Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS από το 1988 με απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Τα χαρακτηριστικά του ιού περιγράφηκαν πρώτη φορά το 1981 στην Αμερική με αφορμή την καταγραφή αυξημένου αριθμού ασυνήθιστων μολύνσεων και επιθετικής μορφής καρκίνου σε άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άλλους άνδρες.
Σύντομα αναφέρθηκαν περιπτώσεις μετάδοσης του ιού σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών (από χρησιμοποιημένες βελόνες και σύριγγες), ενώ μετέπειτα έρευνες σε γυναίκες που είχαν μολυνθεί, έδειξαν ότι ο HIV μπορεί να μεταδωθεί και μέσω ετεροφυλόφιλης σεξουαλικής επαφής.
Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) είναι ένας από τους φονικότερους ιούς στην ανθρώπινη ιστορία και δρα καταστρέφοντας προοδευτικά το ανοσοποιητικό σύστημα.
Στοχεύοντας στα Τ-λεμφοκύτταρα, τα οποία σχετίζονται με τις αμυντικές λειτουργίες του οργανισμού, καταλήγει να τα μειώσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο οργανισμός πλέον αδυνατεί να ανταπεξέλθει σε λοιμώξεις ή παθήσεις, που δεν εμφανίζονται σε έναν φυσιολογικό και υγιή οργανισμό.
Το AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) ή αλλιώς το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας αποτελεί την κλινική έκφραση της λοίμωξης από τον HIV.
Ένα άτομο μπορεί να έχει μολυνθεί από τον ιό, αλλά να μην έχει εκδηλώσει ακόμα AIDS. Ωστόσο, μπορεί να μεταδώσει τον ιό σε άλλα άτομα και ο ίδιος είναι «HIV οροθετικός».
Ο HIV μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής και πιο συγκεκριμένα όταν το αίμα ή βιολογικά σωματικά υγρά (σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις) ενός οροθετικού ατόμου εισχωρήσουν σε ικανή ποσότητα στο άλλο σώμα.
Άλλοι τρόποι μετάδοσης είναι με χρήση κοινής σύριγγας (κυρίως για χρήστες ναρκωτικών ουσιών), με μεταγγίσεις μολυσμένου αίματος, με μη επαγγελματικό τατουάζ ή piercing (μη αποστειρωμένες βελόνες), και επίσης μια οροθετική μητέρα μπορεί να μεταδώσει άμεσα τον ιό στο παιδί της κατά τη διάρκεια του τοκετού ή του θηλασμού.
Να θυμάστε ότι:
- Ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί από άλλα βιολογικά υγρά, όπως τα δάκρυα, το σάλιο, ο ιδρώτας ή τα ούρα, εκτός αν αυτά περιέχουν προσμίξεις αίματος.
- Ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί από τσιμπήματα εντόμων, καθώς δεν μπορεί να ζήσει για μεγάλο διάστημα σε αυτά, ούτε και να αναπαραχθεί.
- Η ύπαρξη κάποιου σεξουαλικώς μεταδιδόμενου νοσήματος (ΣΜΝ) καθιστά ένα άτομο πιο ευάλωτο στην μόλυνση από HIV.
- Ο HIV μπορεί να επιβιώσει έξω από το σώμα κάποιες εβδομάδες ανάλογα με την θερμοκρασία του περιβάλλοντος, το ph ή το είδος του υγρού. Γενικότερα ο ιός επιβιώνει περισσότερο σε αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ δεν αντέχει τα πολύ όξινα ή αλκαλικά περιβάλλοντα. Επίσης δεν μπορεί να επιβιώσει στο θαλασσινό νερό.
- Τέλος, ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί από μορφές απλής κοινωνικής επαφής, όπως το φιλί, η χειραψία, η αγκαλιά, η συνύπαρξη στον ίδιο χώρο ή η χρήση κοινόχρηστων χώρων.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση του HIV γίνεται με απλή αιμοληψία μετά από αίτηση του ίδιου του ατόμου, καθώς δεν περιλαμβάνεται στις γενικές αιματολογικές ή βιοχημικές εξετάσεις. Υπάρχουν επίσης τα τεστ ταχείας ανίχνευσης (rapid tests), που μπορούν να δώσουν ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα, εάν το ανοσοποιητικό του μολυσμένου ατόμου έχει ήδη αναπτύξει αντισώματα στον ιό. Η εξέταση μπορεί και συστήνεται να γίνεται και για προληπτικούς λόγους.
Περιπτώσεις σεξουαλικής επαφής χωρίς προφύλαξη, βιασμού ή σωματεμπορίας, έκθεσης σε πιθανόν μολυσμένο αίμα ή βιολογικά υγρά, κοινής χρήσης σύριγγας ή άλλων εξαρτημάτων για λήψη ουσιών αποτελούν σημαντικό λόγο άμεσης εξέτασης.
Υπάρχει θεραπεία για τον HIV;
Θεραπεία που να εξαλείφει πλήρως τον ιό του AIDS δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει και κάποιο προληπτικό εμβόλιο παρά τα χρόνια ερευνών.
