Μια ανέμελη σχολική εκδρομή, που κατέληξε σε ένα τραγικό τροχαίο δυστύχημα στην Κοιλάδα των Τεμπών σκορπίζοντας θάνατο και θλίψη σε 21 οικογένειες μαθητών του Α’ Λυκείου Μακροχωρίου Ημαθίας.
__________________________________
Το χρονικό του δυστυχήματος
Κυριακή 13 Απριλίου 2003
Ένα λεωφορείο με 49 μαθητές της Α’ τάξης του Λυκείου Μακροχωρίου Ημαθίας επέστρεφε από την τριήμερη σχολική τους εκδρομή στην Αθήνα. Γύρω στις 7 το απόγευμα και μόλις δύο ώρες απόσταση από τον προορισμό του, το λεωφορείο μπήκε στην Κοιλάδα των Τεμπών. Η κίνηση εκείνη την ημέρα ήταν αρκετή, αλλά σε συνηθισμένα πλαίσια.
Στο αντίθετο ρεύμα του δρόμου διέβαινε μια νταλίκα, που μετέφερε φύλλα μελαμίνης νοβοπάν από τον Προβατώνα Έβρου στην Αθήνα. Ο 43χρονος οδηγός της νταλίκας έχασε ξαφνικά τον έλεγχο και το ογκώδες όχημά του χτύπησε πλαγιομετωπικά με το λεωφορείο γδέρνοντας όλο το μήκος της αριστερής του πλευράς.
Τα κομμάτια μελαμίνης που μετέφερε εκσφενδονίστηκαν στο δρόμο και στο λεωφορείο κόβοντάς το στα δύο σαν λεπίδες και σκοτώνοντας άγρια και ακαριαία δεκάδες από τους επιβάτες μαθητές.
21 από τους μαθητές έχασαν άμεσα τη ζωή τους και 9 από τους υπόλοιπους τραυματίες χτυπήθηκαν πολύ σοβαρά. Δεν μπορούν να περιγραφούν εύκολα εκείνες οι στιγμές τρόμου και απόγνωσης, που βίωσαν όσοι επέζησαν βλέποντας άλλους δίπλα τους να σκοτώνονται με φρικτό τρόπο και μέχρι να φτάσει βοήθεια και να αρχίσουν να συνειδητοποιούν τι είχε συμβεί.
Στο σημείο επικρατούσε ένας χαμός, ενώ άλλα τρία διερχόμενα αυτοκίνητα έπεσαν πάνω στα συντρίμια του ατυχήματος και τυλίχθηκαν στις φλόγες. Ευτυχώς οι οδηγοί τους πρόλαβαν να βγουν από αυτά έγκαιρα. Άμεσα κατέφθασε και η αστυνομία, η πυροσβεστική, διασώστες του ΕΚΑΒ και δημοσιογράφοι.
Η αναφορά του διοικητή της τροχαίας εκείνη τη στιγμή ήταν χαρακτηριστική: “Είναι κόλαση. Πραγματική Κόλαση. Απίστευτο. Τι να σας πω. Υπάρχουν νεκρά παιδιά”.
Τα συνεργεία διάσωσης χρειάστηκαν περίπου δύο ώρες για να απεγκλωβίσουν από το κατεστραμένο λεωφορείο όλους τους επιβάτες μαθητές και καθηγητές, ζωντανούς και νεκρούς. Τραυματίες και νεκροί μεταφέρθηκαν στα νοσοκομεία Κατερίνης και Λάρισας, όπου έτρεξαν τρομοκρατημένοι και οι συγγενείς τους. Πολλοί από αυτούς για να αναγνωρίσουν τις σορούς των αδικοχαμένων παιδιών τους, μερικές από τις οποίες ήταν πλέον κομμάτια σώματος.
Περισσότερα από 1.000 άτομα έσπευσαν επίσης εθελοντικά στα νοσοκομεία για να βοηθήσουν δίνοντας αίμα για τους τραυματίες του δυστυχήματος.
Η είδηση της τραγωδίας διαδόθηκε γρήγορα συγκλονίζοντας όλη την Ελλάδα. Το Μακροχώρι και άλλα 6 γειτονικά χωριά, όπου κατοικούσαν οι άτυχοι μαθητές, βυθίστηκαν στο πένθος. Ομάδα έμπειρων ψυχιάτρων και ψυχολόγων ασχολήθηκε με την αναγκαία υποστήριξη των οικογενειών και των φίλων των θυμάτων.
Χαρακτηριστικά συγκλονιστικές ήταν οι εικόνες από την κηδεία των άδοξα χαμένων παιδιών με τα 21 λευκά φέρετρα και το πλήθος απαρηγόρητων συγγενών και φίλων που τα συνόδευαν.
Αιτίες και ευθύνες εγκληματικής αμέλειας
Ο 43χρονος οδηγός της φονικής νταλίκας συνελήφθη από την επόμενη μέρα του δυστυχήματος αντιμετωπίζοντας το τεράστιο βάρος του θανάτου 21 ανήλικων παιδιών. Στις δηλώσεις του εμφανίστηκε συντετριμμένος.
