Με συνολικό απολογισμό περισσότερα από 200.000 θύματα και τραγικές συνέπειες για τις περιοχές και όλο τον κόσμο οι πρώτες ατομικές βόμβες των ΗΠΑ σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι εγκαινίασαν στην ανθρωπότητα την φρίκη του πυρηνικού πολέμου και άνοιξαν ένα νέο κεφάλαιο στα πολεμικά, αλλά και γεωπολιτικά δεδομένα του πλανήτη.
_______________________________
Το παρασκήνιο
Αύγουστος του 1945. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε μόλις τελειώσει και η Ναζιστική Γερμανία είχε ηττηθεί από τις συμμαχικές δυνάμεις Αμερικής, Μεγάλης Βρετανίας και Σοβιετικής Ένωσης. Οι χώρες μαζεύοντας τα κομμάτια τους πίστευαν πλέον πως το κακό είχε μείνει πίσω τους. Όμως η Αμερική δεν είχε πει ακόμα την τελευταία λέξη.
Στον παράλληλο Πόλεμο του Ειρηνικού, οι ΗΠΑ και οι Σύμμαχοι είχαν βρει στην Ιαπωνία έναν σκληρό και ανυποχώρητο αντίπαλο. Οι βιαιότητες και τα εγκλήματα πολέμου, καθώς και οι μεγάλες ναυτικές μάχες που έλαβαν χώρα στον Πόλεμο του Ειρηνικού έχουν γράψει ολόκληρο κεφάλαιο στην πολεμική ιστορία με εκατομμύρια θύματα σε κάθε πλευρά.
Η Αμερική ήθελε να τελειώσει με την Ιαπωνία μια και καλή και να την αναγκάσει σε παράδοση. Κι αφού δεν φαινόταν να το καταφέρνει εύκολα, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα…μεγάλα μέσα. Για πρώτη φορά στην ιστορία αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα και συγκεκριμένα οι ατομικές βόμβες που κατασκευάστηκαν στα πλαίσια του απόρρητου αγγλο-αμερικανικού Σχεδίου Μανχάταν για την κατασκευή τέτοιων όπλων.
Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Harry S. Truman, έδωσε την προσωπική του έγκριση για τον βομβαρδισμό της Ιαπωνίας εγκαινιάζοντας έτσι τον πυρηνικό πόλεμο στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Να σημειωθεί πως επρόκειτο για τον Αμερικανό πρόεδρο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις της μεταπολεμικής Ευρώπης και του Ψυχρού Πολέμου, ίδρυσε το ΝΑΤΟ και υποστήριξε την δημιουργία του κράτους του Ισραήλ.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα των ΗΠΑ, έπρεπε η τελική απόφαση να επικυρωθεί από τον ίδιο τον πρόεδρο και εκείνος την έλαβε χωρίς ενδοιασμούς προβάλλοντας το επιχείρημα πως τα δεκάδες χιλιάδες θύματα των βομβαρδισμών θα ήταν υποτίθεται λιγότερα από μια στρατιωτική απόβαση στην Ιαπωνία.
Σε ένα διάγγελμα που εκθείαζε το κατόρθωμα της Αμερικής να έχει πρώτη στα χέρια της το φονικό αυτό υπερόπλο, ανακοίνωσε τους βομβαρδισμούς στην Ιαπωνία αναφέροντας πως θα ήταν τα αντίποινα για την αιματηρή αεροπορική επίθεση των “yellow bastards” στο Περλ Χάρμπορ τον Δεκέμβριο του ’41.
Η απόφαση της πυρηνικής επίθεσης από τις ΗΠΑ είχε φυσικά και την συγκατάθεση του Ηνωμένου Βασιλείου. Πολλοί υποστηρίζουν και μετά των ευρύτερων εξελίξεων πως η χρήση πυρηνικών ήταν μια επίδειξη δύναμης των ΗΠΑ προς όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα προς την Σοβιετική Ένωση.
Το χρονικό της πρώτης πυρηνικής επίθεσης
Η επιλογή των πόλεων της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι για την βομβιστική επίθεση φυσικά δεν ήταν τυχαία. Στο στόχαστρο είχαν μπει οι πόλεις Kokura, Hiroshima, Yokohama, Niigata και Κιότο, που σύντομα αντικαταστάθηκε ως στόχος από το Nagasaki. Πρόκειται για τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα, με σημαντικά λιμάνια και στρατιωτικές εγκαταστάσεις, που η καταστροφή τους θα αποτελούσε τεράστιο πλήγμα δίνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα για τις αμερικανικές προθέσεις.