Η πολυπλοκότητα του συγκεκριμένου ιού, καθώς και η ιδιότητά του να μεταλλάσσεται συνεχώς και πολύ εύκολα, καθιστά δύσκολη την δημιουργία αντισωμάτων ευρέος φάσματος που θα μπορούσαν να μπλοκάρουν την μόλυνση.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Olivier Schwartz (Virus and Immunity, Institut Pasteur):
“ο HIV προσβάλλει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος ενσωματώνοντας το γενετικό του υλικό στο DNA τους. Αυτή η ιδιότητα ταυτόχρονα με το γεγονός ότι τα κύτταρα του ανοσοποιητικού δεν βρίσκονται πάντα σε εγρήγορση, επιτρέπουν στον ιό να εισβάλλει χωρίς να μπορεί εύκολα να στοχευθεί.
Έτσι, ενώ μία προσβολή από τον ιό SARS-CoV2 επιτρέπει την απόκτηση ανοσίας, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις ο οργανισμός αναρρώνει με φυσικό τρόπο, δεν συμβαίνει το ίδιο με τον HIV.”
Μπορεί λοιπόν τα εμβόλια για την Covid19 να αναπτύχθηκαν σε χρόνο ρεκόρ, όμως για τον σύνθετο και ιδιαίτερο ιό του ΗΙV τα δεκάδες χρόνια ερευνών δεν έχουν φέρει αντίστοιχο αποτέλεσμα. Πρόσφατες δοκιμές εμβολίων στην υποσαχάρια Αφρική τερματίστηκαν λόγω αναποτελεσματικότητας, ενώ οι επιστήμονες επιμένουν πως η παραγωγή εμβολίου για τον HIV θα είναι και ο μόνος τρόπος εξάλειψής του.
Σήμερα καταγράφονται περίπου 38 εκατομμύρια φορείς του HIV παγκοσμίως, ενώ μόνο το 2020 έχασαν την ζωή τους από AIDS 680.000 άνθρωποι.
Το 80% των φορέων HIV αφορά ομοφυλόφιλους άντρες, ενώ οι νεότερες διαγνώσεις αφορούν κατά κύριο λόγο τις ηλικίες 30-39 χρόνων.
Σημαντικό παράγοντα στην επιβράδυνση της μόλυνσης και την βοήθεια των οροθετικών ατόμων αποτελούν φυσικά τα αντιρετροϊκά φάρμακα. Αν χρησιμοποιηθούν σωστά, μπορούν να σταματήσουν ως και εντελώς την μόλυνση νέων κυττάρων, παρόλο που δεν επιδρούν στα ήδη μολυσμένα κύτταρα και δεν μπορούν να θεραπεύσουν πλήρως τη νόσο. Ωστόσο μπορούν να δώσουν στα πάσχοντα άτομα ένα πιο φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής για όσο λαμβάνουν την θεραπεία τους.
Η έγκαιρη και σωστή θεραπεία μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη του AIDS, ενώ επίσης μειώνονται οι πιθανότητες μετάδοσης του ιού σε άλλο άτομο. Χωρίς θεραπεία, ο μέσος όρος επιβίωσης μετά τη λοίμωξη με HIV εκτιμάται στα 10 χρόνια ή και λιγότερο, ανάλογα με τον τύπο του ιού.
Στην Ελλάδα, βάση των διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών, χορηγείται δωρεάν αντιρετροϊκή θεραπεία σε όλα τα άτομα με HIV το ταχύτερο δυνατόν μετά τη διάγνωση.
Πως θα προστατευτούμε;
Η γνώση είναι ο ισχυρότερος παράγοντας, που μπορεί να μας προστατέψει γενικότερα από διάφορες ανεπιθύμητες καταστάσεις.
Κατανοώντας τον τρόπο με τον οποίο μεταδίδεται ο HIV και γνωρίζοντας καλά τον σύντροφό μας και τον εαυτό μας, μπορούμε να αποφύγουμε την έκθεση στην πιθανότητα να βρεθούμε φορείς του ιού.
Η ασφαλής σεξουαλική επαφή, η τήρηση των κανόνων υγιεινής και η αποφυγή επικίνδυνων πειραματισμών είναι το κλειδί της προστασίας μας. Επιπόλαιες επιλογές και μη νηφάλιες στιγμές μπορεί συχνά να έχουν πολύ αρνητικές και μη αναστρέψιμες συνέπειες, γι’ αυτό είναι σημαντικό σε κάθε περίπτωση να διατηρούμε τον έλεγχο του εαυτού μας.
“Το προλαμβάνειν μείζον εστί του θεραπεύειν”. (Ιπποκράτης)
Σε παγκόσμιο επίπεδο γίνονται συνεχείς προσπάθειες και έρευνες για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση του ιού, καθώς νέες διαγνώσεις προκύπτουν διαρκώς. Το θετικό είναι ότι ο αριθμός των ατόμων που λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία έχει αυξηθεί σημαντικά έχοντας ως αποτέλεσμα την μείωση κατά το ήμισυ των θανάτων λόγω της νόσου παγκοσμίως.
Για περισσότερες πληροφορίες: www.hivaids.gr & ΚΕΕΛΠΝΟ
Συμβουλευτική γραμμή για το AIDS: 210-7222222, Δευτέρα – Παρασκευή 9:00-21:00