“Έχασα τον έλεγχο της νταλίκας πάνω στη στροφή. Πρέπει να μπήκα στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας. Δεν θυμάμαι τίποτα άλλο. Εγώ φταίω. Σκότωσα τα παιδιά. Θα μπορούσε να είναι η κόρη μου μέσα… Τι να πω στους ανθρώπους, ότι σκότωσα τα παιδιά τους;”
Πέρα από μια άτυχη στιγμή απροσεξίας ή ξαφνικού προβλήματος, που μπορεί πάντα να συμβεί στον δρόμο, οι αιτίες που προκάλεσαν το δυστήχημα στα Τέμπη αποδείχθηκαν πολύ πιο σύνθετες και εγκληματικής ανευθυνότητας.
Το πόρισμα των αρχών έδειξε ότι η νταλίκα ήταν φορτωμένη με πέντε τόνους περισσότερο βάρος από το προβλεπόμενο, το οποίο φορτίο δεν ήταν επαρκώς δεμένο, ενώ και το ίδιο το όχημα είχε φθαρμένα λάστιχα και ουσιαστικά κυκλοφορούσε παράνομα.
Αποκαλύφθηκε πως η ηλικιωμένη νταλίκα έπρεπε να είχε αποσυρθεί από την κυκλοφορία τουλάχιστον από την αρχή του χρόνου, καθώς είχε κατασκευαστεί το 1979, ενώ οι πινακίδες της είχαν “πειραχτεί” να δείχνουν έτος κατασκευής το 1986.
Η απόφαση του Αρείου Πάγου τονίζοντας όλα τα επιμέρους στοιχεία κατέληξε ότι η μοιραία σύγκρουση των δύο οχημάτων και οι συνέπειες αυτής “οφείλονται σε υπαιτιότητα αμφότερων των οδηγών των αυτοκινήτων, οι οποίοι παραβίασαν διατάξεις του ΚΟΚ”.
“Το αμάξωμά του έφερε ανεπίτρεπτες και μεγάλες οξειδώσεις και για το λόγο αυτό ήταν μειωμένη η αντοχή των μετάλλων του. Επρόκειτο για ένα λεωφορείο που είχε ελάχιστη αντοχή στις καταπονήσεις, με μηδαμινή αντίσταση. Το λεωφορείο αυτό, πέραν των αμφιβολιών για την ενεργητική του ασφάλεια, δεν παρείχε καθόλου παθητική ασφάλεια στους επιβαίνοντες και ήταν ακατάλληλο μεταφορικό μέσο.
Στη συσκευή καταγραφής της ταχύτητας του λεωφορείου (ταχογράφο) είχε τοποθετηθεί ροοστάτης (ʽκλέφτηςʼ) με αποτέλεσμα οι καταγραφόμενες σε αυτό ενδείξεις ταχύτητας να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα”.
Αποδόθηκε περαιτέρω ευθύνη και στον οδηγό, καθώς φαίνεται πως είχε αναπτύξει ταχύτητα 85 χλμ, που ξεπερνούσε το επιτρεπόμενο όριο, πόσο μάλλον για εκείνο το σημείο της περιοχής, που ο δρόμος έχει συνεχείς επικίνδυνες στροφές. Αναφέρεται επίσης πως οδηγούσε επί έξι ώρες χωρίς στάση για ξεκούραση.
Η δίκη για το φονικό τροχαίο των Τεμπών πραγματοποιήθηκε με καθυστέρηση πέντε χρόνων τον Οκτώβριο του 2008.
Ο οδηγός του λεωφορείου αθωώθηκε, ενώ ο οδηγός της νταλίκας καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλάκιση για κατά συρροήν ανθρωποκτονία με ενσυνείδητη αμέλεια, σωματικές βλάβες κατά συρροή και διατάραξη συγκοινωνιών με δόλο. Επιπλέον τέσσερα άτομα από τους ιδιοκτήτες της νταλίκας και του εργοστασίου των προμηθευτών καταδικάστηκαν επίσης σε κάθειρξη από 4 ως 14 ετών. Δόθηκαν επίσης αποζημιώσεις 8.500.000 ευρώ από την εταιρεία στις οικογένειες των θυμάτων.
Όπως χαρακτηριστικά δηλώθηκε και τότε, καμία απόφαση και αποζημίωση δεν μπορούσε φυσικά πια να φέρει πίσω τα τραγικά θύματα και να κλείσει τις ανείπωτες πληγές των φίλων και συγγενών τους.
_______________________________________
Στο σημείο του τραγικού δυστυχήματος, που παραμένει μέχρι σήμερα ανατριχιαστικό, τοποθετήθηκε μια μαρμάρινη πλάκα με τα πρόσωπα και τα ονόματα των 21 αδικοχαμένων παιδιών και την επιγραφή:
“Στο σημείο αυτό, με ευθύνη της πολιτείας και στον βωμό του κέρδους, θυσιάστηκαν οι 21 μαθητές της Α΄τάξης του Λυκείου Μακροχωρίου Ημαθίας.”