Η Χιροσίμα επιλέχτηκε τελικά ως η καλύτερη και πιο καταστροφική αρχή για μια πυρηνική επίθεση. Εκτός από την στρατιωτική και βιομηχανική της σημαντικότητα, η γεωγραφία της και το μέγεθός της ήταν “ένας καλός στόχος ώστε να υποστεί εκτεταμένες ζημιές”.
Και πράγματι.
6 Αυγούστου 1945. Το αμερικανικό βομβαρδιστικό Boeing B-29, “Enola Gay”, μαζί με τρία ανιχνευτικά αεροσκάφη απογειώθηκαν από την νήσο Tinian μεταφέροντας την ατομική βόμβα ουρανίου 235, που είχε ονομαστεί “Little boy”. Ήταν λίγο μετά τις 8 το πρωί όταν η αποστολή βρισκόταν πάνω από την πόλη της Χιροσίμα και δόθηκε η εντολή ρίψης της βόμβας.
Παρά τις ειδοποιήσεις που είχαν υπάρξει για απάντηση της Αμερικής στην άρνηση της Ιαπωνίας να παραδοθεί, εκείνη η μέρα για τους κατοίκους της πόλης ήταν μια καθημερινή, εργάσιμη ημέρα τους. Την ώρα που συνέβη η φονική έκρηξη είχαν ήδη ξεκινήσει αμέριμνοι τις δουλειές τους, τα καταστήματα είχαν ανοίξει, πολλοί έκαναν βόλτα στους δρόμους και παιδιά έπαιζαν ή έκαναν μάθημα στο σχολείο τους. Και ξαφνικά, σε ανύποπτο χρόνο, όλα χάθηκαν.
Μια τεράστια λάμψη φωτός κι ένας δυνατός εκρηκτικός ήχος ακολούθησαν και μέσα σε δευτερόλεπτα η μέχρι πριν λίγο ζωντανή πόλη μετατράπηκε σε ένα απερίγραπτο χάος.
Τουλάχιστον 80.000 άνθρωποι κάθε ηλικίας πέθαναν ακαριαία την ώρα της έκρηξης, καθώς απανθρακώθηκαν μέσα στη δίνη του θερμικού φορτίου, ενώ άλλοι τόσοι περίπου τραυματίστηκαν σοβαρά. Οι βομβαρδισμοί προκάλεσαν επίσης διάσπαρτες πυρκαγιές που εξαπλώθηκαν γρήγορα καταστρέφοντας τα ξύλινα σπίτια και οτιδήποτε είχε απομείνει. Όπως υπολογίστηκε, καταστράφηκε ολοσχερώς το 69% των κτιρίων της πόλης.
Το μοναδικό κτίριο που κατάφερε να παραμείνει σχεδόν όρθιο, παρόλο που βρισκόταν στα 150 μέτρα από το “έδαφος μηδέν”, ήταν το Prefectural Industrial Promotion Hall. Το ερείπιο, γνωστό ως A-Bomb Dome, αποτελεί σήμερα το Μνημείο Ειρήνης της Χιροσίμα και καθιερώθηκε ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 1996.
Στο υπόγειο του κτιρίου έτυχε κατά την ώρα της έκρηξης να βρίσκεται ο Eizō Nomura, ο οποίος ήταν ο μοναδικός επιζών που βρισκόταν τόσο κοντά στο επίκεντρο της επίθεσης.
Στην έκταση που ήταν το επίκεντρο της έκρηξης ο τόπος έμεινε γεμάτος συντρίμμια, φωτιά και απανθρακωμένους ανθρώπους. Σε πιο απομακρυσμένα σημεία οι άνθρωποι που επέζησαν, εκτός από τραυματισμούς και εγκαύματα, παρουσίασαν και διάφορα συμπτώματα, όπως εμετούς, διάρροιες και διάφορες αιμορραγίες εξαιτίας της ραδιενέργειας (που τότε δεν ήξεραν τις συνέπειές της), με πολλούς από αυτούς να πεθαίνουν μέσα στις επόμενες μέρες.
Τα νοσοκομεία μαζί με το προσωπικό τους, που κατά κύριο λόγο βρισκόντουσαν στο κέντρο της πόλης καταστράφηκαν ολοσχερώς σε ποσοστό πάνω από 90%. Αστυνομία και εθελοντές έστησαν αργότερα κέντρα περίθαλψης επιζώντων σε διάφορα σημεία, τα οποία γέμιζαν τριγύρω με σειρές νεκρών.
Μια πραγματική φρίκη που δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί, κι αν την έχει ζήσει να την ξεχάσει. Μια ανείπωτη φρίκη που έμελλε να επαναληφθεί πολύ σύντομα.
