Κάθε χρόνο, από το 2005, τιμάται στις 27 Ιανουαρίου η Διεθνής Ημέρα μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Η συγκεκριμένη ημερομηνία επιλέχθηκε επειδή στις 27 Ιανουαρίου 1945 απελευθερώθηκε το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης (Άουσβιτς – Μπίρκεναου).
Η μέρα αυτή, αφενός μεν τιμά τη μνήμη των χιλιάδων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αφετέρου δε υπενθυμίζει την ανάγκη σωστής εκπαίδευσης των ανθρώπων προς αποφυγή αντίστοιχων μελλοντικών εκδηλώσεων και πράξεων γενοκτονίας.
Ως Ολοκαύτωμα αναφέρεται ο συστηματικός διωγμός και η γενοκτονία διάφορων ομάδων, που υποκίνησε ο κρατικός μηχανισμός της Ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για μια πρωτοφανή και συστηματική μέθοδο που διαπράχθηκε σε 35 ευρωπαϊκές χώρες.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ολοκαυτώματος είναι η συγκέντρωση και δολοφονία εκατομμυρίων ανθρώπων με την χρήση όλων των πόρων και της τεχνολογίας της εποχής, χωρίς κανένα έλεος ή εξαίρεση. Μάλιστα, χρησιμοποιήθηκε μεγάλος αριθμός κρατουμένων, μεταξύ των οποίων και παιδιά, για σαδιστικά και θανατηφόρα πειράματα με πρόσχημα την ιατρική έρευνα.
Τα θύματα του Ολοκαυτώματος ήταν κυρίως:
- Εβραίοι, Σέρβοι, Πολωνοί, Ρώσσοι, Ρομ, Σίντι (Αθίγγανοι) και Αφρικανοί.
- Κομμουνιστές, ακτιβιστές, συνδικαλιστές, διανοούμενοι και πολιτικοί.
- Ψυχικά ασθενείς και σωματικά ανάπηροι.
- Μάρτυρες του Ιεχωβά, μέλη του Καθολικού και Προτεσταντικού κλήρου, άλλοι κληρικοί.
- Εγκληματίες και άνθρωποι που είχαν χαρακτηριστεί «εχθροί του κράτους».
- Ομοφυλόφιλοι.
Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν θα γίνει ποτέ γνωστός, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν επίσημα αρχεία από τους ίδιους τους Ναζί. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν κάνει κάποιες εκτιμήσεις και τα θύματα ξεπερνούν κατά πολύ τα 5 εκατομμύρια.
Το μήνυμα της ημέρας είναι αρκετά σπουδαίο για να περνά απαρατήρητο.
Κι όσο κι αν σας φαντάζει αρρωστημένη η συνθήκη που μπορεί να προκαλέσει αντίστοιχα φαινόμενα στην πορεία της ανθρωπότητας, η απάντηση έχει δοθεί χρόνια πριν από την επιστήμη με το πείραμα του Milgram.
Το πείραμα απέδωσε την επικρατέστερη, έως σήμερα, εξήγηση γύρω από το Ολοκαύτωμα: η αυταρχική διαπαιδαγώγηση και νοοτροπία των Γερμανών.
Η εγκατάλειψη των ηθικών ενδοιασμών και το μέγεθος των απεχθών κτηνωδιών, οδήγησαν, τον Ιούλιο του 1961, τον καθηγητή Stanley Milgram στο πείραμα που έθιξε σπουδαίες παραμέτρους και ερμήνευσε την ανεξήγητη ανθρώπινη συμπεριφορά.
Το συμπέρασμα που προέκυψε ήταν πως οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ικανοί να προξενήσουν κακό σε κάποιον άλλο, με το άλλοθι της μετάβασης των ευθυνών και των πράξεών τους, υπακούοντας εντολές άλλων που δεν τις σκέφτονται και δεν τις αξιολογούν.
Τo εγχείρημα εντούτοις, έχει δεχτεί πολύ σκληρές κριτικές για τη δεοντολογία, αφού οι συμμετέχοντες δε γνώριζαν σε τι ακριβώς έχουν λάβει μέρος, ενώ βίωσαν έντονο άγχος και πίεση κατά την εξέλιξή του. Αυτή η εξαπάτηση σε συνάρτηση με τα σοκαριστικά αποτελέσματα που έφερε στο φως, έκαναν πολλούς να χαρακτηρίσουν το πείραμα του Milgram αμφιλεγόμενο.
Παρόλα αυτά, το πείραμα έχει επαναληφθεί πολλές φορές από διάφορους μελετητές ενώ και ο ίδιος ο Milgram το έκανε ξανά ακόμα 18 φορές, με διαφοροποιήσεις που θα βοηθούσαν να εξετάσει τους παράγοντες που επηρεάζουν την υπακοή.
Το Ολοκαύτωμα σήκωσε, και θα σηκώνει για πολλά χρόνια ακόμα, αντιδράσεις, έρευνες, αναζητήσεις και ερωτήματα για την ανθρωπότητα. Εμείς οφείλουμε να μην ξεχνάμε τι συνέβη και να προσπαθούμε να αποφεύγουμε με τις πράξεις και τις σκέψεις μας, όλα τα Ολοκαυτώματα που λαμβάνουν χώρα γύρω μας καθημερινά.
