητα. Ακούγονται «απλά»; Δεν είναι καθόλου εύκολα. Και δεν είναι εύκολα όταν χρειάζεται οργάνωση και όχι προχειρότητα.
Κανένας από τους νέους δεν είναι τόσο σίγουρος, και οι περισσότεροι μιλούν ξανά και ξανά για θέματα διαφθοράς, αναξιοκρατίας, παντελούς έλλειψης εμπιστοσύνης στους πολιτικούς ανεξαρτήτως κόμματος, και στους επίσημους φορείς της χώρας, αλλά και σε άλλα θέματα που τους απασχολούν πολύ, όπως η αστυνομία και ο ρόλος της.
Μια πατρίδα εξαντλημένη, χρεοκοπημένη, που κατεβάζει τους ώμους των νέων τώρα που πρέπει να έχουν ανάστημα. Που τους τρομοκρατεί από το πρωί μέχρι το βράδυ με θανάτους και εικόνες από νοσοκομεία, αλλά και παρενέργειες. Που τους έχει γεμίσει ψυχολογικά προβλήματα. Έμαθαν να ζουν στην διχόνοια, στην οικονομική εξαθλίωση, και καθημερινά προσπαθούν να αντέξουν μια τραγικοκωμική κατάσταση. Μπορεί να μην έζησαν χούντα και κατοχή, αλλά τα ζουν όλα τώρα στην πιο σύγχρονη μορφή τους. Με λίγα λόγια, οι νέοι είναι το μέλλον, αλλά κανείς δεν επενδύει στους νέους, άρα δεν νοιαζόμαστε για το μέλλον μας.
Η Σουζάνα Πουέρτο Γκονζάλες είναι ερευνήτρια στην Διεθνή Οργάνωση Εργασίας:
«Το 65% των νέων φοιτητών δηλώνουν πως έχουν διδαχθεί λιγότερο από όταν ξέσπασε η πανδημία. Ένας στους δύο εξ αυτών πιστεύει ότι οι σπουδές τους θα καθυστερήσουν συνολικά, ενώ το 9% προβληματίζεται ότι ενδέχεται να αποτύχουν στους στόχους τους. Σε ό,τι αφορά την εργασία, η έκθεση δείχνει ότι ένας στους έξι νέους έχει σταματήσει να εργάζεται από την αρχή της πανδημίας. Ειδικότερα, έχουν χαθεί θέσεις εργασίας από τους τομείς των υπηρεσιών, των πωλήσεων και στις βιοτεχνίες».
Από τα πλέον ανησυχητικά ευρήματα της έρευνας είναι ότι η πανδημία και οι περιορισμοί στην πρόσβαση στην εκπαίδευσης και την αγορά εργασίας καθιστούν τους νέους ευάλωτους σε παραβιάσεις εργασιακών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Απαιτούνται, φυσικά, πολλά που δεν έγιναν. Κατά τη γνώμη μου, πριν απ’ όλα, απαιτείται πραγματικό ενδιαφέρον και σοβαρότητα. Οι κατά καιρούς, αποσπασματικές, ασύνδετες, υπεραπλουστευμένες, πρόχειρες, αντιφατικές και ατεκμηρίωτες παρεμβάσεις των υπευθύνων όχι μόνο δε λύνουν προβλήματα αλλά, αντιθέτως, δημιουργούν πρόσθετα και προκαλούν επιπλέον «θόρυβο» στο σύστημα. Αυτό συμβαίνει για ένα βασικό λόγο: ορίζεται λάθος πρόβλημα και κατά κανόνα λαμβάνονται μέτρα για κάποια από τα συμπτώματα και όχι για τα αίτια.
Πρόκειται για έλλειψη πραγματικού ενδιαφέροντος ή για ανικανότητα; Φοβάμαι και τα δύο. Φοβάμαι, τέλος, ότι η ελληνική κοινωνία υπήρξε και εξακολουθεί να είναι ανεκτική στην έλλειψη ποιότητας στην κατάσταση που βιώνουμε. Όμως, η εκπαίδευση, η παιδεία, η αγωγή, η μόρφωση, το μέλλον εν τέλει των νέων μας, δεν αξίζει τέτοιας αντιμετώπισης με την ανοχή, μάλιστα, της κοινωνίας.
Έτσι λοιπόν, κλείνοντας, είναι απολύτως ξεκάθαρο ότι απ’ όλη αυτή την ιστορία θα βγούμε αλλαγμένοι. Σαν έναν πόλεμο με θύματα σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο, και όποιος επιζήσει θα πρέπει να πορευτεί με τα «συντρίμμια».
«Πρώτα σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν, μετά σε πολεμούν, μετά τους νικάς», είπε κάποτε ο Μαχάτμα Γκάντι.
Μία έκκληση στους νέους όμως: Μην σταματήσετε να ονειρεύεστε και να κυνηγάτε τα όνειρά σας. Να έχετε υπομονή και επιμονή. Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας είναι να παρατήσετε τους στόχους σας.
Τώρα που όλα σας πάνε κόντρα, τώρα που υπάρχει η απόλυτη αδιαφορία και απαξίωση στο μέλλον του τόπου, τους νέους, με την πλήρη αδιαφορία για το αν θα ξενιτευτούν φεύγοντας στο εξωτερικό και πως θα τα βγάλουν πέρα αργότερα, αφού μέχρι τα 35 δύσκολα να σκεφτεί κανείς για οικογένεια και παχυλούς μισθούς, τώρα είναι που πρέπει να επιταχύνετε την προσπάθεια να πιάσετε τα όνειρα σας.
Γιατί κόντρα στην ροή και στον άνεμο είναι πιο απολαυστικές οι νίκες. Όταν δεν είστε το φαβορί και εν τέλει νικάτε, είναι πιο μεγάλες οι νίκες, πιο γεμάτες και πιο γλυκές. Πιο ΓΛΥΚΕΣ, το ακούτε;!