Την επόμενη μέρα ειδικοί ερευνητές επιβεβαίωσαν στις αρχές της χώρας πως η Χιροσίμα είχε δεχθεί επίθεση με πυρηνικό όπλο προσπαθώντας να αποτιμήσουν την πρωτοφανή καταστροφή. Θεωρήθηκε πως δεν θα μπορούσαν να έχουν ετοιμαστεί πάνω από 1-2 τέτοιες βόμβες και έτσι η Ιαπωνία αποφάσισε να υπομείνει μια πιθανή επίθεση ακόμα, αντί να παραδοθεί. Καταλαβαίνοντας αυτό, η Αμερική προχώρησε το σχέδιό της.
9 Αυγούστου 1945. Τρεις ημέρες αργότερα, μια βόμβα πλουτωνίου αυτή τη φορά, με το παρατσούκλι “Fat Man”, μεταφέρεται με τα αμερικανικά boeing πάνω από την πόλη Kokura. Τα σύννεφα όμως που υπήρχαν πάνω από την πόλη εκείνη την στιγμή δεν επέτρεπαν να γίνει ο βομβαρδισμός. Την τύχη που γλύτωσε η Kokura είχε τελικά ο εναλλακτικός στόχος, το Nagasaki.
Γύρω στις 11 το πρωί η δεύτερη ατομική βόμβα της ιστορίας έπεσε στο Ναγκασάκι. Μια εκτυφλωτική λάμψη κι ένα δυνατό θερμικό κύμα αποτέφρωσαν και εξαφάνισαν τα πάντα σε ακτίνα περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων από το επίκεντρο της ρίψης αφήνοντας στη θέση τους εστίες φωτιάς, ραδιενεργά υπολείμματα, καπνό, νεκρούς και συντρίμμια.
Ο απολογισμός και σε αυτή την πόλη έφτασε κοντά στους 80.000 νεκρούς την ώρα της καταστροφής, ενώ πολλοί ακόμα έχασαν τη ζωή τους αργότερα από τα εγκαύματα και τις λοιπές συνέπειες της ραδιενεργής μόλυνσης.
________________________________
Μια διαμόρφωση κυριαρχίας
Οι Σύμμαχοι της Αμερικής, Μεγάλη Βρετανία και Σοβιετική Ένωση, ικανοποιήθηκαν με το αποτέλεσμα των επιθέσεων και την δυναμική των νέων όπλων. Αντιλήφθηκαν όμως πως η πυρηνική δύναμη δεν ήταν απλά ένα εργαλείο για τον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά ένας παράγοντας που επιβεβαίωνε τον επεκτατισμό των ΗΠΑ και θα καθιέρωνε τις γεωπολιτικές δυνάμεις της μεταπολεμικής εποχής.
Ο Στάλιν ήξερε πως έπρεπε να αποκτήσει και δικά του πυρηνικά όπλα. Το γεγονός πως διενεργήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς άμαχου πληθυσμού δεν απασχόλησε κανέναν. Οι Αμερικανοί φυσικά προσπάθησαν για καιρό να προπαγανδίσουν το γεγονός ελέγχοντας τις πληροφορίες που κυκλοφορούσαν για την επίθεση και τις φωτογραφίες που απεικόνιζαν την τραγωδία του ιαπωνικού λαού.
Άλλες δύο βόμβες πλουτωνίου ήταν έτοιμες από την Αμερική για επόμενες επιθέσεις στα μέσα του Αυγούστου. Όμως τελικά η Ιαπωνία ανακοίνωσε την παράδοσή της στις συμμαχικές δυνάμεις με υπογραφή του αυτοκράτορα Χιροχίτο στις 15 Αυγούστου του 1945.
Πέρα από τους φονικούς πυρηνικούς βομβαρδισμούς, μερίδα ιστορικών αναλυτών θεωρεί πως η απόφαση παράδοσης ήταν περισσότερο συνέπεια της απροσδόκητης εισβολής του σταλινικού στρατού στη Μαντζουρία, που συνέβη μετά την επίθεση στην Χιροσίμα και έβαλε ουσιαστικά την Σοβιετική Ένωση στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας.
Με την παράδοσή της στους Συμμάχους η Ιαπωνία έχασε τα δικαιώματα και τις κτήσεις της σε Ασία και Ειρηνικό και η κυριαρχία της περιορίστηκε. Η Συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας ανακοινώθηκε με μια μαγνητοφωνημένη ραδιοφωνική ομιλία του αυτοκράτορα προς τον ιαπωνικό λαό, που έμεινε γνωστή ως η Μετάδοση της Φωνής του Κοσμήματος.
