Ας το σκεφτούμε λίγο. Ο εγκέφαλός μας είναι μονίμως “ενεργός”. Φροντίζει για τις σκέψεις μας, τις κινήσεις μας, την αναπνοή και τους χτύπους της καρδιάς, τις αισθήσεις μας. Δουλεύει 24 ώρες το 24ωρο, ακόμα και όταν κοιμόμαστε.
Αυτό λοιπόν συνεπάγεται πως χρειάζεται συστηματική τροφοδοσία με “καύσιμα”. Αυτά τα “καύσιμα” εξασφαλίζονται από τις τροφές που τρώμε, και το περιεχόμενο αυτών των τροφών είναι που κάνει όλη την διαφορά.
Πιο απλά, αυτά που τρώμε επηρεάζουν άμεσα τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας, και εν τέλει και την διάθεσή μας.
Όπως ένα καλό αυτοκίνητο, έτσι και ο εγκέφαλός μας λειτουργεί καλύτερα όταν δέχεται καύσιμα υψηλής ποιότητας. Η κατανάλωση ποιοτικών τροφίμων, που περιέχουν πολλές βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά, θρέφει τον εγκέφαλο και τον προστατεύει από το οξειδωτικό στρες.
Αντίστοιχα όπως ένα αυτοκίνητο, από την άλλη, ο εγκέφαλός μας μπορεί να καταστραφεί, αν του χορηγήσουμε καύσιμα χαμηλής ποιότητας. Για παράδειγμα, διατροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα είναι επιβλαβείς για τον εγκέφαλο. Εκτός του ότι επιδεινώνουν την ρύθμιση της ινσουλίνης στο σώμα, προωθούν τη δημιουργία φλεγμονών και οξειδωτικού στρες.
Πολλαπλές μελέτες έχουν βρει μια συσχέτιση μεταξύ μιας δίαιτας με υψηλή περιεκτικότητα σε εκλεπτυσμένα σάκχαρα και της εξασθενημένης λειτουργίας του εγκεφάλου – ακόμη και της επιδείνωσης των συμπτωμάτων των διαταραχών της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη.
Είναι πολύ λογικό. Αν ο εγκέφαλός μας έχει έλλειψη από καλής ποιότητας διατροφή ή κυκλοφορούν μέσα του καταστροφικά φλεγμονώδη κύτταρα συμβάλλοντας περαιτέρω στον τραυματισμό του εγκεφαλικού ιστού, τότε πρέπει να αναμένουμε και τις συνέπειες. Αποτελεί αξιοσημείωτο στοιχείο το γεγονός ότι για πολλά χρόνια ο ιατρικός τομέας δεν είχε αναγνωρίσει πλήρως την σύνδεση μεταξύ της διάθεσης και της διατροφής.
Σήμερα βέβαια, η διατροφική ψυχιατρική είναι ένα αναπτυσσόμενο πεδίο, που ανακαλύπτει πως υπάρχουν πολλές συνέπειες και συσχετίσεις μεταξύ όχι μόνο του τι τρώμε, του πως αισθανόμαστε και του πως τελικά συμπεριφερόμαστε, αλλά επίσης και σχετικά με τα είδη βακτηρίων που ζουν στα εσωτερικά μας όργανα.
Πως το φαγητό επηρεάζει την διάθεσή μας
Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής, που βοηθά στην ρύθμιση του ύπνου και της όρεξης, συμβάλλει στην διάθεση και αναστέλλει τον πόνο. Δεδομένου ότι περίπου το 95% της σεροτονίνης παράγεται στον γαστρεντερικό μας σωλήνα και η γαστρεντερική οδός μας επενδύεται με εκατομμύρια νευρικά κύτταρα ή νευρώνες, είναι λογικό το γεγονός ότι οι εσωτερικές λειτουργίες του πεπτικού μας συστήματος δεν βοηθούν απλά να χωνέψουμε την τροφή που δεχόμαστε, αλλά και να καθοδηγούμε τα συναισθήματά μας.
Η λειτουργία αυτών των νευρώνων -και η παραγωγή νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη- επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τα δισεκατομμύρια “καλά” βακτήρια, που συνθέτουν την εντερική μας μικροβιοκοινότητα.
Αυτά τα βακτήρια παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην υγεία μας. Προστατεύουν την επένδυση των εντέρων μας και διασφαλίζουν την ύπαρξη ενός ισχυρού φράγματος εναντίον των τοξινών και των “κακών” βακτηρίων. Περιορίζουν την φλεγμονή, βελτιώνουν την ικανότητα απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών από τις τροφές και ενεργοποιούν νευρικά “μονοπάτια” απευθείας σύνδεσης μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου.
Μελέτες έχουν συγκρίνει “παραδοσιακές” διατροφές, όπως η Μεσογειακή διατροφή ή η παραδοσιακή ιαπωνική, με τυπικές “δυτικές” διατροφές και έχουν καταλήξει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης είναι 25% ως και 30% χαμηλότερος σε άτομα που ακολουθούν μια παραδοσιακή διατροφή.
Οι επιστήμονες δικαιολογούν αυτή τη διαφορά, καθώς οι παραδοσιακές δίαιτες (μεσογειακή, ιαπωνική) περιλαμβάνουν πολύ περισσότερα λαχανικά, φρούτα, ακατέργαστα σιτηρά, ψάρια και θαλασσινά και μόνο μέτριες ποσότητες άπαχου κρέατος και γαλακτοκομικών. Απουσιάζουν επίσης οι επεξεργασμένες τροφές και τα σάκχαρα, που χαρακτηρίζουν το περιεχόμενο της “δυτικής” διατροφικής νοοτροπίας.
Επιπλέον, πολλές από τις μη-επεξεργασμένες τροφές έχουν υποστεί ζύμωση, οπότε δρουν και ως φυσικά προβιοτικά.
Ακόμα κι αν σε κάποιους μπορεί να ακούγεται παράλογο, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος μεταξύ των ερευνητών η αντίληψη ότι τα καλά βακτήρια δεν επηρεάζουν μόνο όσα απορροφούνται και αφομοιώνονται από το έντερό μας, αλλά επηρεάζουν επίσης τον βαθμό φλεγμονής σε όλο το σώμα μας, καθώς και τη διάθεσή μας και τα επίπεδα ενέργειάς μας.
Τι σημαίνει για εμάς η διατροφική ψυχιατρική;
Θα πρέπει να αρχίσουμε να δίνουμε προσοχή στο πως διαφορετικά φαγητά επηρεάζουν την διάθεσή μας – όχι μόνο τη στιγμή που τα καταναλώνουμε, αλλά και την επόμενη μέρα. Προσπαθήστε κι εσείς να διατηρήσετε μια “καθαρή” από κατεργασμένα τρόφιμα και ζάχαρη διατροφή για δύο ή τρεις εβδομάδες. Δείτε πως θα αισθάνεστε. Στη συνέχεια βάλτε ξανά και σταδιακά άλλες τροφές στη διατροφή σας, μια μια, και δείτε πως νιώθετε.
Πολλοί άνθρωποι όταν “καθαρίζουν” τον οργανισμό τους, δυσκολεύονται να πιστέψουν πόσο καλύτερα αισθάνονται τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, και πως “πέφτει” αυτή η ευχάριστη αίσθηση όταν καταναλώνουν ξανά τροφές που ενισχύουν τη δημιουργία φλεγμονών.
Αρχική πηγή: “Nutritional psychiatry: Your brain on food”, Dr. Eva Selhub (Harvard Health Blog, www.health.harvard.edu)
Απόδοση/μετάφραση για το Docuventa.gr: Άννα-Μαρία Κέκια