Αν ο συνθέτης Φραντς Λιστ ζούσε σήμερα, θα μπορούσαμε άνετα να τον χαρακτηρίσουμε μουσικό αστέρα, είδωλο του πενταγράμμου.
Το κοινό, και κυρίως οι γυναίκες, δεν μπορούσαν να πάρουν τα μάτια από πάνω του κάθε φορά που τα δάχτυλά του ακουμπούσαν τα πλήκτρα του πιάνου. Το άκρως ελκυστικό του παρουσιαστικό σε συνδυασμό με το απαράμιλλο ταλέντο που διέθετε δεν μπορούσαν να αφήσουν κανέναν ασυγκίνητο. Ακόμη και σήμερα συγκαταλέγεται στους πιο σπουδαίους πιανίστες όλων των εποχών.
______________________________________
Από την επαρχία της Ουγγαρίας στα σαλόνια της Βιέννης
Ο Φραντς Λιστ γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 1811 στο χωριό Ράιντινγκ της Ουγγαρίας που βρίσκεται πολύ κοντά στα σύνορα με την γειτονική Αυστρία. Οι γονείς του είχαν γερμανική καταγωγή κι έτσι ο Φραντς μεγάλωσε έχοντας ως μητρική γλώσσα τα Γερμανικά.
Με πατέρα ερασιτέχνη μουσικό δεν ήταν και πολύ περίεργο που ήρθε από πολύ νωρίς σε επαφή με την μουσική. Ο πατέρας του διέκρινε αμέσως το ιδιαίτερο ταλέντο του παιδιού του. Το μέρος όμως όπου έμενε η οικογένεια σίγουρα δεν είχε να προσφέρει κάτι το ουσιαστικό σε έναν μελλοντικό μουσικό.
Η Βιέννη εκείνη την εποχή όντας η μητρόπολη της κλασικής μουσικής αποτελούσε την πλέον κατάλληλη επιλογή κι έτσι η οικογένεια μετακόμισε εκεί. Η διδασκαλία και εκπαίδευση ήταν εκεί αυτή που άξιζε σε έναν καλλιτέχνη που πληρούσε τις προϋποθέσεις για να γίνει ένας βιρτουόζος.
Ο Αυστριακός πιανίστας και συνθέτης Καρλ Τσέρνι κι ο Ιταλός συνθέτης και μαέστρος Αντόνιο Σαλιέρι υπήρξαν οι πρώτοι δάσκαλοί του. Η πρώτη συναυλία δεν άργησε να έρθει. Το 1822 θα εντυπωσιάσει το κοινό, ωστόσο πιο καθοριστική για την εξέλιξη της καριέρας του θα είναι η δεύτερη, τον αμέσως επόμενο χρόνο. Λέγεται πως ανάμεσα στο κοινό ήταν κι ο μεγάλος δάσκαλος Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, ο οποίος δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του.
Ρεσιτάλ σε Αγγλία και Γαλλία
Το έτος 1823 θα βρει την οικογένεια του Φραντς Λιστ στο Παρίσι με απώτερο σκοπό να σπουδάσει ο Φραντς στο περίφημο ωδείο της πόλης του Φωτός, το Κονσερβατουάρ. Δεν θα γίνει όμως δεκτός αφού η πολιτική του ωδείου είναι να απορρίπτονται οι αλλοδαποί.
Δεν πτοήθηκε κι έτσι με την βοήθεια κάποιων δασκάλων, αλλά και μόνος του, εξελίχθηκε μουσικά. Στην Γαλλία και στην Αγγλία αρχίζει και γίνεται ευρέως γνωστός αφού τα ρεσιτάλ του με το δραματικό και γεμάτο πάθος ύφος τους συζητιούνται παντού στον καλλιτεχνικό κόσμο. Βίκτωρ Ουγκό, Τζοακίνο Ροσίνι και Φρεντερίκ Σοπέν είναι κάποιες από τις σημαντικές προσωπικότητες με τις οποίες ήρθε σε επαφή.
Το 1827 θα είναι μια δύσκολη χρονιά για τον μουσικό. Ο θάνατος του πατέρα του Άνταμ Λιστ θα έχει ως αποτέλεσμα να μην έχει πλέον αρκετή οικονομική υποστήριξη κι έτσι αναγκάζεται να παραδίδει μαθήματα πιάνου για να μπορέσει να τα φέρει βόλτα. Σε κάποια από αυτά τα μαθήματα θα ερωτευτεί μια μαθήτριά του δίχως όμως να καταφέρει να πάρει την συγκατάθεση των δικών της για το ξεκίνημα μιας σχέσης.
Ο Φραντς Λιστ κλείνεται στον εαυτό του και στρέφεται έντονα στα Θεία σκεπτόμενος μάλιστα να εγκαταλείψει την καριέρα του.
Ο Φραντς Λιστ και οι γυναίκες
Το 1833 θα γνωρίσει στο σπίτι του Πολωνού συνθέτη Σοπέν την κόμισσα Μαρί ντ’ Αγκούλτ, η οποία ήταν παντρεμένη. Η αριστοκράτισσα τον ερωτεύεται από την πρώτη στιγμή. Ψηλός, θεωρητικός σαν άνδρας με την φήμη του καρδιοκατακτητή κάνει τα πάντα για να τον κερδίσει και τελικά τα καταφέρνει. Για χάρη του εγκαταλείπει τον σύζυγό της και τον ακολουθεί στην Ελβετία, όπου θα αποκτήσει και τρία παιδιά μαζί του.
Ο Φραντς όμως φλερτάρει συχνά με άλλες γυναίκες, οι οποίες πολλές φορές φτάνουν στα όρια του παροξυσμού μαζί του με τις λιποθυμίες κατά την διάρκεια της ερμηνείας του να αποτελούν συχνό φαινόμενο. Η ζήλια κατατρώει την κόμισσα και το 1844 χωρίζει οριστικά κι αμετάκλητα από τον μουσικό. Αργότερα η κόμισσα έγινε συγγραφέας με το ψευδώνυμο Daniel Stern.
Ο Λιστ δεν θα μείνει για πολύ καιρό δίχως ταίρι. Η πριγκίπισσα Καρολίν ζου Ζάιν-Βιτγκενστάιν γίνεται η επόμενη επίσημη σύντροφός του, αν και ύστερα από αρκετά χρόνια, αφού η εκκεντρική αριστοκράτισσα ήταν ήδη παντρεμένη και η καθολική εκκλησία άργησε να της δώσει το διαζύγιο. Ωστόσο την νύχτα πριν τον γάμο που ετοίμαζε με τον μουσικό, τα πάντα ανατρέπονται κι ο γάμος δεν πραγματοποιείται, αφού το Βατικανό εμφανίζει τελικά πρόβλημα σχετικά με το διαζύγιο της πριγκίπισσας.
Ένας καινοτόμος συνθέτης
Ο Φραντς Λιστ αποκτά πλέον μια αξιοσημείωτη φήμη. Καθιερώνει τον όρο ρεσιτάλ που αποτελεί την παρουσίαση μουσικού έργου από ένα μόνο εκτελεστή, καθώς και την συνήθεια να ερμηνεύονται τα σολιστικά έργα χωρίς παρτιτούρα στις συναυλίες.
Στα κομμάτια που δημιουργεί υπάρχουν συχνά στοιχεία της μουσικής των Ούγγρων Τσιγγάνων με πιο διάσημο το Ουγγρικές Ραψωδίες για πιάνο.
Αλλά και η λογοτεχνία είναι πηγή έμπνευσης για εκείνον με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τις συμφωνίες του Φάουστ, που τα τρία μέρη τους έχουν τα ονόματα “Φάουστ”, “Μαργαρίτα”, “Μεφιστοφελής” από τους ήρωες του Γκαίτε και “Δάντης”, που είναι εμπνευσμένη από την Κόλαση του Δάντη, του αγαπημένου του συγγραφέα.
Σε κάποια από τα τελευταία έργα του, όπως τα “Μεφίστο Βαλς”, “Μακάβριο Τσάρντας” και “Ατονική Μπαγκατέλλα” υπάρχουν και στοιχεία μοντερνισμού, καθώς υπήρξε ιδιαίτερα καινοτόμος δημιουργός και ερμηνευτής.
Το τέλος
Το 1865 ο Λιστ θα προβεί σε μια ενέργεια αρκετά απρόβλεπτη για τους γύρω του. Μπαίνει στις κατώτερες βαθμίδες της ιεροσύνης κι αν και δεν του επιτρεπόταν να λειτουργεί, μπορούσε να φορά εκκλησιαστικό ένδυμα.
Στις 21 Ιουλίου του 1886 έκανε την τελευταία του δημόσια εμφάνιση σε συναυλία στο Λουξεμβούργο. Έπειτα επισκέφθηκε όπως κάθε χρόνο το Φεστιβάλ του Μπάϊρόιτ. Αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού και τελικά πέθανε λίγες μέρες μετά την άφιξή του στο Μπαϊρόιτ από πνευμονία στις 31 Ιουλίου του 1886.
